DORYLAION ANTİK KENTİ VE TAŞRASINDA ÖLÜM ALGISI

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 7 - 22, 30.11.2018

Ahmet Türkan

Öz

Phrygia’nın
önemli kentlerinden biri olan Dorylaion, her dönemde olduğu gibi Roma
İmparatorluğu döneminde de kozmopolit bir yapıya sahipti. MÖ 12.yüzyıldan
itibaren Phrygler tarafından yerleşim gören bu bölge, MÖ 3.yy’dan sonra
Hellenistik kültürün etkisine girmiş, ardından Latin yerleşimcilerin gelmesiyle
karmaşık bir kültürel yapıya ev sahipliği yapmıştır. Kent ve çevresindeki ölüm
algısı ve ölü gömme gelenekleri de bu zeminde gelişmiştir.  Buna göre, Dorylaion’da yaşayan insanlar
ölümü varlığın biçim değişimi olarak görmüş, bu değişimin de ölen kişiye biçilmiş
olan kader, tanrıların kararları ya da başka kutsal veya kötücül varlıkların
müdahalesi sonucu gerçekleştiğine inanmıştır. Ölüm sonrası tutulan yas da bu
doğrultuda ve toplumsal bir şekilde kendini göstermiştir. Bunun yanında, mevcut
kültürel yapı, ölü kültünün çeşitli şekillerinin de görülmesini sağlamış, hatta
bu, bir süre sonra bir tür kurtuluş fikrine dönüşmüş ve ölen kişinin diğer
dünyadaki esenliği temennisi daha belirgin hâle gelmiştir. Bu durum bölgedeki
ilk eskatolojik izleri teşkil etmiş ve tek tanrılaşma sürecinin izlenmesinde
önemli bir kültürel olgu hâline gelmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Dorylaion, Phrygia, ölüm, ölü-gömme, ölü kültü, yas, eskatoloji

Kaynakça

• Adv. Nat: Arnobius, Adversus Nationes, çev. H. Bryce, H. Campbell, Edinburgh, 1871.
• AKYÜREK – ŞAHİN, E., “Phrygia’dan Yeni Zeus Bronton Adakları”, Arkeoloji ve Sanat, Sayı:122, 2006, s.89 – 124;
• AKYÜREK – ŞAHİN, E., “Bithynia’dan Yeni Zeus Bronton Adakları”, Olba, Sayı: 20, 2012, s.345 – 382.
• BAŞTÜRK, M.B., “Dünden Bugüne Şarhöyük (Dorylaion): 2015 Sezonu” 38. Kazı Sonuçları Toplantısı, c.3., Edirne, 2016, s.263 – 274.
• BURKERT, W, The Greek Religion, Oxford, 1985.
• CALDER W.M., “Corpus Inscriptionum Neo-Phrygiarum II”, Journal of Hellenic Studies, Sayı:33, 1913, s.97-104;
• CALDER W.M., Corpus Inscriptionum Neo-Phrygiarum III, Journal of Hellenic Studies, Sayı:46, No.1, 1926, s.22 – 28
• CANCIK, H., H. SCHNEIDER (ed.) “Cult of the Dead”, Brill’s New Pauly, c.4, Leiden, 2004, s.110 – 118.
• CIG: Corpus Inscriptionum Graecarum, ed. A. Böckh et al., Berlin, 1828.
• “Death”, Brill’s New Pauly, ed.H. Cancik, H. Schneider, c.4, Leiden, 2004, s.129 – 130.
• DIXON-KENNEDY, M., Encyclopedia of Greco-Roman Mythology, New York, 1998.,
• DREW-BEAR, T., “A Metrical Epitaph from Phrygia”, Hellenic Studies presented to B.M.W. Knox, ed. G. Bowersock, W. Burkert, M. C. Putnam, 1987, s. 308 – 315.ELMAR, S., Die Inschriften von Kyzikos und Umgebung, c.1, Bonn, 1980.
• ERHAT, A., Mitoloji Sözlüğü, İstanbul, 2006.
• Eur.H.: Euripides, Hiketides, (içinde) Suppliant Women – Electra – Heracles, LOEB Classical Library, Cambridge, 1998.
• HATTO, W., “Trauerkleidung”, Der Kleine Pauly, c.5, Stuttgart, 1975, s.929.
• İZNİK, E., Roma İmparatorluğu Döneminde Phrygia Epiktetos Merkezlerinde Sosyopolitik, Sosyoekonomik ve Sosyokültürel Yapı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir, 2006.
• LUBOTSKY, A., “New Phrygian Inscription No.48: palaeographic and linguistic comments”, Frigi e Frigio. Atti del 1st Simposio Internazionale Roma, 16-17 Octobre 1995, Roma, 1997, s.115 – 130.
• MACPHEARSON, I.W., “Inscriptions from Eskişehir and District”, Annual of the British School at Athens, Sayı: 59, 1965, s.11 – 16.
• MAMA V: Monumenta Asiae Minoris Antiqua, c.5., ed. C.W.M. Cox, A. Cameron, Manchester, 1937.
• MERKELBACH, R., “Ganymeds Verstirnung von Sebaste in Phrygien”, Epigraphica Anatolica, Sayı: 28, 1997, s.140 – 144.
• ÖZER E., “Aizanoi Kazısı 2011 Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, no.34.3, Çorum, 2012, s. 277 – 289.
• ÖZER E., “Aizanoi Kazısı 2012 Çalışmaları” Kazı Sonuçları Toplantısı, no.35.2, Muğla, 2013, s.324 – 243.
• ÖZER E., “Aizanoi 2013 Yılı Çalışmaları”, Kazı Sonuçları Toplantısı, no.36.3, Gaziantep, 2014, s.159 – 185.
• ÖZER E., “Aizanoi’dan Horozlu Mezar”, Art-Sanat, Sayı:5, İstanbul, 2016, s. 1 – 24.
• ÖZER E., E.M. DOKSANALTI., “Aizanoi Kuzey Nekropolis’te Bulunan Bir Mezarı Anlamak, Okumak, Yorumlamak: Heraklesli Mezar”, Cedrus, Sayı:5, 2017, s.287-300
• ÖZER E., “Aizanoi, Ölü Gömme Adetleri”, Aktüel Arkeoloji, Sayı: 63, 2018, s.
• PETZL, G, Die Inschriften von Smyrna, c.I, Wien, 1986.
• Pl. Sym.: Platon, Symposium, (içinde) Lysis – Symposium – Gorgias, LOEB Classical Library, London, 1925.
• ROHDE, E., Psyche, çev. W.B.Hillis, London, 1925.
• SAMELLAS, A., Death in the Eastern Mediterranean (50 – 600 A.D.), Tübingen, 2002.
• SEG: Supplementum Epigraphicum Graecum, ed.Thomas Corsten, Angelos Chaniotis et al., Brill, Leiden, 1923-.
• SGO: Steinepigramme aus dem griechischen Osten, ed. R. Merkelbach, J.Stauber, Leipzig, 2001.
• THONEMANN, P., “Households and Families in Roman Phrygia”, Roman Phrygia: Culture and Society, ed. P. Thonemann, Cambridge, 2013, s.124 – 143.