SAHA TÜRKLERİNİN İNANÇ SİSTEMİNDE KARTAL

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 11, 20.07.2018

Muvaffak Duranlı

Öz

Farklı kültür
ve inançlarda ortak unsurlar yer almaktadır. Geçmişte her kültürel yapı bu
unsurun kendisine ait olduğunu ve diğer kültürlere geçtiğini iddia etmiştir.
Günümüzde ise farklı coğrafya ve kültürlerde diğer kültürel yapılarla
ortaklıklar olması daha doğal kabul edilmektedir. Farklı kültür ve inançlarda
kartal ile ilgili sembol ve inanmalar bu tür ortak unsurların başında yer
almaktadır. Hemen hemen her kültürde kartalla ilgili inanmalar bulmak
mümkündür. Bunun yanı sıra çok farklı coğrafyalarda yer alan devlet yapılarında
kartal bir güç ve iktidar sembolü olarak görülmüş ve devletin arma, bayrak ve
yapılarında belirgin bir sembol olarak yer almıştır.

Farklı
kültürler tarafından kabul edilen bütün bu tür ortak unsurları farklı kılan tek
özellik, her kültürün bu ortak unsuru kendi dünya görüşü ve inanç sistemiyle
şekillendirmiş olmasıdır. Sibirya topraklarını yurt edinmiş çok az Türk
topluluğundan bir olan Saha Türkleri de gerek gündelik hayatlarında gerek inanç
sistemlerinde kartala ayrı bir önem vermişlerdir. Makalede genel olarak Saha
Türklerinde kartalla ilgili inançlara yer verilecek ve bu topraklarda kartalın
kutsal bir varlık olarak algılanma biçimi üzerinde durulmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Kartal, Saha, inanç, ritüel

Kaynakça

• ALEKSEYEV, N. A., Rannie Formı Religii Tyurko- Yazıçnıh Narodov Sibiri, Novosibirsk, 1980,ARMUTAK, A., “Doğu ve Batı Mitolojilerinde Hayvan Motifi: II. Sürüngenler, Balıklar, Kanatlılar ve Mitolojik Hayvanlar”, İstanbul Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 2004, S. 30, ss. 143- 157. ÇOBAN, İ., “Türk İkonografisinde Kartal Motifi ve Çağdaş Türk Resmine Yansımaları”, İdil, 2015, Cilt 4, Sayı 16, Volume 4, Issue 16, ss. 56- 80. ERGİS, G. U., Oçerki Po Yakutskomu Folkloru, Moskova, 1974. JUKOVA, L. N., Oçerki Po Yukagirskoy Kulture, Mifologiçeskaya Model Mira, Novosibirsk, 2012.GURVİÇ, İ. S., Kultura Severnıh Yakutov- Olenevodov, K Voprosu O Pozdnih Etapah Formirovaniya Yakutskogo Naroda, Moskova, 1977.HUDYAKOV, İ. A., Kratkoe Opisanie Verhoyanskogo Okruga, Leningrad, 1969. İONOV, V. M., “Orel Po Vozzreniyam Yakutov”, Sbornik Muzeya Po Antropologii i Etnografii Pri İmperatorskoy Akademii Nauk, C. 1, S. 16, Petersburg, 1913, ss. 1- 34. KALAFAT, Y., Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ankara, 1995. KSENOFONTOV, G. V., Elleyada. Materialı Po Mifologii i Legendarnoy İstorii Yakutov, Moskova, 1977.ÖGEL, B., Türk Mitolojisi, c. 1, Ankara, 1993.PELİH, G. İ., Selkupskaya Mifologiya, Tomsk, 1998.POPOV, A. A., “Materialı Po İstorii Religii Yakutov Bıvşego Vilyuysogo Okruga”, Sbornik Muzeya Antropologii i Etnografii, C. XI, Moskova- Leningrad, 1949, ss. 254- 323. PROKOPYEVA, E. D., “K Voprosu O Sotsialnoy Organizatsii Selkupob (Rod i Fratriya)”, Sibirskiy Etnografiçeskiy Sbornik, c. 18, Moskova- Leningrad, 1952, ss. 88- 107. PROKOPYEVA, E. D., “Predstavleniya Selkupskih Şamanov O Mire (Po Risunkami i Akvarelyam Selkupov)”, Sbornik Muzeya Antropologii i Etnografii, c. 20, Moskova- Leningrad, 1961, ss. 54- 74. SALMİN, A. K., Narodnaya Obryadnost Çuvaşey, Çeboksarı, 1994SALMİN, A. K. “Orel v Etnografii Çuvaşey”, Lev Şternberg- Grajdanin, Uçenıy, Pedagog. K. 150- letiyu So Dnya Rojdeniya, Petersburg, 2012, ss. 247- 253. SANGİ, V. M., Legendı i Mifı Severa, Moskova, 1985. SEROŞEVSKİY, V. L., Yakutı. Opıt Etnografiçeskogo İssledovaniya, S. Petersburg, 1896. SLEPTSOV, P. A., Yakutsko- Russkiy Slovar, Moskova, 1972ŞTERNBERG, L. Y., “Kult Orla U Sibirskih Narodov (Etyud Po Sravnitelnomu Folkloru)”, Sbornik Muzeya Antropologii i Etnografii, c. V, S. 2, Leningrad, 1925, ss. 717- 740.