BATI BASINININ ODAĞINDA KUZEY AFRİKALI BİR ŞEYH: ŞEYH AHMED ŞERİF SENUSİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 6 - 25, 19.06.2019

Nagehan Elemana

Öz

Şeyh Ahmed Senusi’nin Senusiyye Tarikatı’nın başına
geçtiği andan itibaren Avrupa devletleri tarafından yakından izlendiği gerek bu
devletlerin gerekse Osmanlı Devleti’nin istihbarat kayıtlarından
anlaşılmaktadır. Zira Şeyh Ahmed Senusi, Allah yolunda ölmeyi ve İslam
düşmanlarına karşı birlik olmayı öğütleyen bir önder olarak onlar için tehlike
arz etmekteydi. Şeyh Ahmed Senusi’nin yalnızca devletlerin gizli istihbaratları
tarafından değil, basın aracılığı ile kamuoyu tarafından da ilgiyle takip
edildiği görülmektedir. Özellikle Türkiye’de bulunduğu dönemde sıklıkla haber
konusu edilmiştir. Bu çalışmada Amerika, İngiltere, Avusturalya, İskoçya, Yeni
Zelanda gibi basın organları İngilizce dilinde yayın yapan ülkelerin
gazetelerinde Şeyh Ahmed Senusi ile ilgili çeşitli konularda çıkan haberler
irdelenerek, haberlerin doğru olup olmadığı, hangi amaçla yapıldığı ve bu
haberlerle kamuoyunda herhangi bir algı yönetimi yapılıp yapılmadığı tespit
edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Şeyh Ahmed Senusi, Basın, Batı, islamofobi

A North African Sheikh at the Focus of the Western Press: Sheikh Ahmad Sharif Senussi

Öz

It is understood from
the records of these states and the Ottoman Empire's intelligence records that
Sheikh Ahmad Senussi was closely watched by European states from the moment he
was elected head of the Senusiyya sect. For Sheikh Ahmad Senussi was a danger
to them as a leader who advised to die on the path of Allah and unity against
the enemies of Islam. Sheikh Ahmad Senussi is seen not only by the secret
intelligence of the states, but also by the public through the press.
Especially in the period that is often found in Turkey it has been the subject
of news. In this study, English newspapers published in countries such as
America, England, Australia, Scotland, New Zealand, including news about Sheikh
Ahmed Senusi will be discussed. As a result, it will be tried to determine
whether these news are true, what purpose it is made for, and whether there is
any perception management in the public with these news.

