Vahiyler Niçin Hep Dağlarda Geldi? Mistik Tecrübelerin Bilişsel Nörobilim ile İlişkisi

Yıl 2012, Cilt: 30 Sayı: 1, 89 - 99, 01.01.2012

Shahar Arzy-moshe İdel-theodor Landis-ol Blanke Shahar Arzy Çev.: Ali Kuşat-m. Mücahid Atik-yasin Ya Mert Moshe Idel Theodor Landis Olaf Blanke Ali Kuşat M. Mücahid Atik Yasin Yaylagül Selma Mert

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Vahiyler Niçin Hep Dağlarda Geldi? Mistik Tecrübelerin Bilişsel Nörobilim ile İlişkisi

Öz

Diğer birçok vahiy tecrübesinde olduğu gibi, üç monoteist dinin kurucularına gelen önemli vahiyler de bir dağda vuku bulmuştur. Bu üç vahiy tecrübesi de, bir varlığı hissetmek ve duymak, bir suret ve ışık görmek ve korku hissetmek gibi birçok fenomenolojik unsuru paylaşmaktadırlar. Dahası, benzer tecrübeler bu gününmistik-olmayan dağcıları tarafından da belirtilmiştir. Bu vahiyler ve günümüzdağcılarında yaşananlar arasındaki benzerlikler, yüksek irtifalara maruz kalmanın fonksiyonel ve sinirsel mekanizmaları etkileyip, bir vahiy tecrübesine kolaylık sağlayabileceğini gösteriyor. Beynin, temporoparietal bağ ve prefrontal korteks gibi bölgelerine bağlı olan farklı fonksiyonlarınınyüksek irtifada değişikliğe uğradığı belirtilmektedir. Dahası, akut ve kronik oksijen yetmezliğinin temporal ve parietal bağ ve beyin ön lobu korteksini büyük ölçüde etkilediği ve her iki bölgede tahrife uğramış vücut algıları ve mistik tecrübelere yol açtığı düşünülmektedir. Özellikle sosyal yoksunluk nedeniyle uzun süre yüksek irtifada kalmak, strese dayanaksızlık ve yaşam amaçlarından uzaklaşma gibi beyin ön lobu bozukluklarına neden olabilir. Bu fenomenolojik, fonksiyonel ve nöral bulgulara dayanarak, yüksekliğe maruz kalmanın vahiy tecrübeleri konusundaki çıkarsamaya yardımcı olabileceğini ve hatta dindeki dağ metaforunu anlamamıza destek olabileceğini söyleyebiliriz. Mistik ve dini tecrübeler, üç monoteist dinin peygamberleri ile ilgili olduğu gibi, bu dinlerin birçok inananı için de önemlidir. Fakat mistik tecrübeler bizatihi yapıları gereği, onları incelemek isteyen bilim adamları için neredeyse ulaşılması imkânsız gibi gözükmektedir. Bilişsel nörobilim araçları, dini ve mistik tecrübelere, sadece metinlerin anlambilimsel analizlerini yaparak değil ayrıca yüksek irtifalarda uzun süre kalan sağlıklı örneklerin ve/veya bilişsel paradigmalarda zuhur eden benzer tecrübeleri de inceleyerek yaklaşabilir. Öte yandan, bilişsel nörobilim, bedensel farkındalık ve kendini bilme konusundaki çabalarında, mistisizm araştırmalarından yararlanabilirler

