PARKİNSON HASTALIĞI’NDA UYKU BOZUKLUĞU VE DEPRESYON ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 9 - 13, 28.03.2024

Mustafa Şen , Süber Dikici

Öz

Giriş: İdyopatik Parkinson Hastalığı (İPH)’nda hastalığın şiddeti artıkça uyku bozuklukları, gündüz aşırı uyku hali gibi ek sorunlar karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca depresyon varlığı parkinson hastaların yaşam kalitesini kötü etkilemektedir. Çalışmamızda İPH‟ nın ileri evrelerinde uyku bozuklukları ile gündüz uykululuk hali ve bunun depresyonla ilişkisini göstermeyi amaçladık.

Yöntemler: Çalışmaya Mart 2012 ve Temmuz 2013 tarihleri arasında Nöroloji Ana Bilim Dalı Hareket Bozuklukları Polikliniği‟ ne başvuran, İPH tanısı alan 42 hasta ve 48 sağlıklı birey alındı. İPH grubunda Hoehn&Yahr (H&Y) değerlendirme skalaları ile hastalık derecelendirildi. Hamilton depresyon değerlendirme ölçeği (HAM-D) ile depresyon değerlendirmesi yapıldı. İPH ve kontrol grubuna, gece uykusu ve gündüz uyuklamalarının değerlendirildiği Parkinson Hastalığı Uyku Ölçeği (PHUÖ), gündüz uykululuğunun değerlendirildiği Epworth uykululuk ölçeği (EUÖ) uygulandı. Veriler yaş, cinsiyet, medeni durum değerlendirildi ve kontrol grubu ile karşılaştırıldı.

Bulgular: Çalışmaya alınan İPH‟ın EUÖ skoru arttıkça, PHUÖ skorununda anlamlı düzeyde azalma gerçekleşmektedir ve bu artışın derecesi güçlü bir düzeydedir(r=-0,615;p=0,000). EUÖ arttıkça HAM-D skorununda anlamlı düzeyde artış gerçekleşmektedir ve bu artışın derecesi orta düzeydedir (r=0,388;p=0,000). PHUÖ değeri arttıkça, Hamilton ve Hoehn-Yahr değerininde anlamı bir düzeyde azalma gösterdiği belirlenmiştir ve bu ilişkinin dereceleri güçlüdür. (Hamilton için r=-0,569 p=0,000; Hoehn-Yahr için r=-0,63 p=0,000). H&Y değeri arttıkça HAM-D skorunda anlamlı artış gözlendi (r=0,422;p=0,005).

Sonuç: Parkinson Hastalığının genel değerlendirmesi ve tedaviye yaklaşımında uyku bozukluğu önemli bir parametre olabilir. Ayrıca parkinson hastalarında depresyon, hekimler tarafından aktif olarak sorgulanması ve saptandığında mutlaka tedavi edilmesi gereken bir ruhsal sorundur.

Anahtar Kelimeler: Parkinson hastalığı; depresyon; uyku bozuklukları;

Anahtar Kelimeler

Parkinson hastalığı;, depresyon;, uyku bozuklukları;

Evaluation of the relationship between sleep disorders and depression in Parkinson's Disease

Öz

Summary

Introduction: As the severity of the disease increases in Idiopathic Parkinson's Disease (IPD), additional problems such as sleep disorders and excessive daytime sleepiness confront us. In addition, the presence of depression negatively affects the quality of life of the patients with Parkinson's disease. In our study, we have aimed to show sleep disorders and daytime sleepiness in the advanced stages of IPD and their relationships with depression.

Methods: Forty-two patients diagnosed with IPD and 48 healthy individuals who applied to the Movement Disorders Polyclinic of the Department of Neurology between March 2012 and July 2013 were included in the study. In the IPD group, the disease was graded with the Hoehn&Yahr (H&Y) evaluation scale. In the IPD, and control groups, depression was evaluated with the Hamilton Rating Scale for Depression (HAM-D). night sleep and daytime sleepiness with Parkinson's Disease Sleep Scale (PDSS), and daytime sleepiness with Epworth Sleepiness Scale (ESS). Data were evaluated for age, gender, marital status and compared with those of the control group.

