KAŞINTI-STRES KISIR DÖNGÜSÜ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 26 - 34, 15.12.2019

Sema Yabacı Nazan Kılıç Akça , Dilek Efe Arslan

Öz

Kaşıntı
biyolojik, psikolojik ve sosyal boyutları olan ve altında farklı etiyolojilerin
bulunduğu çok boyutlu bir semptomdur. Kaşıntı hissi epidermisde ve
dermal-epidermal bileşke noktalarındaki özel sinir hücrelerinin aktivitesi
sonucu ortaya çıkar. Kronik kaşıntı durumunda kaşıma olayıyla deride çizilme,
lezyon, kanama, yanma ve ağrı gibi fizyolojik değişikliklerin yanı sıra stres,
ve zihinsel yorgunluk, uyku-yaşam kalitesinde azalma ve depresyon gibi
psikolojik değişikliklere de yol açmaktadır. Kronik kaşıntı stresi
tetiklemekte, streste kaşıntı şiddetinin artışına neden olarak tam bir kısır
döngü oluşmaktadır. Kısır döngünün oluşumunu engellemekte en önemli görev hemşirelere
düşmektedir.
Hemşire
kaşıntının yönetiminde uygulanacak tedavi, bakım ve stres yönetiminde aktif rol
almalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kronik Kaşıntı, Stres, Bakım, Hemşirelik

