TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ VE UÇAK KRİZİNİN RUS-TÜRK KAMUOYUNDAKİ YANSILARI

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 2, 105 - 118, 18.07.2019

Vefa Kurban , Hatem Cabbarlı

https://doi.org/10.18354/esam.536906

Cited By: 1

Öz

26 Mart 2000
yılında yapılan devlet başkanlığı seçimlerini Vladimir Putin’in kazanmasından
sonra Rusya dış politikasında ve güvenlik alanında ABD ve rakip olarak
gördükleri ülkelere karşı daha ciddi siyaset uygulanmaya başladı. Putin’in
iktidara gelmesiyle birlikte Rusya-Türkiye ilişkilerinde yeni bir dönem
başladı, karşılıklı olarak iki ülke arasında üst düzey ziyaretler gerçekleşti.
İki ülke arasındaki ilişkileri etkileyen önemli konu genel olarak Ortadoğu,
özel olarak ise Suriye problemidir. İki ülke arasında ilişkiler olumlu
seyrederken Suriye sınırında SU-24 tipi bir Rus savaş uçağı 24 Kasım 2015
tarihinde Türkiye hava sahasını ihlal etti ve bunun üzerine Türk F-16’ları
tarafından angajman kuralları gereğince düşürüldü. Daha sonra Rusya Savunma
Bakanlığı tarafından uçağın Türk hava sahasını ihlal etmediğini
kanıtlayabilecekleri ile ilgili açıklama yapıldı. Olaylarla ilgili Putin, Rus
pilotlarının ve Rus uçağının Türkiye için bir tehdit oluşturmadığını, Rus
uçaklarının IŞİD’e karşı operasyon yaptıklarını açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan
Su-24 uçağının düşürülmesiyle ilgili derin üzüntü hissettiğini vurgulayarak
üzüntü mektubunu Putin’e gönderdi ve hayatını kaybeden Rus pilotunun ailesine
taziyelerini bildirdi. Ayrıca, mektupta Rusya ile geleneksel dostane
münasebetlerin yeniden inşa edilmesini istediğini de vurgulandı.

15 Temmuz 2016
tarihinde Türkiye’de başarısızlıkla sonuçlanan darbe girişimi gerçekleşti.
Darbe girişimi sonrasında uçak krizinin arka planında FETÖ terör örgütünün olma
ihtimali üzerinde duruldu. Yalnız yargı süreci devam ettiği için durum henüz
tam anlamıyla açıklığa kavuşmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Moskova, Ankara

TURKEY-RUSSIA RELATIONS AND THE REFLECTIONS OF THE AIRCRAFT CRISIS ON THE RUSSIAN-TURKISH PUBLIC OPINIONS

Öz

After Vladimir
Putin was elected President in the presidential election in Russia held on
March 26, 2000, Russia began to compete more seriously with the USA in the
fields of foreign relations and security. In the course of this competition,
one of the regions that Putin attached importance to in the context of his
foreign relations and security policy was the Middle East. 

A new era began
in Russia-Turkey relations when Putin came into power and high-level reciprocal
visits took place between the two countries. One of the important factors
affecting Russia-Turkey relations is the civil war and foreign intervention in
Syria. Although Ankara and Moscow exhibit different attitudes towards the
Syrian issue, it is understood that the purpose of both countries is to
preserve the territorial integrity of Syria and to rebuild the state authority
in the country. A SU-24 Russian bomber aircraft violated Turkey's airspace over
the Syrian border on November 24, 2015 and in response, it was shot down by
Turkish F-16s in accordance with the rules of engagement. Later, the Russian
Ministry of Defense declared that they could prove that the aircraft did not
violate the Turkish airspace. Regarding the events, Putin stated that Russian
pilots and Russian aircrafts did not pose any threats to Turkey and Russian
aircrafts carried out operations against ISIS.President Erdoğan sent a letter
of sorrow to Putin stressing that he was feeling a deep sorrow about the
shoot-down of the Su-24 aircraft and he expressed his condolences to the family
of the Russian pilot who lost his life. In addition, it was emphasized in the
letter that reestablishment of traditional friendly relations with Russia was
desired.

