Women's Access To Justice and Mediation: An Evaluation In The Context of Gender Equality

Yıl 2024, Sayı: 40. Yıl Özel Sayısı, 145 - 183, 02.09.2024

Merve Hilal Yıldırım Çırkan

Öz

Mediation is a new concept in our law, and it is an alternative dispute resolution method that we witness being implemented more and more every day, with the expansion of the areas where it has become a requirement for litigation. The principle of equality, which is one of the basic principles of mediation, is necessary for the process to be carried out in a healthy and fair manner. While adhering to the principle of equality, the mediator should be aware of gender stereotypes and their own cultural codes, and should take this into consideration in the participation of women, especially women from disadvantaged groups, in the process. The mediator should be equipped with training and awareness, especially regarding the obstacles to women's access to justice. In cases of economic power imbalance, the mediator should evaluate the legal aid institution regulated in the Code of Civil Procedure No. 6100, and women, who are the weak side of the balance of power, should be enlightened about these rights. Despite all his efforts, the mediator must end the process himself as soon as he comes to the conclusion that the power imbalance clearly cannot be resolved.

Anahtar Kelimeler

Societal Gender Equality, Mediation Processes, Principle of Equality, Women, Balance of Power

Kadınların Adalete Erişimi ve Arabuluculuk: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Bir Değerlendirme

Öz

Arabuluculuk, dava şartı haline geldiği alanların genişletilmesi ile her geçen gün uygulanmasına daha da tanıklık ettiğimiz bir alternatif uyuşmazlık çözüm yoludur. Arabuluculuğun temel ilkelerinden olan eşitlik ilkesi sürecin sağlıklı ve adil yürütülebilmesi için gereklidir. Arabulucu eşitlik ilkesine riayet ederken, toplumsal cinsiyet kalıplarının ve kendi kültürel kodlarının farkında olmalı, dezavantajlı gruplardan özellikle kadınların sürece katılımında bu hususu göz önünde tutmalıdır. Arabulucu özellikle kadınların adalete erişiminin önündeki engeller hususunda eğitimle ve farkındalıkla donatılmalıdır. Arabulucu, ekonomik güç dengesizliği hallerinde 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda düzenlenen adli yardım kurumunu değerlendirmeli ve güç dengesinin zayıf tarafını oluşturan kadın bu hakları konusunda aydınlatılmalıdır. Tüm çabalarına rağmen arabulucu, güç dengesizliğinin açıkça giderilemeyeceği kanaatine kapıldığı anda süreci kendisi sona erdirmelidir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Arabuluculuk Süreci, Eşitlik İlkesi, Kadınların Adalete Erişimi, Güç Dengesi

Kaynakça

• AYATA, Gökçiçek:“Kadınların Adalete Erişimi. Mevzuat, Engeller, Uygulamalar ve Sivil Toplumun Rolü”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
• DÜR, Orhan: Arabuluculuk Faaliyeti ve Arabulucuların Hak ve Yükümlülükleri, 2. Baskı, Adalet Yayınları, 2018.
• ERTÜRK, Mustafa: Arabuluculuk Sözleşmesi, Adalet Yayınları, Ankara, 2019.
• GENÇCAN, Ömer Uğur: Boşanma, Tazminat ve Nafaka Hukuku, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
• GÜNDOĞAN, Yurdagül: “Güç Dengesizliği ve Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Karşısında Arabulucunun Tutumu”, Ankara Barosu Dergisi, 2018/4.
• HATİBOĞLU EREN, Burcu: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Uygulamalarının Geliştirilmesi Projesi İçin Toplumsal Cinsiyet Eylem Planı, Ankara, 2017.
• KAYA, Emir: Hukuk Zihniyeti, İtalik Yayınevi, Ankara, 2016.
• MOORE, Christopher W. : Arabuluculuk Süreci, Nobel Yayınları, İstanbul, 2016.
• ÖZBEK, Mustafa Serdar: Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, 3. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• ÖZBEK, Mustafa: “Avrupa’da Arabulucuğun İlkeleri Ve Uygulanması”, Prof.Dr. Özer Seliçi’ye Armağan, Seçkin Yayınları, Ankara, 2006.
• ÖZBEK, Mustafa: “Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin “Aile Arabuluculuğu Konulu Tavsiye Kararı””, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 2, 2005, s.71-102.
• ÖZTÜRK, Necla / YARAR, Güven/ ARSLAN, Şule: Türk Hukukunda Kadın, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• PARKİNSON, Lisa: “Aile Arabuluculuğu”, (Ed.) YÜCEL, Yonca Fatma, Ankara, 2018.
• PEKCANITEZ, Hakan: “Hukuki Dinlenilme Hakkı”, Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan, İzmir, 2000.
• SCALES, Ann: Hukuki Feminizm, Dost Yayınevi, Ankara, 2019.
• ŞAHİN, Tuğçem/ ÇELİK, Yasin/ RUHİ, A. Cemal: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Rehberi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2018.
• ŞAHİN, Tuğçem/ ÇELİK, Yasin/ RUHİ, A. Cemal: İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk Rehberi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2018.
• TANRIVER, Süha, “Hukuk Yargısı Bağlamında Adil Yargılanma Hakkı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2014/53.
• TEZCAN, Durmuş/ ERDEM, Ruhan/ SANCAKDAR, Oğuz/ ÖNOK, Rıfat: İnsan Hakları El Kitabı, 10.Baskı, Seçkin Yayınları, 2024.
• UYGUR, Gülriz, “Toplumsal Cinsiyet Ve Adalet: Hukuk Adaletsizdir”, Ankara Barosu Dergisi, S. 5, 2015.
• YAZICI TIKTIK, Çiğdem: “Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Uygulamasının Temel İlkeler Bakımından Değerlendirilmesi” (Ed.) SÜRAL EFEÇINAR, Ceyda/ YARDIM, Mehmet Ertan: Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• YEŞİLIRMAK, Ali, KEKEÇ, Elif Kısmet, BULUR, Alper: Temel Arabuluculuk Eğitimi Katılımcı Kitabı, 3. Baskı, Ankara, 2021.