Osmanlıları Macaristan'da Yenme Kılavuzu: Achille Tarducci'nin Il Turco Vincibile in Ungaria (1597) Başlıklı Eseri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 93 - 127, 30.11.2025

Emirhan Özçelik

Öz

Avrupa devletleri yüzyıllar boyunca Osmanlı askerî gücüne hem hayranlık hem de korku duymuştu. Avrupa’da uzun bir dönem boyunca kazandıkları büyük zaferler sebebiyle Osmanlı ordularının yenilmez olduğu kabul edilmişti. Avrupalı gözlemciler de Osmanlı İmparatorluğu hakkında kaleme aldıkları eserlerde bu kanının yerleşmesinde etkili olmuştu. Yenilmez Osmanlı kabulü ilk olarak İnebahtı Deniz Savaşı’nın (1571) ardından sorgulanmıştı. 1593-1606 yılları arasında Avusturya’ya karşı girilen uzun savaşlar ise Osmanlı ordularının artık eski gücünü kaybettiğine dair inancın yaygınlaşmasını zemin hazırlamıştı. Avusturya ordusunun Osmanlılara karşı elde ettiği başarılar ve Osmanlıların savaşları yönetmede karşılaştıkları sıkıntılar bunu etkilemişti. Bu dönemde Osmanlıları Avrupa’dan atmak için yeni bir Haçlı seferi düzenleme fikri ciddi olarak tartışılmıştı. Daha önemlisi Osmanlı askerî gücünü güncel gelişmeler üzerinden yeniden değerlendirilen ve ordunun zayıf yönlerini ortaya koyan eserler ortaya çıkmaya başlamıştı. Avusturya ve Erdel ordularında hizmet eden Achille Tarducci, 1597 yılında yazdığı Il Turco Vincibile in Ungaria adlı eserde Osmanlı ordusunu bir Haçlı seferine gerek kalmadan Alman ve Macar ordularıyla yenilebileceğini iddia ederek bu tartışmalara katılmıştı. Üç bölüme ayırdığı eserde Osmanlı askerî gücünün unsurları ve Alman ve Macar birliklerinin Osmanlılar karşısındaki avantajlarını ortaya koyduktan sonra rakiplerinin Macaristan’daki hakimiyetine son vermek için uygulanması gereken savaş stratejileri ve taktiklerden bahsetmişti. Bu çalışmada Achille Tarducci’nin kaleme aldığı eser bütün yönleriyle incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Achille Tarducci , On Beş Yıl Savaşları , Osmanlı Ordusu , Macaristan , Askerî Güç

Guide to Defeating the Ottomans in Hungary: A Study of Achille Tarducci’s Il Turco Vincibile in Ungaria (1597)

Öz

European countries felt admiration and fear toward the Ottoman military power for centuries. Due to their great victories, the Ottoman armies were considered invincible over a long period of time in Europe. European observers also contributed to the establishment of this belief through their writings on the Ottoman Empire. The invincibility of the Ottoman Empire was first questioned after the Battle of Lepanto (1571). The long wars against Austria between 1593 and 1606 paved the way for the widespread belief that the Ottoman armies lost their former power. The Austrian army’s successes against the Ottomans and the Ottomans’ difficulties in managing the wars had an impact on this. During this period, the idea of organizing a new Crusade to expel the Ottomans from Europe was seriously discussed. More importantly, works began to appear that reassessed the Ottoman military power in light of current developments and revealed the weaknesses of the army. Achille Tarducci, who served in the Austrian and Transylvanian armies, joined the debate in 1597 with his work of Il Turco Vincibile in Ungaria, in which argued that the Ottomans could be defeated by the German and Hungarian armies without the need for a Crusade. In his three-part work, he outlined the components of Ottoman military power and the advantages of German and Hungarian forces over the Ottomans, then proposed war strategies and tactics to end their rival’s dominance in Hungary. This study will examine Achille Tarducci’s work in its entirety.