On July 15,
2016, a failed coup attempt took place in Turkey. After the coup attempt, the
possibility that the terrorist organization FETÖ was responsible for the
aircraft crisis was focused on. However, the situation has not yet been fully
clarified as the judiciary process continues.

Anahtar Kelimeler

Moscow, Ankara, Aircraft Crisis

Kaynakça

• 1 Nazim Cafersoy (2015), “Rusya neden Suriye’ye müdahale etti?”, EkoAvrasya, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl 8, Sayı 32,2015/4, ss. 8-12
• 2 Nazim Cafersoy (2015), “Rusya-Türkiye ilişkilerinde enerji faktörü ve Azerbaycan,” Yeni Türkiye Dergisi, Sayı 76, ss. 57-61. 3 Habibe Özdal (2013), Hasan Selim Özerten, Kerim Has, M. Turgut Demirtepe, “Türkiye-Rusya İlişkileri, Rekabetten Çok Yönlü İşbirliğine”, USAK Avrasya Araştırmaları Merkezi, USAK Rapor No:13-06, Temmuz, 2013.
• 4 David M. Kotz, Fred Weir (2012), Gorbaçov’dan Putin’e Rusya’nın Yolu, İstanbul, çev. Cemile Çakır.
• 5 Elnur Hasan Mikail (2007), Yeni Çarlar ve Rus Dış Politikası, Konya.
• 6 “ВИЗИТ В ТУРЦИЮ” http://www.golosarmenii.am/ru/¬19985/home/3537/
• 7 Armenia Today: “Отношения России и Турции приобрели медовый характер”, http://www.armtoday.info/default.asp?Lang=_Ru&New-sID=25716&SectionID=0&RegionID=0&Date=05/13/2010&PagePosition=1, 12.05.2010
• 8 Referans“Россия и Армения подписали соглашение о создании объединенной системы ПВО”, http://www.rbc.ru/rbcfreenews/¬567aa23a9a7947c0ad
• 9 Ali Asker, “Medvedev’in Ankara Ziyareti”, https://www.a-cademia.edu/3246648/Medvedevin_Ankara_Ziyareti
• 10 Bakan Yıldız: ‘Patriot füzeleri Rusya- Türkiye ilişkilerini bozmaz.’ http://www.odatv.com/n.php?n=bakan-yildizpatriot-fuzeleri-rusya-turkiye-iliskilerini-bozmaz.-2311121200, 23.11.2012
• 11 Davutoğlu: Genelkurmay, Rus uçağını düşüren pilotun FETÖ'cü olmadığını iletti, https://tr.sputniknews.com/turkiye/201¬701121026737564-davutoglu-darbe-komisyonu-gulen-erdogan-talimat/, 19.02.2018.
• 12 Ruslan Rehimov ve Bayram Altuğ, 'Rusya'nın bu hareketi NATO'ya ve Türkiye'ye karşı bir hamle', http://aa.com.tr/tr/dunya/rusyanin-bu-hareketi-natoya-ve-turkiyeye-karsi-bir-hamle/476221, 21.01.2016.
• 13 "Коммерсант": крушение Су-24 спровоцирует острый кризис между Россией и НАТО, http://klops.ru/news/politika/¬121257-kommersant-krushenie-su-24-sprovotsiruet-ostryy-krizis-mezhdu-rossiey-i-nato
• 14 Sınırda Düşürülen Rus Uçağı ve Sonrasında Yaşanan Tüm Gelişmeler, http://onedio.com/haber/sinirda-dusurulen-rus-ucagi-ve-sonrasinda-yasanan-tum-gelismeler-629611
• 15 Таким образом Россия сможет пресечь агрессивные силы Турции, помочь Армении и Греции, считает лидер ЛДПР, https://regnum.ru/news/polit/2020544.html
• 16 Путин: атака Турции на Су-24 - это "удар в спину" РФ, он будет иметь серьезные последствия, http://tass.ru/politika/2467403i 21.01.2016.
