Aşılamada Önemli Bir Engel: Aşı Reddi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 15 - 20, 16.01.2021

Gizem Çıtak Özlem Duran Aksoy

Öz

Aşı ile bağışıklama küresel düzeyde sağlığın geliştirilmesini sağlayan önemli halk sağlığı uygulamalarından birisidir. Aşıların güvenilirliği ve yararlarını destekleyen bilimsel bilgilere rağmen günümüzde aşı reddi ve çocukluk çağı aşılarına karşı ailelerin direnci artış göstermiştir. Aşı reddi ebeveynin aldığı bireysel bir karar olmaktan çok aslında kendi çocuğu başta olmak üzere diğer bireyleri de etkileyen boyutta toplumsal bir karardır. Aşı reddi aşılama oranlarını düşürmekte, aşıyla önlenebilir bulaşıcı hastalıkların yayılmasını kolaylaştırmakta ve bu hastalıklara hassas veya dirençli olmayan bireyleri etkilemektedir. Ebeveynlerin aşı reddine karar vermelerinin pek çok temel nedeni bulunmaktadır. Bunlar arasında aşıların içeriği ile ilgili endişeler, yan etkilerine yönelik deneyimler, aşılama uygulamasına duyulan güven, dini inanışlar, ilaç endüstrisi ve çıkar ilişkileri sayılabilir. Aynı zamanda medyanın aşılarla ilgili yaptığı olumsuz haberler aşı reddini arttırmaktadır. Literatürde konuya yönelik ailelerin yeterli bilgilendirilmediği de belirtilmektedir. Sonuç olarak aşı reddi bireysel bir karar olarak verilen ancak toplumu etkileyen önemli bir sorundur. Temelinde farklı nedenleri barındırmakla birlikte ebeveynlerin çocukluk dönemindeki aşılama konusunda bilgi eksikliği yaşadığı bilinmektedir. Bu nedenle aşılama hizmetlerinde görev alan başta ebe ve hemşireler olmak üzere tüm sağlık profesyonellerinin ebeveynlerin aşı reddi nedenlerini anlamaları, aileleri aşılama konusunda anlaşılır ve kapsamlı şekilde bilgilendirmeleri oldukça önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Aşılama, Aşı Reddi, Ebeveyn, Ebe, Hemşire

