TCG Çandarlı Sismik Araştırma Gemisinin 1974 Ege Karasuları ve Kıta Sahanlığı Krizindeki Etkinliği

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 1, 38 - 54, 16.10.2023

Nafız Maden , Coşkun Topal , Hasan Bora Usluer

https://doi.org/10.18354/esam.1270453

Öz

Mavi vatan doktrininin tartışıldığı şu günlerde Ege Denizi Karasuları ve Kıta Sahanlığı konusu daha da önem kazanmıştır. 1970’li yıllarda tırmanan Yunanistan ile Türkiye arasındaki Ege Denizi karasuları ve kıta sahanlığı meselesi hala çözülebilmiş değildir. 1936 yılında karasularını 3 milden 6 mile tek taraflı olarak çıkarmış olan Yunanistan’a karşı Türkiye hiçbir tepki vermemiştir. Türkiye’nin karasularını 1964 yılında 6 mile çıkarmasına ise Yunanistan tepkisiz kalmamış Ege Denizi’ndeki adaları silahlandırmaya başlamıştır. Türkiye’nin de Yunanistan’ın Ege Denizi’ndeki adaları silahlandırmasına tepkisi büyük olmuştur. 1974 Kıbrıs Barış Harekâtının gerçekleştirilmesinden sonra Yunanistan karasularını 6 milden 12 mile çıkaracağını açıklayarak Ege Denizinde karasuları krizine sebep olmuştur. Türkiye, adaların silahlanmasına karşı ülke güvenliğini temin etmek için NATO ile ilişkisi olmayan bağımsız Ege Ordusunu kurmuştur. Ayrıca, Ege Denizi’nde 12 milin Yunanistan tarafından hayata geçirilmesi halinde bunu savaş nedeni (Casus Belli) sayacağını açık bir şekilde ifade etmiştir. Karasuları sorunu, iki ülkenin hava sahasında da sorun yaşanmasına sebep olmuş ve 1974 yılı itibariyle Ege Denizi üzerinde uçuşlar yasaklanmıştır. Ege Denizi üzerinde uçuşlara uygulanan bu yasak ancak 1980 tarihinde son bulmuştur. İki ülke arasında eskiye dayanan Ege Denizi ve Kıbrıs krizi halen tamamıyla çözülememiş bir sorun olarak beklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Karasuları, Kıta Sahanlığı, Ege Denizi, Türkiye, Yunanistan, TCG Çandarlı

Kaynakça

• Aksu, F. (1986). Ege Denizi Kıta Sahanlığı Sorunu ve Türk Yunan İlişkileri, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Turkey).
• Arı, T. (1992). Kıta sahanlığı sorunu ve Türk-Yunan ilişkileri, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1-2), 167-184.
• Avar, Y. ve Lin, Y.C. (2019). Aegean disputes between Turkey and Greece: Turkish and Greek claims and motivations in the framework of legal and political perspectives. International Journal of Politics and Security, 1(1), 57-70.
• Aydın, H. ve Merey, S. (2021). The effect of gas production from deeper conventional gas reservoirs on shallower gas hydrate layer stability: A case study in the conditions of the Sakarya gas field, Western Black Sea. Journal of Natural Gas Science and Engineering, b94, 104103.
• Balcı, A. (2013). Türkiye dış politikası: ilkeler, aktörler, uygulamalar. Etkileşim Yayınları, İstanbul, 258-259.
• Balık, İ. (2018). Türkiye’nin Deniz Yetki Alanları ve Kıyıdaş Ülkelerle Yetki Alanı Anlaşmazlıkları. Kent Akademisi, 11(1), 86-98.
• Başeren, S.H. (2003). Ege sorunları. Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Çakmak, S. (2012). Türk Dış Politikasında 41 Kriz: 1924-2012. Gazi Akademik Bakış, 5(9).
• Çelikkol, A.O. ve Karabel, S. (2017). Türkiye-Yunanistan İlişkileri ve Denizden Kaynaklanan Uluslararası Sorunlar. Bilge Strateji, 9(16), 13-31.
• Ege Denizinde Petrol Ameliyatı Yapılmasına İzin Verilmesi Hakkında Kararname (1974, 6 Haziran). Resmî Gazete (Sayı: 14907). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14907.pdf
• Erhan, Ç. (1997). Türk-Yunan İlişkilerinde Yumuşama Olabilir mi? Tartışma Metinleri No: 2, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara.
• Fırat, T. (2005). Dış politikamızın perde arkası: 23 büyükelçinin olaylara bakışı (Vol. 188). Ümit Yayıncılık.
• Gökdemir, I.N. (2009). Kıta sahanlığı, hukuki rejimi ve Ege sorunu, Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü).
• Hayta, N. (2020). 1911’den Günümüze Ege Adaları Sorunu. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, pp.276
• Karasuları Kanunu (1964, 25 Mayıs). Resmî Gazete (Sayı: 11711): Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/11711.pdf
• Kaynar, M.K. ve Ak, G. (2017). Ege’de Temel Sorun: Unutul[may]an Türk Adaları. International Journal of Academic Values Studies, (8), 88-103.
• Petrol İşleri Genel Müdürlüğünden (1973, 1 Kasım). Resmî Gazete (Sayı: 14669). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14699.pdf
• Oran, B. (2001). Türk dış politikası: Kurtuluş savaşından bugüne olgular, belgeler, yorumlar, Cilt I: 1919-1980. İstanbul: İletişim Yayınları, 6.
• Önder, A. (2008). Türk Yunan ilişkileri, kıta sahanlığı meselesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Pazarcı, H. (1986). Hukuki Açıdan Ege'deki Deniz Sorunlarında Türk ve Yunan Görüşleri. Ege'de Deniz Sorunları, Semineri, Ankara, AÜSBF yayınları.
• Pazarcı, H. (2014). Uluslararası Hukuk. 13. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Sönmezoğlu, F. (2000). Türkiye-Yunanistan ilişkileri ve büyük güçler: Kıbrıs, Ege ve Diğer Sorunlar. Der Yayınları.
• Şahin, K. (2021). Ege Denizi’nde Yetki Alanları Paylaşımının Öncülü: Karasuları Sorunu. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 17(40), 705-724.
• Şen, Y.F. (2015). Türk Milliyetçiliği ve “Öteki” Algısı: Yunanistan’la Çözülemeyen Ege Sorunu. Türk İdare Dergisi, 480, 179-228.
• Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına Bloklar Halinde 4 Adet Petrol Arama Ruhsatnamesi Verilmesine Dair Kararname (1974, 18 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 14949). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14949.pdf
• United Nations Convention on the Law of the Sea (1982, 10 Aralık). United Nations. Erişim Adresi: https://www.un.org/Depts/los/convention_agreements/convention_overview_convention.htm