ROY ADAPTASYON MODELİNE GÖRE EPİLEPSİ TANILI HASTANIN HEMŞİRELİK BAKIMI

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 59 - 68, 30.12.2021

Bahar Erdoğan

Öz

Giriş: Kişinin hastalıkla yaşamayı öğrenmesi, hastalığa uyumuyla ilişkilidir. Bu nedenle hastanın kendi bakımını yönetmesi önemli bir faktördür. Hemşireler, sağlık bakım hizmetlerinin kalitesi için hemşirelik kuramlarından faydalanabilir. Hemşirelere rehberlik eden kuramlardan biri de ROY adaptasyon modelidir. Bu modelle, hemşireler verdiği bakımla bireyin hastalığa uyumunu kolaylaştırmakta, böylece bakımın sürekliliğini de sağlamaktadırlar.
Amaç: Hastanın hastalığı kabul ve uyum sürecini benimsemesini sağlamak, mesleğe yeni başlayacak hemşire adaylarında farkındalık oluşturarak, kuramı temel alan hemşirelik uygulamalarının kullanımına ve kuramların benimsenmesine katkı sağlamaktır.
Yöntem: Hastadan izin alınarak çalışma verileri toplanmıştır. Nöroloji servisinde yatmakta olan hastadan ROY adaptasyon modelinde yer alan alanlara yönelik veriler toplanmış ve hemşirelik uygulamaları gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: Bireyde hastalığa bağlı gelişen sorunların fazla olduğu, hastanın hastalığa uyum sağlayamadığı saptandı. Elde edilen verilere göre, “Tedavi ve istemlere uyumsuzluk”, “Anksiyete”, “Aile içi ilişkilerde bozulma” ve “Aile sürecinde değişiklik” hemşirelik tanıları ele alınarak, hemşirelik uygulamaları gerçekleştirilmiştir.
Sonuç: Epilepsi tanısı alan hastaların, aralıklı da olsa nöbetler ile yaşamını sürdürmek zorunda olması, hastaların aile yaşamını etkileyip rol karmaşasına sebep olur. Yetersizlik hissi oluşan hastada, tedavi ve rehabilitasyon süreci etkilenir. Bireylerin yaşam kalitesi ve benlik saygısını artırmak, semptom yönetimini sağlamak önemlidir. Bu da ancak kişilerin hastalığa uyumunu sağlayıp, hastalığı yönetme becerisi kazandırmakla sağlanabilir. Roy adaptasyon modeli ile hasta bütüncül yaklaşımla değerlendirilerek, kişinin, ailesinin hastalığa uyumu sağlanabilir. Bu model doğrultusunda toplanan verilere yönelik girişimlerin, yaşam kalitesini, benlik saygısını artırarak, hastalığa uyumunu ile birlikte semptom yönetimine de katkı sağlayacağını düşünmekteyim. Bu nedenle, tedavinin ve bakımın ön koşulu olan hastalığı kabul ve uyumun sağlanması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Epilepsi, ROY adaptasyon modeli, hemşirelik bakımı

Kaynakça

• Fawcett J, Desanto-Madeya S. Contemporary nursing knowledge: Analysis and evaluation of nursing models and theories. Philadelphia: F.A. Davis Company. 2012.
• Ocakçı FA, Alpar ŞE. Hemşirelikte kavram, kuram ve model örnekleri. İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi. 2013.
• Ay FA. Temel Hemşirelik: Kavramlar, ilkeler, uygulamalar. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık. 2008.
• Kacaroğlu Vicdan A, Gülseven Karabacak B. Hemşirelik modellerinden Roy adaptasyon modeli. AUHSJ. 2014; 5(4):255-59.
• Tel H, Akdemir N. KOAH’lı hastalara uygulanan planlı öğretimin ve hasta izleminin hastaların hastalıkla baş etme durumlarına etkisi. Cumhuriyet Üni. Hem. Y.O Dergisi. 1998; 2(2):44-52.
• Atagöz K. Kronik obstüktif akciğer hastalığı olan hastaların yaşam kalitesinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek lisans Tezi 1998.
• Barnes JP, Holgate TS, Wouters EFM. Göğüs Hastalıkları. Ankara Hekimler Yayın Birliği. 2000:12-13.
• Erdoğan Ö. Myokart infaktüsü tanısıyla hastaneye yatan hastalara verilen planlı sağlık eğitimin hastaların bilgi düzeylerine ve tedaviye uyum durumlarına olan etkisinin incelenmesi. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Yüksek lisans Tezi 1994.
• White RB. Adherence to the dialysis prescription: partnering withpatients for improved outcomes. NNJ. 2004;31:432-35.
• Couriel J. Asthma in adolesence. Pediatric Respiratory Rewiew. 2003;4:47-54. doi: 10.1016/s1526-0542(02)00309-3.
• Kara B. Hemodiyaliz hastalarında tedaviye uyum: çok yönlü bir yaklaşım. Gülhane Tıp Dergisi. 2007;49:132-36.
• Birol L. Hemşirelik süreci. İzmir: Etki Matbaacılık. 2004: 85-89,78-82,92-14.
• Çatal E, Dicle A. Teori-araştırma bileşeni: Roy’un uyum modeli örneği. Dokuz Eylül Üni. Hem. Fak. Elektronik Dergisi. 2014;7(1):33-45. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfed/issue/46810/587020
• Roy C, Andrews HA. The Roy Adaptation Model. 1999.
• Hanna DR, Roy C. Roy adaptation model and perspectives on the family. NSQ. 2001;14:10–3. doi: 10.1177/08943180122108148.
• Uzun Ş. Sister callistta roy: Adaptasyon modeli. In: Karadağ A, Çalışkan N, Baykara ZG, (editors) Hemşirelik teorileri ve modelleri. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık. 2017: 370–442.