Anahtar Kelimeler

Achille Tarducci , Ottoman-Austrian Wars , Ottoman Army , Hungary , Military Power

Kaynakça

• Câfer Iyânî, Tevârih-i Cedîd-i Vilâyet-i Üngürüs, haz. Mehmet Kirişçioğlu, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2001.
• Dinç, Beyhan, Peçevî Tarihi (250b-284a Metin, Dizin, Özel Adlar Sözlüğü), Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2005.
• Osmanlı Tarihine Âid Belgeler: Telhîsler, haz. Cengiz Orhonlu, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1970.
• Tarducci, Achille, Delle machine, ordinanze et quartieri antichi et moderni, Venezia: Battista Ciotti Sanese all’Aurora, 1601.
• Tarducci, Achille, Il Turco vincibile in Ungaria, con mediocri aiuti di Germania. Discorso appresentato ai tre supremi capitani dell’essercito confederato contra Il Turco, Ferrara: Vittorio Baldini, 1600.
• The Ottoman of Lazaro Soranzo, wherein is Delivered as Well a Full and Perfect Report of the Might and Power of Mahamet the Third, London: John Windet, 1603.
• Woodhead, Christine, Ta‘lîkî-zâde’s Şehnâme-i Hümâyûn: A History of the Ottoman Campaing into Hungary 1593-1594, Berlin: Klaus Schwarz Verlag, 1983.
• Akdağ, Mustafa, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası: Celâli İsyanları, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2019.
• Anglo, Sydney, Machiavelli-The First Century: Studies in Enthusiasm, Hostility, and Irrelevance, Oxford: Oxford University Press, 2005.
• Bardakçı, Özkan, Faire la guerre au XVIIe siècle: Regards croisés sur les guerres austro-ottomanes, Paris: Classiques Garnier, 2025.
• Barducci, Marco, “Dopo Leponto: Il Turco negli scritti politici italiani di fine Cinquecento, 1571-1607”, Il Pensiero Politico: Rivista di Storia delle Idee Politiche e Sociali 41/1 (2008), 19-43.
• Djuvara, Trandafir G., Türk İmparatorluğunun Paylaşılması Hakkında Yüz Proje, çev. Pulat Tacar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2017.
• Emecen, Feridun M., Osmanlı Klasik Çağında Savaş, İstanbul: Timaş Yayınevi, 2011.
• Er, Elvina, “Kırım Hanı Bora Gâzî Giray Han’ın Kefevî Hüseyin Efendi’ye Yazdığı 1594 Tarihli Mektubu”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 1/11 (2014), 7-26.
• Espejo, Carmen, “The Prince of Transylvania: Spanish News of the War against the Turks, 1595-1600”, News Networks in Early Modern Europe, ed. Joad Raymond, Noah Moxham, Leiden: Brill, 2016, 512-541.
• Finkel, Caroline, The Administration of Warfare: the Ottoman Military Campaigns in Hungary, 1593-1606, Wien: WVGÖ, 1988.
• Heper, Yusuf, “On Beş Yıl Savaşları Döneminin En Kritik Safhası: Habsburgların Budin’i Ele Geçirme Çabaları (1598 ve 1602/1603)”, Cihannümâ: Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi 11/1 (2025), 107-140.
• Heper, Yusuf, “Uzun Savaşlar Döneminden Bir Kesit: Erdel’in Temeşvar’ı Geri Alma Teşebbüsü”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi 30 (2021), 429-450.
• Heper, Yusuf-Yiğit Türker, Pınar, “Uzun Savaşlar Döneminin En Kritik Mücadelesi: Sultan III. Mehmed’in Eğri Seferi [1596]”, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi 21 (2024), 196-215.
• Ingram, Andres, Writing the Ottomans: Turkish History in Early Modern England, London: Palgrave Macmillan, 2015.
