The Politics of Abbasid Rulers Toward The Sons of Ali During The Reign of Al-Ma'mun in The Context of The Historical Background

Yıl 2011, Cilt: 29 Sayı: 1, 55 - 74, 01.01.2011

Muharrem Akoğlu

Öz

-

Anahtar Kelimeler

Abbasiyya, Shi’ism, Sons of Ali, Ma’mun, Political

Tarihsel Arka Plan Bağlamında Me'mun Dönemi Abbasî Yönetiminin Ali Oğulları Politikaları

Öz

Ali Oğulları, Emevîlerden itibaren devam eden süreçte, merkezî yönetimlerce siyasetin alternatifi olarak görüldüler. Bunun neticesi olarak da dışlanıp, şiddet ve baskıya maruz bırakıldılar. Bu nedenle Ali Oğulları, siyasal otoriteler karşısında çoğunlukla isyan halinde oldular. Me’mun’un ilk hilafet yılları da bu konuda bir istisna oluşturmadı. Ancak gelişen süreçte Me’mun’un ortaya koyduğu yeni uygulamalar, birtakım değişikliklerin habercisi oldu. Neticede onun döneminde Ali Oğulları, yönetimle barışık bir portre çizmeye başladı. ùüphesiz bunun siyasal gerekçeleri, elinizdeki makalenin ilgi alanı içerisindedir