Anahtar Kelimeler

Sheikh Ahmad Senussi, Western press, Islamophobia

Kaynakça

• ATASE (Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivi), BDH, 162-713-4.BCA (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi), 2017-03-28 (1) 0051.BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), İ. DUİT, 16/66.CA (Cumhurbaşkanlığı Arşivi), 01003701-54.CA, 01003701-55. CA, 01020028-7.CA, 01020028-12.CA, 01020028-13.CA, 01020045.CA, 01020045-2.TBMM, Zabıt Ceridesi, V, 15 Kasım (Teşrinisani) 1920. TBMM, Gizli Celse Zabıtları, III, 22 Temmuz 1922.Advertiser, February 25, 1925.Age, February 25, 1925.Australian Worker, March 12, 1924.Belfast News-Letter, November 12, 1924.Belfast News Letter, November 18, 1924.Dziennik Chicagoski, Kwietnia (Nisan) 20, 1921.Examiner, February 25, 1925. Expres and Telegraph, April 8, 1921.Grand Forks Herald, June 18, 1920.Great Southern Herald, February 28, 1925.Hakimiyet-i Milliye, 20 Aralık (Kanunuevvel) 1920.Hakimiyet-i Milliye, 18 Ocak (Kanunusani) 1923.Hakimiyet-i Milliye, 21 Ocak (Kanunusani) 1923.Lincolnshire Echo, November 13, 1924.Maitland Weekly Mercury, February 28, 1925. Morning Bulletin, December 24, 1919.New York Tribune, June 18, 1920.News, August 28, 1925.Northern Whig, January 20, 1923.Northern Whig, January 22, 1923.Northern Whig, November 5, 1924.Nottingham Evening Post, May 26, 1928.Richmond Times-Dİspatch, June 18, 1920.Sheffield Daily Telegraph, January 20, 1923.Sun, April 20, 1921.Tasvir-i Efkâr, 22 Temmuz 1329 (4 Ağustos 1913).Telegraph, February 24, 1925. The Arizona Republican, June 18, 1920.The Bennington Evening Banner, June 19, 1920. The Bismarck Tribune, September 23, 1922.The Brisbane Courier, February 25, 1925. The Colonist, August 29, 1918.The Cornishman and Cornish Telegraph, December 31, 1924.The Herald-Advance, April 29, 1921.The Illustrated London News, October 1, 1921.The Illustrated London News, January 22, 1916.The Manawatu Daily Times, February 25, 1925. The New York Times, April 20, 1921. The New York Times, January 29, 1922.The New York Times, September 10, 1922.The New Zeland Herald, April 21, 1921.The Northern Whig and Belfast Post, March 14, 1933.The Ogden Standard-Examiner, June 18, 1920.The Pensacola Jornal, June 18, 1920.The Press, April 21, 1921.The Scotsman, February 18, 1921.The Scotsman, September 5, 1921.The Scotsman, November 13, 1924. The Sunday Star, November 16, 1924.Vakit, 14 Mart 1933.Varlık, 19 Mart 1923.Western Argus, March 10, 1925.Western Daily Press, Jun 9, 1922.Western Daily Press, January 30, 1923.Western Daily Press, February 5, 1923.Western Daily Press, March 14, 1933.Yenigün, 5 Mayıs 1921.Yenigün, 16 Mayıs 1921.Yenigün, 21 Ocak (Kanunusani) 1923.Yenigün, 27 Mart 1924.Yorkshire Evening Post, March 4, 1924.Armstrong, H. C. Arabistan Kralı’nın Yaşam Öyküsü: Abdülaziz bin Suud, Çev. Gülsüm Aldemir, İstanbul: Kaknüs Yayınları, İstanbul 2007.Artuç, N. İttihatçı Senusi İlişkileri (1908-1918), Bilge Kültür Sanat, İstanbul 2013.Atatürk, K. Nutuk 1919-1927, Sad. Zeynep Korkmaz, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2011.Azamat, N. Senusi, Ahmed Şerif. İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2009, C. 36, s. 527-529.Elemana, N. Türk Basınında Şeyh Ahmed Senusi (1918-1924), Turkish Studies-History, Ankara 2018, C. 13, S. 24, s. 97-118.Erdaş, S. Milli Mücadele’de Elcezire Cephesi ve Şeyh Sünusi’nin Bölgedeki Faaliyetleri. Milli Mücadele’de Güney Bölgesi Sempozyumu Bildiriler, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2015, s. 671-691.Ertürk, H. İki Devrin Perde Arkası, Röp. Samih Nafiz Tansu, İlgi Kültür Sanat, İstanbul 2016. Gazzini, C. A. Jihad in Exile: Ahmad al-Sharif al-Sanusi 1918-1933, Princeton University Unpublished Master’s Thesis, Princeton 2004.Genelkurmay Başkanlığı, Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi VI: Hicaz, Asir, Yemen Cepheleri ve Libya Harekatı (1914-1918), Ankara 1978.Özköse, K. Senusi Hareketi ve Tesirleri, Ankara Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2000.Türkmen, Z. Özdemir Bey’in Musul Harekatı ve İngilizlerin Karşı Tedbirleri (1921-1923). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2001, S. 49, s. 49-79.Uçarol, R. Siyasi Tarih (1789-2001), Der Yayınları, İstanbul 2008. Uzunçarşılı, İ. H. Mekke-i Mükerreme Emirleri. TTK Yayınları, Ankara 1984. http://www.cevaplar.org/index.php?content_view=6887&ctgr_id=0, erişim tarihi: 23. 11. 2018.www.britannica.com/place/Najd, erişim tarihi: 21. 11. 2018.