• Ivanics, Mária, “The Role of the Crimean Tatars in the Habsburg-Ottoman War (1595-1606)”, The Great Ottoman Turkish Civilisation, ed. Güler Eren, Ercüment Kuran, Nejat Göyünç, İlber Ortaylı, Kemal Çiçek, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2000, c. 1, 302-310.
• İnalcık, Halil, “Ottoman Methods of Conquest”, Studia Islamica 2 (1954), 103-129.
• Kolçak, Özgür, XVII. Yüzyıl Askerî Gelişimi ve Osmanlılar: 1660-64 Osmanlı-Avusturya Savaşları, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2012.
• Kolçak, Özgür, Ok, Tüfek ve At: 16. Yüzyıl Osmanlı Askeri Devrimi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2023.
• Kruppa, Tamás, “Hungary and the Hungarians in the Public Opinion During and After the Long Turkish War”, A Divided Hungary in Europe: Exchanges, Networks and Representations, 1541-1699, ed. Gábor Almási, Szymon Brzeziński, Ildikó Horn, Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 2014, 89-106.
• Lavenia, Vincenzo, “I libri, le armi e le missioni: Conversione e guerra antiottomana in un testo di Lazzaro Soranzo”, Missioni, saperi e adattamento tra Europa e imperi non cristiani, Eum: MACERATA 2015, 165-202.
• Lavenia, Vincenzo, “Turkophilia and Religion: Machiavelli, Giovio and the Sixteenth-Century Debate About War”, Machiavelli, Islam and the East: Reorienting the Foundations of Modern Political Thought, ed. Lucio Biasiori, Giuseppe Marcocci, London: Palgrave Macmillan, 2018, 37-60.
• Malcolm, Noel, “A Unknown Description of Ottoman Albania: Antonio Bruni’s Treatise on the Beylerbeylik of Rumeli (1596)”, Rebels, Believers, Survivors: Studies in the History of the Albanians, Oxford: Oxford University Press, 2020, 38-54.
• Malcolm, Noel, Useful Enemies: Islam and the Ottoman Empire in Western Political Thought, 1450-1750, Oxford: Oxford University Press, 2019.
• Paci, Renzo, La guerra nell'Europa del Cinquecento e il generale Achille Tarducci da Corinaldo, Ancona: Proposte e ricerche, 2005.
• Pálffy, Géza, “An ‘Old Empire’ on the Periphery of the Old Empire: The Kingdom of Hungary and the Holy Roman Empire in the Sixteenth and Seventeenth Centuries”, The Holy Roman Empire, 1495-1806: A European Perspective, ed. R. J. W. Evans, Peter H. Wilson, Leiden: Brill, 2012, 259-280.
• Parrott, David, The Business of War: Military Enterprise and Military Revolution in Early Modern Europe, Cambridge: Cambridge University Press, 2012.
• Promis, Carlo, “Gli ingegneri militari della Marca d’Ancona che operarono e scrissero dall’anno MDL all’anno MDCL”, Miscellane di storia Italiana 6 (1865), 296-308.
• Ricci, Giovanni, “Une province à la guerre des mondes: À l’origine de la turcologie éditoriale (Ferrare, 1583-1607)”, Histoire de l’édition: Enjeux et usages des partages disciplinaires (xvie-xviiie siècle), Paris: Classiques Garnier, 2023, 197-211.
• Sahin-Tóth, Péter, La France et les Français face à la longue guerre de Hongrie (1591-1606), Doktora Tezi, Université de Tours, 1997.
• Szalonty, Tibor, The Art of War During the Ottoman Habsburg Long War (1593-1606) According to Narrative Sources, Doktora Tezi, University of Toronto, 2004.
• Şakul, Kahraman, II. Viyana Kuşatması: Yedi Başlı Ejderin Fendi, İstanbul: Timaş Yayınları, 2021.
• Whalley, Joachim, Germany and the Holy Roman Empire, Volume I: Maximilian I to the Peace of Westphalia 1493-1648, Oxford: Oxford University Press, 2012.
• Wilson, Peter H., Heart of Europe: A History of the Holy Roman Empire, Cambridge: Harvard University Press, 2016.