Kaynakça

• Alpsoy, E. (2013). Paraneoplastik kaşıntı (pruritus) ve eritrodermi. Türkderm, 47 (Özel Sayı 2), 65-68. Altunay, İ., Atış, G., Esen, K., Küçükünal, A. (2014). Impact of functional pruritus compared with mild psoriasis on quality of life: a cross-sectional questionnaire study in Turkey. Am J. Clin Dermatol, 15, 365–370.Arıcan, Ö. (2005). Kaşıntının patofizyolojisi, kliniği ve tedavisi. Türkderm, 39(2), 88-97.Aydemir, E. (2005). Stres ve deri hastalıkları. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Medikal Açıdan Stres ve Çareleri Sempozyum Dizisi, 47, 145-152.Bae, B.G., Oh, S.H., Park, C.O., Noh, S., Noh, J.Y., Kim, K.R., et al.(2012). Progressive muscle relaxation therapy for atopic dermatitis: objective assessment of efficacy. Acta Derm Venereol, 92, 57-61.Baltaş, A., Baltaş, Z. (2004). Stres ve başa çıkma yolları. (22. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.Cowdell, F. (2009). Care and management of patients with pruritus. Nursing Older People, 21, 35-41.Çalka, Ö., Karadağ, A. (2011). Deri hastalıklarındaki kaşıntının mekanizması. Türkiye Klinikleri J. Dermatol Special Topics, 4(3), 40-45.Dalgard, F., Stern, R., Lien, L., Hauser, S. (2012). Itch, stress and self-efficacy among 18 year old boys and girls: a Norwegian population based cross sectional study. Acta Derm Venereol, 92, 547–552. Davies, A. (2007). Nursing care and management of patients with pruritus. Nursing Standard, 21, 51-57.Demiralp, M., Oflaz, F., Komurcu, S.(2010). Effects of relaxation training on sleep quality and fatigue in patients with breast cancer undergoing adjuvant chemotherapy. J Clin Nurs,19,1073–1083.Erturan, İ., Akkaya, V. (2004). Kaşıntı ve mediyatörler. Dermatose, 3(1), 26-32.Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., Dereboy, Ç. (2013). Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. New Symposium Journal, 51:3, 132-140.Grandgeorge, M., Misery, L. (2015). Mediators of the relationship between stress and itch. Experimental Dermatology, 24, 334–335.Güler, Ö., Çınar, S. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin algıladıkları stresörler ve kullandıkları baş etme yöntemlerinin belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı, 253-261.Halvorsen, J.A., Dalgard F, Thoresen M, Bjertness E, Lien L. (2009). Is the association between acne and mental distress influenced by diet? Results from a cross-sectional population study among 3775 late adolescents in Oslo, Norway. BMC Public Health, 9, 340-348.Hosoi, J., Tanida, M., Tsuchiya, T. (2001). Mitigation of stress induced suppression of contact hypersensitivity by odorant ıinhalation. Br J Dermatol, 145, 716-719.Ingram, J. T. (1933). The personality of the skin. Lancet, 1, 889.Isa, M.R., Moy, F.M., Abdul Razack, A.H., Zainuddin, Z.M., Zainal, N,Z.(2013). Impact of applied progressive deep muscle relaxation training on the level of depression, anxiety and stress among prostate cancer patients: a quasi-experimental study. AsianPac J Cancer Prev, 14, 2237-2242.Kabat-Zinn, J., Wheeler, E., Light, T., Skillings, A., Scharf, M.J., Cropley, T.G., et al. (1998). Influence of mindfulness meditationbased stress reduction intervention on rates of skin clearing in patients with moderate to severe psoriasis undergoing phototherapy (UVB) and photochemotherapy (PUVA). Psychosom Med 1998, 60, 625–632.Karadakovan, A. (2014). Derinin Değerlendirilmesi. Karadakovan, A., Aslan, F. (Ed.). Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım (s. 985-1018). Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi.Karim, K. (2008). Finding a cure for the ıtch: pruritus for nurse prescribers. Nurse Prescribing, 6, 98-105.Kılıç Akça, N., Taşçı, S. (2012). Kaşıntı kontrolünde kullanılan nonfarmakolojik yöntemler. Dermatoz, 3(3), 108-113.Kılıç Akça, N., Taşcı, S., Karataş, N. (2013). Effect of acupressure on patients in Turkey receiving hemodialysis treatment for üremic pruritus. Alternative Therapies in Health and Medicine, 19(5), 12-18.Kılıç Akça, N., Taşcı, S. (2014). An Important Problem among Hemodialysis Patients: Uremic Pruritus and Affecting Factors. Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 23(3), 210-216 Kim, HJ., Park, JB., Lee, JH., Kim, IH. (2015). How stress triggers ıtch: a preliminary study of the mechanism of stress-ınduced pruritus using FMRI. International Journal of Dermatology, 1-9.Kim, HS., Yosipovitch, G. (2013). An aberrant parasympathetic response: a new perspective linking chronic stress and itch. Experimental Dermatology, 22, 239–244.Medendorp, H., Ros, W., Kok, P., Kennedy, C., Thio, B. (2007). Effectiveness of the nursing programme coping with ıtch: a randomized controlled study in adults with chronic pruritic skin disease. Br J. Dermatol, 156(6), 1235-1244.Mercan, S., Altunay, İ. (2006). Psikiyatri ve dermatolojinin ortak çalışma alanı: psikodermatoloji. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(4), 305-313.McCracken, L.M., Vowles, K.E. (2014). Acceptance and commitment therapy and mindfulness for chronic pain: model, process, and progress. Am Psychol, 69, 178-187.Michelle, LW., Yan, L., Leong, A., Liang, TH. (2015). Effectiveness of a multidisciplinary itch clinic in the management of chronic pruritus. Indian J. Dermatol, 60(2), 108.Mollanazar, NK., Smith, PK., Yosipovitch, G. (2015). Mediators of chronic pruritus in atopic dermatitis: getting the itch out? Clinic Rev Allerg Immunol, 51(3), 263-292.Orion, E., Wolf, R. (2013). Psychological factors in skin diseases: stress and skin: facts and controversies. Clinics in Dermatology, 31, 707-711.Önder, M. (2008). “Pruritus”. Tüzün, Y., Gürer, M., Serdaroğlu, S., Oğuz, O., Aksungur, V. (Ed.). Dermatoloji (s.161-182). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri. Özeli Y., Bay Karabulut A. (2018). Günlük Yaşam ve Stres Yönetimi. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 48-56.Özerol, İ. H. (2011). Kaşıntının immünolojisi. Türkiye Klinikleri J. Dermatol Special Topics, 4(3), 23-37. Pereira, M. P., Stander, S. (2017). Chronic pruritus: current and emerging treatment options. Drugs, 77, 999–1007.Tekin, O., Sarıfakıoğlu, E., Öztaş, P., Göktaş, O. (2009). Jeneralize pruritus: dahili bir patoloji mi yoksa somatizasyon mu? Yeni Tıp Dergisi, 26, 73-78.Tey, H. L., Wallengren, J., Yosipovitch, G. (2013). Psychosomatic factors in pruritus. Clinics in Dermatology, 31, 31-40.Topal, İ. O., Altunay, İ., Mercan, S. (2004). Kronik ürtikerli hastalarda kişilik bozuklukları, anksiyete ve depresyon. Klinik Psikiyatri, 7, 199-209.Türsen, Ü. (2011). Stres, hormonlar ve deri. Dermatoz, 2(2), 308-319.Schut, C., Weik, U., Tews, N., Gieler, U., Deinzer, R., Kupfer, J. (2013). Psychophysiological effects of stress management in patients with atopic dermatitis: A randomized controlled trial. Acta Derm Venereol 2013, 93, 57-61.Schut, C., Weik, U., Tews, N., Gieler, U., Deinzer, R., Kupfer, J.(2015). Coping as mediator of the relationship between stress and itch in patients with atopic dermatitis: a regression and mediation analysis. Exp Dermatol, 24, 148-150.Shertzer, C.L., Lookingbil, D.P. (1987). Effects of relaxation therapy and hypnotizability in chronic urticaria. Arch Dermatol, 123, 913-916.Singh, L. K., Pang, X., Alexacos, N. (1999). Acute immobilization stress triggers skin mast cell degranulation via corticotropin releasing hormone, neurotensin, and substance P: a link to neurogenic skin disorders. Brain Behav Immun, 13, 225-239.Steinhoff, M., Bienenstock, J., Schmelz, M., Maurer, M., Wei, E., Biro, T. (2006). Neurophysiological, neuroimmunological and neuroendocrine basis of pruritus. Journal of Investigative Dermatology, 126, 1705–1718.Sukan, M., Maner, F. (2006). Stres yaratan yaşam olaylarının vitiligo ve kronik ürtiker hastalarına etkisi. Klinik Psikiyatri, 9, 17-26.Szepietowski, J.C., Reich, A., Wisnicka, B. (2008). Pruritus and psoriasis. Br J Dermatol, 151, 1284.Yosipovitch, G., Tang, M., Dawn, A.G., Chen, M., Goh, CL., Huak, Y., et al. (2007). Study of psychological stress, sebum production and acne vulgaris in adolescents. Acta Derm Venereo,l 87, 135-139.