Anahtar Kelimeler

Abbasî, Şia, Ali Oğulları, Me’mun, Politika

Kaynakça

• Akoğlu, Muharrem, Mihne Sürecinde Mu’tezile, İstanbul 2006.
• ---------, Büveyhîler Döneminde Mu’tezile, Ankara 2008.
• Avvad b. Abdullah, el-Mu’tezile ve Usulühümü’l-Hamse ve Mevkifu Ehli’s- Sünneti Minha, Riyad 1996.
• Ay, Mahmut, Mu’tezile ve Siyaset, Ankara 2002.
• Aydınlı, Osman, Mu’tezilî İmamet Düşüncesinde Farklılaşma Süreci, Ankara 2003.
• Azimli, Mehmet, Abbasiler Dönemi Babek İsyanı, Ankara 2004.
• Bağdadi, Ebu Bekir Ahmed b. Ali, Tarihu Bağdad, Beyrut trz.
• Bağdadi, Ebu Mansur Abdulkahir, Mezhepler Arasındaki Farklar, çev., Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1991.
• Belhi, Ebu’l-Kasım, Babu Zikri’l-Mu’tezile min Makalati’l-İslamiyye, thk., Fuad Seyyid, Tunus 1974.
• Bolay, S. Hayri, Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Ankara 1997.
• Bozkurt, Nahide, Mu’tezile’nin Altın Çağı -Me’mun Dönemi-, Ankara 2002.
• ---------, “Abbasilerde İktidarın meşruiyeti Üzerine Bir Analiz”, İslâmiyat Dergisi, Ankara 2000, II, sayı. 3.
• Büyükkara, Mehmet Ali, İmamet Mücadelesi ve Haşimoğulları, İstanbul 1999.
• Cabiri, Muhammed Abid, Arap-İslam kültürünün Akıl Yapısı, çev., Burhan Köroğlu, Hasan Hacak, Ekrem Demirli, İstanbul 2000.
• Corbin, Henry, İslam Felsefesi Tarihi, Başlangıçtan İbn Rüşd’ün Ölümüne Kadar, terc., Hüseyin Hatemi, İstanbul 1994.
• Donaldson, Dwinght M., The Shi’ite Religion A History of Islam in Persia and Irak, London 1933.
• Emin, Ahmet, Duha’l-İslam, 10. Baskı, Beyrut trz.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, Ankara 1986.
• Gökalp, Yusuf, Zeydilik ve Yemen’de Yayılışı, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara 2006.
• Hakyemez, Cemil, Bişr b. El-Mu’temir ve Mu’tezile’nin Bağdat Ekolünün Do- ğuşu, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 1998.
• ---------------, “Abbasî Devletine Yönelik Alioğulları veya ùiî Tehdidi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.9, sayı I, 2007.
• Hamevi, ùihabeddin Ya’kut b.Abdullah, Mu’cemü’l-Üdeba, II, Mısır 1924.
• Hammade, Muhammed Mahir, el-Vesaiku’s-Siyasiyyeti ve’l-İdariyye, Asri’l- Abbasiyyi’l-Evvel, Beyrut 1979.
• Hançerlioğlu, Orhan, Felsefe Sözlüğü, Baskı. VII, İstanbul 1989.
• Hasan, İbrahim Hasan, Siyasi, Dini, Kültürel, Sosyal İslam Tarihi, trc. İsmail Yiğit, Sadreddin Gümüş, İstanbul 1987.
• Hımyeri, Ebu Said Neşvan b. Said b. Neşvan, el-Huri’l-İ’yn, thk. Kemal Mustafa, Mısır 1948.
• Hodgson, Marshall G.S., İslamın Serüveni, Bir Dünya Medeniyetinde Bilinç ve Tarih, İstanbul 1993.
• Isfehani, Ebu’l-Ferec, Mekatilü’t-Talibiyyîn, thk., Seyyid Ahmed Sakr, Beyrut 1987.
• Işık, Kemal, Mu’tezilenin Doğuşu ve Kelami Görüşleri, Ankara 1967.
• İbn Abdirrabbih, Ahmed b. Muhammed el-Endülüsî, Kitabu el-İkdu’l-Ferid, thk. Ahmed Emin, Beyrut 1952.
• İbn Esir, Ebu Hasan Ali b.Muhammed Abdülkerim, el-Kamil fi’t-Tarih, Beyrut trz.
• İbn Murtaza Ahmed b. Yahya, Kitabü’l-Münye ve’l-Emel fî ùerhi Kitabi’l-Milel ve’n-Nihal, thk.,T.W.Arnold, Leipzig 1902.
• ---------, Kitabu Tabakati’l-Mu’tezile, thk., S.D.Wılzer, Beyrut 1960.
• Kadı Abdulcebbar, Fazlu’l-İ’tizal ve Tabakatü’l-Mu’tezile, thk., Fuad seyyid, Tunus 1974.
• Kutlu, Sönmez, Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 200.
• Laoust, Henry, İslam’da Ayrılıkçı Görüşler, çev., Ethem Ruhi Fığlalı-Sabri Hiz- metli, 109vd., İstanbul 1999.
• Makrizi, Takiyyüddin Ahmed b. Ali, el-Mevâiz ve’l-İtibar bi Zikri’l-Hıtat ve’l- A’sar, Kahire trz.
• Malati, Ebu’l-Hüseyin, et-Tenbîh ve’r-Red alâ Ehli’l-Ehvâ ve’l-Bid’a, thk., Saîdü’d-Dîn el-Meydânî, Riyad 1994.
• Mekki, Tahir Ahmed, Dırasat an ibn Hazm ve Kitabuhu, Kahire 1976.
• Mes’udi , Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, Mürucü’z-Zeheb, Beyrut trz.
• Nevin, Mustafa, İslam Siyasi Düşüncesinde Muhalefet, çev., Vecdi Akyüz, İs- tanbul 1990.
• Nisaburi, Ebu Reşid, el-Mesail fi’l-Hılaf Beyne’l-Basriyyin ve’l-Bağdadiyyin, thk., Ma’n Ziyade, Beyrut 1979.
• Ömer, Faruk, Tabiatü’d-Da’veti’l-Abbasiyye, Beyrut 1970.
• Özgüdenli, Osman Gazi, “Merv”, DİA, Ankara 2004.
• Salim, Abdurrahman, et-Tarihu’s-Siyasi li’l-Mu’tezile, Kahire 1989.
• Sem’ani, Abdulkerim b. Muhammed b.Mansur et-Temimi, Edebü’l-İmla ve’l- İstimla, Beyrut 1981.
• Sourdel, Dominique, “La Politique Religieuse du Calife Abbaside al-Ma’mun”, Reveu des Etudes Islamique, XXX/1, 1962.
• Suyuti, Celaleddin, Tarihu’l-Hulefa, thk., Muhammed Muhyiddin Abdulhamid, Beyrut 1989.
• ùehristani, Ebu’l-Feth Muhammed b. Abdilkerim, el-Milel ve’n-Nihal, Beyrut 1992.
• Taberi, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Tarihu’l-Ümem ve’l-Mülûk, thk., M.Ebu’l-Fazl İbrahim, Kahire 1962.
• Ummara, Muhammed, Mu’tezile ve Devrim, çev., İbrahim Akbaba, İstanbul 1988.
• Ümit, Mehmet, Zeydiyye-Mu’tezile Etkileşimi Zeyd b. Ali’den Kasım er-Ressî’nin Ölümüne Kadar, İSAM yayınları, İstanbul 2010.
• Watt, W. Montgomery, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, çev., Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1981.
• Wellhausen, Julies, Arap Devleti ve Sükutu, çev. Fikret Işıltan, Ankara 1963.
• Ya’kubi, Ahmed b. Ebî Ya’kub b. Ca’fer, Tarihu’l-Yakubî, Beyrut trz.
• Zehebi, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed b.Osman, Mizanu’l-İ’tidal fi Nak- di’r-Rical, thk., Muhammed Ali el-Cubbai, Ali el-Behavi, Mısır h.1325.