• 17 Rus jetinin düşürülmesinin ardından Moskova 24 saatte hangi kararları aldı, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/11/151125_r¬usya_24_saat_ne_yapti, 21.01.2016.
• 18 Putin: Türkiye pişman olacak, http://www.bbc.com/turkce/¬haberler/2015/12/151203_putin_turkiye, 21.01.2016.
• 19 Dışişleri Sözcüsü Tanju Bilgiç'ten Rusya'ya cevap, http://www.hurriyet.com.tr/disisleri-sozcusu-tanju-bilgicten-rusyaya-cevap-40027757, 16.12.2015.
• 20 http://www.milliyet.com.tr/rusya-turkiye-nin-talebine-iliskin-olarak-nato-ile-gorusecegiz/dunya/dunyadetay/23.11.2012/1631¬679/default.htm, 23.11.2012.
• 21 http://www.milliyet.com.tr/sok-turk-isadamlari-rusya-da/ekonomi/detay/2154105/default.htm, 21.01.2016.
• 22 http://www.ntv.com.tr/turkiye/rus-savas-ucagi-siniri-ihlal-etti-turk-f-16lar-dusurdu,_mP74HrTmEe3cc8qXBIqrA?_ref=infinite, 21.01.2016.
• 23 http://www.rg.ru/2015/11/25/midrf-site-anons.html, 21.01.2016.
• 24 http://www.rusyaofisi.com/aralikputinziyaret.htm
• 25 “DAEŞ'ten Petrol Alacak Kadar Haysiyetsiz Değiliz,” http://www.tccb.gov.tr/haberler/410/36140/rusya-petrol-iftirasini-ispatlasin-ben-bu-makamda-durmam.html, 21.01.2016.
• 26 http://www.tccb.gov.tr/haberler/410/38615/uluslararasi-toplum-terorun-gercek-yuzunu-gormek-istemiyor.html, 21.01.2016.
• 27 http://www.turkey.mid.ru/text_t79.html, 21.01.2016.
• 28 https://slon.ru/posts/60215, 21.01.2016.
• 29 https://www.kp.ru/daily/26555/3572327/, 19.02.2018.
• 30 15 Temmuz Darbe Girişimi ve Milletin Zaferi, https://www.tccb.gov.tr/assets/dosya/15Temmuz/15temmuz_tr.pdf
• 31 İbrahim Kalın, “Putin’in ziyareti ve Türkiye-Rusya İlişkileri”, http://www.sabah.com.tr/yazarlar/ibrahim__kalin/2014/12/04/putinin-ziyareti-ve-turkiyerusya-iliskileri
• 32 İlyas Kemaloğlu, 15 Temmuz Darbe Girişimi’nin Rusya’daki Yansımaları, 15 Temmuz Darbe Girişimi’nin İslam Coğrafyasında Yansımaları Konferansı, 24-26 Ağustos, Kütahya, http://birimler.dpu.-edu.tr/app/views/panel/ckfinder/userfiles/145/files/_LYAS_KEMALOGLU_TR.pdf, 18 Şubat 2018.
• 33 Merve Suna Özel, “Suriye krizi sürecinde Rusya-Türkiye ilişkisinde uçaklar-jetler-sorunlar”, http://www.21yyte.org/tr/arastir¬ma/rusya/2015/12/04/8354/suriye-krizi-surecinde-rusya-turkiye-iliskisinde-ucaklar-jetler-sorunlar, 04.12.2015.
• 34 NATO'dan Rusya’ya ‘Patriot’ açıklaması, http://haber.mynet.¬com/natodan-rusyaya-patriot-aciklamasi-663730-dunya/, 24 Kasım 2012.
• 35 Qafsam Strateji Araştırmalar Merkezi, Araz Aslanlı ile yapılan röportaj, http://qafsam.org/page/519/az, 21.01.2016.
• 36 ROSE, Richard & MUNRO, Neil; Elections without Order. Russia’s Challenge to Vladimir Putin, Cambridge University Press, http://www.cambridge.org, Cambridge, UK, 2002, s. 78.
• 37 Rus Uçağı FETÖ’nün Talimatıyla mı düşürüldü, Erdoğan Cevap Verdi, https://www.haberler.com/rus-ucagi-feto-nun-talimati¬yla-mi-dusuruldu-8630581-haberi/, 19.02.2018.
