OLAYLAR VE YORUMLAR

Yıl 2021, Sayı: 70, 9 - 48, 06.12.2021

Alev Kılıç

Öz

Bu incelemede Ermenistan’daki iç gelişmeler ve dış dinamikleri ile Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin Ağustos-Aralık 2021 ayları arasında gösterdiği gelişmeler ele alınmaktadır. Karabağ’da 44 gün savaşının ve 9 Kasım Moskova Ateşkes mutabakatı ile tescil edilen ağır yenilginin ardından çalkantılı bir dönem geçiren Ermenistan, 20 Haziran erken seçimleri ve bu seçimlerden, birçok çevrenin tahminlerini ve beklentilerini hüsrana uğratan bir sonuçla, Paşinyan’ın zaferle çıkması sonrası göreceli bir istikrara kavuşmuştur. Ancak, Parlamentoda temsil olanağı bulan, eski yönetimlerin ileri gelen ve radikal unsurlarından oluşan küçük fakat sesini duyuran muhalefet ve militan yandaşları Paşinyan’ın hareket serbestisini kısıtlayan bir güç olmuştur. Paşinyan’ın seçim başarısında, bir yandan Rusya, diğer yandan AB ve ABD ile kıvrak ve hassas bir denge kurabilmesi belirleyici etki yapmıştır. Yeni kabinesini kuran ve Parlamentoda iddialı hükümet programını açıklayan Paşinyan’ı bekleyen zor görev vadettiklerini yerine getirmesi ve vizyonunu uygulamaya geçirebilmesidir.
Paşinyan usta ve popülist bir politikacı olduğunu kanıtlamıştır. Şimdi gereken devlet adamlığıdır. Bunun yolu da refah ve istikrarı gerçekleştirebilmek için, sinsice saati geriye döndürme çabasından vazgeçip, aldığı teşvik ve cesaretlendirmeleri bir kenara bırakıp, Karabağ gerçeğinin kabulünü halkına anlatabilmesinden geçmektedir. Ancak, değişen koşulları ve gerçekleri kabul etmek ve kalıcı bir barışı gerçekleştirmeye çalışmak yerine, Ermenistan’ın bir oyalama ve erteleme politikasına yöneldiği, halen Rus barış gücü askerlerinin koruması altında olan Karabağ’ın henüz Azerbaycan’a iade edilmemiş kesiminde işgalini sürdürebilme ham hayalinden vaz geçemediği görülmektedir. Ermenistan yönetiminin en üst mevkiinde bulunan Cumhurbaşkanının, Rus askerlerinin kalışının devamlı olması beyanı resmi kayıtlara geçmiştir. Böyle bir talep ve politika Batı’yı olduğu kadar Rusya’yı da zora sokmaktadır. Ermenistan’ın kendisini “barbar komşuları” karşısında kurbanlık kuzu göstererek mazlumu oynama taktiği etkisini yitirmekte, gerçekte kuzu postunda tilki olduğu görülmeye başlanmaktadır.
Bölgenin değişen koşulları bölgesel işbirliği ve istikrarın gerçekleşmesi yolunda, uzak görüşlü devlet adamları için, bugüne kadar görülmemiş olanaklar yaratmıştır. Türkiye ile ilişkilerin normalleşmesi yönündeki yaklaşımları Ermenistan bakımından bu yöndeki en somut göstergeyi oluşturacaktır. Ne yazık ki, incelenen dönemdeki ilk göstergeler, Ermenilerin yüzyıllar boyunca uygulaya geldikleri yükselen güçlere biat etme geleneğini, önemsenmek ve ödüllendirilmek üzere, Türkler ile ihtilafta bulunan taraflara hizmet sunma çizgisini izlemekte olduğu izlenimini vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ermenistan, Üçlü Moskova Anlaşmaları, Zangezur koridoru,, 3+3 bölgesel işbirliği, Üçlü Soçi Anlaşmaları