Kaynakça

• Arzy, S, Idel M, Landis T, Blanke O. Speaking with one's self: autoscopic phenomena in the writings of the Ecstatic Kabbalah. J Cons Studies, in press.
• Benson, AJ. Spatial disorientation: common illusions. In: Ernsting J, Nicholson AN, Rainford DJ, editors. Aviation medicine. 3rd ed.. Oxford: Butterworth & Heinmann; 1999. p. 437-54.
• Binns, J. Ascetics and ambassadors of Christ: The Monasteries of Palestine. Oxford: Oxford University Press; 1994.
• Blanke, 0, Landis T, Spinelli L, Seeck M. Out-of-body experience and autoscopy of neurological origin. Brain 2004;127:243-58.
• Blanke, O, Arzy S. Out-of body experiences due to disturbed self processing at the right temporo-parietal junction. Neuroscientist 2005;11:16-24.
• Blanke, O, Ortigue S, Coeytaux A, Martory MD, Landis T. Hearing of a presence. Neurocase 2003;9:329-39. [19] Devinsky 0, Feldmann E, Burrowes K, Bromfeld E. Autoscopic phenomena with seizures. Arch Neurol 1989;46:1080-8.
• Brandt, T. Vertigo: its multisensory syndromes. 2nd ed. London: Springer Verlag; 2000.
• Brugger, P, Regard M, Landis T, Oelz O. Hallucinatory experience in extreme- altitude climbers. Neuropsychi Neuropsy Behav Neur 1999;12:67-71.
• Clarke, C. On surviving a bivouac at high altitude. BMJ 1976;1:92-3.
• Dening, TR, Berrios GE. Autoscopic phenomena. Br J Psychiatry 1994;165:808-17.
• Eck, DL. Mountains. In: Eliade M, editor. The encyclopedia of religion. New York: Macmillan; 1987. p. 130b—4b.
• Eliade, M. Le mythe de l'eternel retour. Paris: Gallimard; 1989.
• Eliade, M. The two and the one. London: Harvell Press; 1969. p. 19-77.
• Firth, PG, Bolay H. Transient high altitude neurological dysfunction: an origin in the temporoparietal cortex. High Alt Med Biol 2004;5:71-5.
• Garrido, E, Castello A, Ventura JL, Capdevila A, Rodriguez FA. Cortical atrophy and other brain magnetic resonance imaging (MRI) changes after extremely high- altitude climbs without oxygen. Int J Sports Med 1993;14:232-4.
• Grüsser, OJ, Landis T. The splitting of 'I' and 'me': Heautoscopy and related phenomena. In: Griisser OJ, Landis T, editors. Visual agnosias and other disturbances of visual perception and cognition. Amsterdam: MacMillan; 1991. p. 297-303.
• Guldin ,WO, Griisser OJ. Is there a vestibular cortex? Trends Neurosci 1998;21:254- 9.
• Habeler, P. The lonely victory. New York: Simon f± Shuster; 1979. p. 166-76.
• Hausherr, I. Hesychasme et Priere. Orientalia Christiania Analecta 1966;176. Roma: Pont institutum orientalium studiorum.
• Hausherr, I. La methode d'Oraison hesychaste. Orientalia Christiana 1929;IX: 128- 9.
• Herzog, M. Annapurna. New York: American Book-Stratford Press; 1952. p. 41-55.
• Hirschfeld, Y. Longing for the desert. Tel-Aviv: Yediot Ahronot; 2004.
• Hochachka, PW, Clark CM, Matheson GO, Brown WD, Stone CK, Nickles RJ, et at. Effects on regional brain metabolism of high-altitude hypoxia: a study of six US marines. Am J Physiol 1999;277:314-9.
• Idel, M. Absorbing perfections. New Haven: Yale University Press; 2002.
• Idel, M. Kabbalah: new perspectives. New Haven: Yale University Press; 1990.
• Idel, M. The mystical experience in Abraham Abulafia. Albany: State University of New York Press; 1988.
• James, W. The varieties of religious experience. A study in human nature. Newyork: Penguin; 1985.
• Johnson, TS, Rock PB. Acute mountain sickness. N Engl J Med 1989;319:841-5.
• Lukianowicz, N. Autoscopic phenomena. Arch Neurol 1958;80:199-220.
• Maloneys, GA. Mount athos. In: Marthler BL, editor. The new catholic encyclopedia. Thonson-Gale; 2002. p. 31b-2a.
• Moore, P. Mystical experience, mystical doctrine, mystical technique. In: Kats ST, editor. Mysticism and philosophical analysis. New York: Oxford University Press; 1978. p. 112-4.
• Murphy, FX. Hesychasm. In: Marthler BL, editor. The new catholic encyclopedia. Thonson-Gale; 2002. p. 811a,b.
• Ravenhill TH. Some experiences of mountain sickness in the andes. Am J Trap Med Hyg 1913;16:313-20.
• Regard, M, Landis T, Casey J, Maggiorini M, Bartsch P, Oelz 0. Cognitive changes at high altitude in healthy climbers and in climbers developing acute mountain sickness. Aviat Space Environ Med 1991;62:291-5.
• Regard, M, Oelz O, Brugger P, Landis T. Persistent cognitive impairment in climbers after repeated exposure to extreme altitude. Neurology 1989;39:210-3.
• Schomer, DL, O'Connor M, Spiers P, Seeck M, Marcel M, Bear D. Temporolimbic epilepsy and behaviour. In: Mesulam MM, editor. Principles of behavioral neurology. Philadelphia: FA Davis Company; 2001. p. 373-405.
• Tormes, FR, Guedry FE. Disorientation phenomena in naval helicopter pilots. Aviat Space Environ Med 1975;46:387-93.