Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin Yapay Zekâya karşı tutumları ve iş bulma kaygılarının incelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 65 - 73

Gizem Çelik , Saffet Karayaman

https://doi.org/10.70053/esas.1778248

Öz

Yapay zekânın mantık ve matematiksel çıkarımlarıyla sonuçlara ulaşmadaki etkileyici performansı, insanların iş süreçlerinden çekilmesini sağlayacak bir çözüm sunmuştur. Yapay zekânın kazandığı başarılar, insanın yerini alabilme ve insan adına görevler gerçekleştirebilme kapasitesi düşünüldüğünde çeşitli endişe ve tartışmaların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu bağlamda araştırma Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin yapay zekâya yönelik tutumlarının iş bulma kaygıları üzerindeki etkisinin saptanması amacıyla yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modeli esasıyla gönüllülük temelinde kolayda örnekleme kullanılarak 208 öğrencinin katılımıyla anketle yapılmıştır. Öğrencilerinden elde edilen verilerle yapılan korelasyon analizi ile Yapay Zekâya Yönelik Tutum Ölçeği ve İş Bulma Kaygısı Ölçeği arasında r=.497 kuvvetinde ve (p<.05 anlamlılık düzeyinde) pozitif yönde orta düzeyde ilişki belirlenmiştir. Yapılan regresyon analizi sonucunda öğrencilerin Yapay Zekâya Yönelik Tutumlarının İş Bulma Kaygıları üzerinde (β=.638; F=67.572; p<.05) etkisi tespit edilmiştir. Yapılan t testi sonucunda demografik değişkenlerinden yaş ile Yapay Zekâya Yönelik Tutum Ölçeği ve İş Bulma Kaygısı Ölçeği arasında p<.05 anlamlılık düzeyinde anlamlı fark bulunmuştur. Demografik değişkenlerinden cinsiyet ile Yapay Zekâya Yönelik Tutum Ölçeği arasında p<.05 anlamlılık düzeyinde anlamlı fark bulunmuştur. Yapılan ANOVA sonucunda yapay zekâya yönelik tutum ile demografik değişkenlerden bölüm, internet kullanım süresi ve internet kullanım amacı arasında p<.05 anlam düzeyinde anlamlı farklılık tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İş bulma kaygısı , üniversite öğrencileri , yapay zekâ , yapay zekâya yönelik tutum

Examination of Vocational School students' attıtudes towards Artificial Intelligence and their anxiety about finding a job

Öz

The impressive performance of artificial intelligence in reaching conclusions through logic and mathematical reasoning has provided a solution that will enable humans to withdraw from work processes. The successes achieved by artificial intelligence have given rise to various concerns and debates when considering its capacity to replace humans and perform tasks on their behalf. In this context, the research was conducted to determine the effect of university students' attitudes toward artificial intelligence on their job search anxieties. The research was conducted using a questionnaire with the participation of 208 students, based on a correlational survey model and convenience sampling on a voluntary basis. Correlation analysis conducted using data obtained from the students revealed a moderate positive correlation between the Attitude Toward Artificial Intelligence Scale and the Job Search Anxiety Scale, with a correlation coefficient of r = 0.497 (at a significance level of p<.05). The regression analysis revealed that students' attitudes toward artificial intelligence had a significant effect on their job search anxiety (β=0.638; F=67.572; p<.05). The t-test revealed a significant difference at the p<0.05 significance level between the age of university students and their attitudes toward artificial intelligence and job search anxiety. A significant difference was found between gender, one of the demographic variables of university students, and the Attitude Toward Artificial Intelligence Scale at a significance level of p<.05. As a result of the ANOVA, a significant difference was found between attitudes toward artificial intelligence and demographic variables such as department, daily internet usage, and purpose of internet use at a significance level of p<.05.

Anahtar Kelimeler

Job search anxiety , university students , artificial intelligence , attitude toward artificial intelligence

Kaynakça

• Aslan, M., & Uğraş, S. (2021). Validity and reliability study of the sports sciences students' job finding anxiety scale. International Journal of Eurasian Education and Culture, 6(13), 1143-1170. http://dx.doi.org/10.35826/ijoecc.366
• Aydın, İ. H., ve Değirmenci, C. H. (2018). Yapay zekâ. İstanbul: Girdap Kitap
• Aytaç, Z. (2022). Üniversite öğrencilerinin yapay zekâ öğrenme ve iş değiştirme kaygılarının otonom araçlar ve akıllı evler özelinde değerlendirilmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(4), 2975–2989. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.1867
• Banaz, E., & Maden, S. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 14(2), 1173-1180.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (7. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çelik, B., & Dönmez, H. (2025). Üniversite öğrencilerinin yapay zekâya yönelik kaygı ve tutumlarının incelenmesi. Eğitim ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 9(1), 55–72. https://www.academia.edu/143219569
• Doğan, P. K., Doğan, İ., & Çetinkayalı, G. (2023). Spor bilimleri öğrencilerinin yapay zekâya yönelik tutumları ile iş bulma kaygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yalova Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(3), 174-189.
• Gülen, S., & Dönmez, İ. (2021). Sosyal bilimlerde geleceğin meslekleri. Uluslararası Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 13-21.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 1.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Güriş, S. ve Çağlayan, E. (2005). Ekonometri, Der Yayınları, İstanbul.
• Kalaycı, Ş. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5.Baskı., Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karayaman, S. (2023). İyimserlik ve değişime direncin endüstri 4.0 uyum yeteneği üzerindeki etkisi ,Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(10): 1329- 1347. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1317
• Kaya, F., Aydin, F., Schepman, A., Rodway, P., Yetişensoy, O., ve Demir-Kaya, M. (2022). The roles of personality traits, al anxiety, and demographic factors in attitudes toward artificial intelligence. International Journal of Human–Computer Interaction, 1-18. https://doi.org/10.1080/10447318.2022.2151730
• Li, R., Wang, L., Zhang, X., & Chen, Y. (2025). Career self-efficacy and job search anxiety among university students: The mediating role of attitudes and literacy toward artificial intelligence. BMC Psychology, 13(1), 152. https://doi.org/10.1186/s40359-025-02757-2
• Schepman, A. & Rodway, P. (2020). Initial validation of the general attitudes towards Artificial Intelligence Scale. Computers in Human Behavior Reports (1), 100014. https://doi.org/10.1016/j.chbr.2020.100014
• Thompson, J. (2025, June 10). I’m a psychologist who talks to people with AI anxiety—here’s what I’ve learned. Business Insider. https://www.businessinsider.com/im-a-psychologist-who-talks-people-with-ai-anxiety-2025-6
• Uzgören, N. (2012). Bilimsel araştırmalarda kullanılan temel istatistiksel yöntemler ve SPSS Uygulamaları, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Yaşar, F., & Karagüçük, K. (2025). Artificial intelligence anxiety and career decision-making among university students: A structural equation modeling approach. Discover Psychology, 5(1), 28. https://doi.org/10.1007/s44163-025-00284-y