Kaynakça

• Helps C, Leask J, Barclay L, Carter S. Understanding non-vaccinating parents’ views to inform and improve clinical encounters: A qualitative study in an Australian community. BMJ Open. 2019;9(5):1–13. doi: http://dx.doi.org/10.1136/bmjopen- 2018-026299
• Gür E. Vaccine hesitancy - vaccine refusal. Turk Pediatr Ars. 2019;54(1):1–2. doi: http://dx.doi.org/10.14744/TurkPediatriArs.2019.79990
• World Health Organization. Immunization coverage 019 [cited 2019 Nov 5]. Erişim Adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/immunization-coverage [Erişim Tarihi: 17.11.2019]
• Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi 2019 [cited 2019 Oct 16]. Erişim Adresi: https://khgmsaglikhizmetleridb.saglik.gov.tr/TR,42937/genisletilmis-bagisiklama-programi-genelgesi.html. [Erişim Tarihi: 19.11.2019]
• Hacettepe Üniversitesi. “Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2013" Erişim Adresi: www.hips.hacettepe.edu.tr/TNSA2013/rapor/TNSA_2013_ara_rapor_pdf/ [Erişim Tarihi: 16.10.2019]
• Arvas A. Çocuklarda aşılamanın önemi. Klinik Gelişim Dergisi, 2012;25:1–3.
• Ten Ak D. Bir sağlık ocağı bölgesinde çocukların bağışıklama durumu ve bunları etkileyen faktörler [yüksek lisans tezi]. Mersin: Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı; 2010.
• Yiğitalp G, Ertem M. Diyarbakır ilinde 0-12 aylık çocukların aşıya devamsızlık nedenleri. TAF Prev Med Bull Artic TAF Prev Med Bull 2008;7(4):277–84. Available from: https://www.ejmanager.com/mnstemps/1/khb_007_04-277.pdf
• Argüt N, Yetim A, Gökçay G. The factors affecting vaccination acceptance. Aşı kabulünü etkileyen faktörler. 2016;16(1–2):16–24. doi: http://dx.doi.org/10.5222/j.child.2016.016
• World Health Organization. Global and regional immunizationprofile European Region. 2017. http://www.who.int/immunization/monitoring_surveillance/ data/gs_eurprofile.pdf [Erişim Tarihi: 17.11.2019]
• Teleb N, Hajjeh R. Vaccine preventable diseases and immunization during humanitarian emergencies: Challenges and lessons learned from the eastern mediterranean region. East Mediterr Heal J. 2016;22(11):775–7. doi: http://dx.doi.org/10.26719/2016.22.11.775
• Child vaccination rates. Diphtheria, tetanus, pertussis / Measles, % of children. 2015. https://data.oecd.org/healthcare/child-vaccination-rates.htm [Erişim Tarihi: 17.11.2019]
• World Health Organization. Global and regional immunization profile Region of the Americas. 2017. http://www.who.int/immunization/monitoring_surveillance/ data/gs_amrprofile.pdf?ua=1 [Erişim Tarihi: 17.11.2019]
• European Centre for Disease Prevention and Control. Case studies on preparedness planning for polio in Poland and Cyprus. Stockholm: ECDC 2016; ISBN 978-92-9498025-0https://ecdc.europa.eu/sites/portal/files/media/en/ publications/Publications/Preparedness_planning_polio_Poland_Cyprus_Dec_2017.pdf [Erişim Tarihi: 16.10.2019]
• Yüksel GH, Topuzoğlu A. Aşı redlerinin artması ve aşı karşıtlığını etkileyen faktörler. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2019;4(244-258). doi: https://doi.org/10.35232/estudamhsd.525983
• World Health Organization. Report of the Sage Working Group on Vaccine Hesitancy 2014 [cited 2019 Oct 16]. Available from: https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/SAGE_working_group_revised_report_vaccine_hesitancy.pdf [Erişim Tarihi: 16.10.2019]
• World Health Organization. Report of the Sage Working Group on 2014. p. 64. Erişim Adresi: https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/1_Report_WORKING_GROUP_vaccine_hesitancy_final.pdf [Erişim Tarihi: 16.10.2019]
• Larson HJ, Jarrett C, Schulz WS, Chaudhuri M, Zhou Y, Dube E, et al. Measuring vaccine hesitancy: The development of a survey tool. Vaccine. 2015;33(34):4165–75. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.vaccine.2015.04.037
• Arıcan DM. Sağlık çalışanları arasında aşılanmaya genel bakış, aşı kabulü ve reddini etkileyen faktörler [Uzmanlık Tezi]. İzmir: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Aile Hekimliği Kliniği; 2019.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2018 Haber Bülteni. 2019;8.
• World Health Organization. Immunization, Vaccines and Biologicals 2019. Erişim Adresi: https://www.who.int/immunization/newsroom/new-measles-data-august-2019/en/ [Erişim Tarihi: 16.10.2019]
• Türk Tabipler Birliği (TTB). Aşı konusunda yaşanan tereddütler, aşı reddi ve aşı karşıtlığı konusunda etik kurul görüşü 2019. Erişim Adresi: http://www.ttb.org.tr/makale_goster.php?Guid=c21adfbc-e1c4-11e8-b159-336a7b2d6c99 [Erişim Tarihi: 17.10.2019]
• Chow MY, Danchin M, Willaby HW, Pemberton S, Leask J. Parental attitudes, beliefs, behaviours and concerns towards childhood vaccinations in Australia: A national online survey. Aust Fam Physician. 2017;46(3):145–51.
• Çapanoğlu E. Sağlık çalışanı ve ebeveyn perspektifinden çocukluk çağı aşılarının reddi niteliksel bir araştırma. [yüksek lisans tezi]. İstanbul: Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyoetik Anabilim Dalı; 2018.
• Poltorak M, Leach M, Fairhead J, Cassell J. “MMR talk” and vaccination choices: an ethnographic study in Brighton. Soc Sci Med. 2005;61(3):709–19. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.socscimed.2004.12.014
• Freed GL, Clark SJ, Butchart AT, Singer DC, Davis MM. Parental vaccine safety concerns in 2009. Pediatrics. 2010;125(4):654–9. doi: http://dx.doi.org/10. 1542/peds.2009/1962
• Glanz JM, Wagner NM, Narwaney KJ, Shoup JA, McClure DL, McCormick E V., et al. A mixed methods study of parental vaccine decision making and parent-provider trust. Acad Pediatr [Internet]. 2013;13(5):481–8. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.acap.2013.05.030
• Lee C, Whetten K, Omer S, Pan W, Salmon D. Hurdles to herd immunity: Distrust of government and vaccine refusal in the US, 2002–2003. Vaccine 2016;34(34):3972–8. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.vaccine.2016.06.048
• Kurçer MA, Şimşek Z, Solmaz A, Dedeoğlu Y, Gülel R. Şanlıurfa harrankapı sağlık ocağı bölgesi’nde 0-2 yaş çocuk ve gebelerde aşılanma oranları ve aşılanmada sorunlar. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Derg. 2005;2(2):10–5. Erişim Adresi: http://tipdergisi.harran.edu.tr/arsiv/20052.pdf
• Topuzoglu A, Ozaydin GAN, Cali S, Cebeci D, Kalaca S, Harmanci H. Assessment of sociodemographic factors and socio-economic status affecting the coverage of compulsory and private immunization services in Istanbul, Turkey. Public Health. 2005;119(10):862–9. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.puhe.2005.01.015
• Bozkurt G. EL. Güvenli bağışıklamada ebe ve hemşi̇releri̇n sorumlulukları. J Anatolia Nurs Heal Sci. 2005;8(3):119–26. doi: http://dx.doi.org/10.17049/ahsbd.94201
• Bozkurt, G., Genç E. ÖH. İmmün sistem ve Bağışıklama. 1st ed. Nobel Tıp Kitapevi; 2016. p. 393.
• Bekis Bozkurt H. An overview of vaccine rejection and review of literature. Kafkas J Med Sci. 2018;8(1):71–6. doi: http://dx.doi.org/10.5505/kjms.2018.12754
• Karataş H. Sağlık personelinin parenteral aşı uygulama tekniği ve bölge seçimi konusunda bilgilerinin incelenmesi. [yüksek lisans tezi]. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği; 2007.
• Gökçay G KR. Aşı uygulamalarında genel prensipler ve sık rastlanan sorunlar. Klinik Gelişim. 2005;18(3):4–10.
• Avcı E. Çocukluk dönemi aşılarına ilişkin karşılaştırmalı bir analiz: Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye. Özgürlük Araştırmaları 2017;9, 5–35.