• 38 Давутоглу: сбивший российский Су-24 турецкий пилот не был связан с Гюленом, https://ria.ru/world/20170112/148555¬8501.html, 19.02.2018.
• 39 Директор НОФ «Нораванк» Гагик Арутюнян комментирует визит Дмитрия Медведева в Турцию 12 Мая 2010, http://www.noravank.am/ru/?page=news&nid=2492
• 40 Жириновский предложил нанести ядерный удар по Турции, http://www.armtoday.info/default.asp?Lang=_Ru&NewsI¬D=138952, 27.11.2015. 41 Законопроект об уголовном наказании за отрицание геноцида армян внесен в ГД, http://regnum.ru/news/polit/¬2020528.html
• 42 Кремль прокомментировал крушение Су-24 в Сирии, https://slon.ru/posts/60213
• 43 Кремль: если НАТО поддержит Турцию, мы захватим… Прибалтику, http://pressafoto.ru/nato-turki-litva, ЯНВАРЬ 4, 2016
• 44 Лавров: Москва не планирует воевать с Турцией, но серьезно переоценит отношения с Анкарой, http://www.pan¬armenian.net/rus/news/201247/
• 45 Минобороны Армении о возможности размещения российских С-400 в республике: «Ничего нельзя исключать», http://www.panarmenian.net/rus/news/128443/,19 октября 2012.
• 46 На сирийско-турецкой границе сбит российский Су-24, http://www.kommersant.ru/doc/2861241.
• 47 Нарышкин: Россия имеет право на военный ответ на намеренное убийство российских солдат Турцией, http://www.¬panarmenian.net/rus/news/201381/
• 48 Акоп Бадалян, Путин уговаривает Турцию, http://www.lra¬gir.am/index/rus/-0/comments/view/46276, 12 Января 2016.
• 49 Размещение в Армении направленных против Турции российских С-400 вполне возможно и логично, http://www.panar¬menian.net/rus/news/128396/,19 октября 2012.
• 50 Россия и Турция в XXI веке должны действовать сообща: Сергей Марков, www.regnum.ru/news/fd-abroad/armenia/1462362.¬html, 01.11.2011.
• 51 Россия призвала Турцию выплатить компенсацию за Су-24, http://www.lragir.am/index/rus/0/right/view/45899,16.12. 2015.
• 52 Россия призывает власти Турции прекратить истребление мирного населения в курдских районах, http://www.armtoday.¬info/default.asp?Lang=_Ru&NewsID=141158, 21.01.2016.
• 53Рубен МАРГАРЯН, СМИ: Россия нацелила ракеты C-400 против Турции, www.regnum.ru/news/fd-abroad/armenia/158388¬4.html, 19.10.2012
• 54 Спикер парламента Ирана о сбитом Су-24: Это была большая ошибка Турции, поддержка Обамы – еще большая ошибка, http://www.panarmenian.net/rus/news/201285/
• 55 Стратегическое партнерство между Турцией и Россией невозможно - российский эксперт www.regnum.ru/news/fd-abroad/armenia/1399327.html, 27.04.2011
• 56 Турецкие военные показали траекторию полета Су-24, https://slon.ru/posts/60215
• 57 Турция не собирается возмещать России ущерб за сбитый Су-24: Этот вопрос даже не обсуждается, http://w.panarmenian.¬net/rus/news/202436/, 16.12.2015.
• 58 Турция сбила российский самолет, чтобы защитить нефтяные интересы сына Эрдогана, http://www.panarmenian.¬net/rus/news/201352/
• 59 Эрдоган извинился перед родственниками пилота за сбитый Су-24, http://www.dw.com/ru/, 19.02.2018.