Results: As the ESS scores of the IPD patients included in the study increased dramatically, PDSS scores of these patients decreased significantly (r = -0.615; p = 0.000). As ESS scores increased, the HAM-D scores also increased moderately but significantly (r = 0.388; p = 0.000). It has been also determined that as the PDDS scores increased, the HAM-D and Hoehn-Yahr (HY) scale scores decreased significantly with strong correlations between these rating scale scores (r=-0.569 p=0.000 for HAM-D; r=-0.63 p=0.000 for HY. As HY scale scores increased, a significant increase in HAM-D scores was observed (r = 0.422; p = 0.005).

Conclusion: Sleep disorder may be an important parameter in the general evaluation of and treatment approach to Parkinson's Disease (PD). In addition, depression in PD patients is a psychological problem that must be actively questioned, and treated by physicians when detected.

Key Words: Parkinson's disease; depression; sleeping disorders;

Anahtar Kelimeler

Parkinson, depression;, sleeping disorders;

Kaynakça

• Referans1 Palacios-Sánchez L, Torres Nupan M, Botero-Meneses JS. James Parkinson and his essay on "shaking palsy", two hundred years later. Arq Neuropsiquiatr. 2017;75(9):671-672.
• Referans2 Liu H, Li J, Wang X, et al. Excessive Daytime Sleepiness in Parkinson's Disease. Nat Sci Sleep. 2022;14:1589-1609. Published 2022 Sep 7.
• Referans3 Sprajcer M, Owen PJ, Crowther ME, et al. Sleep disturbance in caregivers of individuals with Parkinsonism: a systematic review and meta-analysis. BMJ Open. 2022;12(11):e062089. Published 2022 Nov 15.
• Referans4 Stefani A, Högl B. Sleep in Parkinson's disease. Neuropsychopharmacology. 2020;45(1):121-128.
• Referans5 Suzuki K, Mivamoto M, Matsubara T. Detection and management of sleep disturbances in Parkinson's disease. Nihon Rinsho. 2017;75(1):125-135.
• Referans6 Factor S.A., McAlarney T., Sanchez-Ramos J.R., Weiner W.J.: Schlafstörungen und Schlafeffekte bei der Parkinson-Krankheit. Mov Disord 1990; 5:S. 280-285.
• Referans7 Chaudhuri KR, Pal S, DiMarco A, Whately-Smith C, Bridman K, Mathew R, Pezzela FR, Forbes A, Hogl B, Trenkwalder C. The Parkinson's disease sleep scale: a new instrument for assessing sleep and nocturnal disability in Parkinson's disease. J Neurol Neurosurg Psychiatry,2002;73(6):629-635.
• Referans8 Högl B, Seppi K, Brandauer E, Glatzl S, Frauscher B, Niedermuller U, Wenning G, Poewe W. Increased daytime sleepiness in Parkinson's disease: a Questionnaire survey. Mov Disord, 2003;18(3):319-323.
• Referans9 Feng F, Cai Y, Hou Y, Ou R, Jiang Z, Shang H. Excessive daytime sleepiness in Parkinson's disease: A systematic review and meta-analysis. Parkinsonism Relat Disord. 2021;85:133-140.
• Referans10 Baumann C, Ferini-Strambi L, Waldvogel D, Werth E, Bassetti CL. Parkinsonism with excessive daytime sleepiness--a narcolepsy-like disorder?. J Neurol. 2005;252(2):139-145.
• Referans11 Inoue T, Kitagawa M, Tanaka T, Nakagawa S, Koyama T. Depression and major depressive disorder in patients with Parkinson's disease. Mov Disord. 2010;25(1):44-49.
• Referans12 Marsh L, McDonald WM, Cummings J, Ravina B; NINDS/NIMH Work Group on Depression and Parkinson's Disease. Provisional diagnostic criteria for depression in Parkinson's disease: report of an NINDS/NIMH Work Group. Mov Disord. 2006;21(2):148-158.
• Referans13 Aydın H. Uyku ve Bozuklukları. Ankara, Hekimler Yayın Birliği,2007
• Referans14 Lees, A.J.,Blackburn, N.A.Campbell, V.L. The nighttime problems of Parkinson’sdisaese Clin Neuropharmacol.1988;11(6)512-9.