Öz
Türkiyat Enstitüsünün 1924’te Atatürk’ün talimatı ile kurulmasının ardından enstitünün yayın organı olan Türkiyat Mecmuası 1925 tarihinde neşredilmeye başlamıştır. Modern tarihçiliğimizin kurucu isimlerinden ve aynı zamanda derginin müdürü olan Mehmet Fuat Köprülü’nün tarih anlayışını ön plana çıkaran bu çalışma; Köprülü’nün dergide yayınlanan makaleleri ışığında meydana getirilmiştir.
Makalenin tarih aralığını oluşturan ve Türkiyat Mecmuasının ilk üç cildinin neşredildiği 1925-1935 yılları arasındaki dönemde Türk kimliğini inşa etmeyi amaçlayan toplumsal değişimle ilgili devrimler yoğun olarak yaşanmıştır. Bu dönemde ayrıca I. Türk Tarih Kongresi toplanarak resmi tarih tezi oluşturulmuş, tarih bilimi resmi ideolojinin parçası haline gelmiştir.
Bu çalışmanın amacı, Türkiyat Mecmuasındaki makalelerine dayanarak Köprülü’nün bilimsel tarih metodolojisi ışığında, Anadolu Türklüğünün kökenlerini Osmanlı ve Selçukludan geriye doğru bir bütün halinde Orta Asya’ ya kadar takip eden Muhafazakar Tarih anlayışını ortaya koymaktır.
Anahtar Kelimeler
I. Türk Tarih Kongresi Mehmet Fuat Köprülü Muhafazakar Tarih Tezi Resmi Tarih Tezi Türkiyat Mecmuası
Kaynakça
- Akbaba, Yusuf, Türkiye’de Eski Türk Tarihçiliği, Yazıgen Yayıncılık, İstanbul 2018.
- Anıtkabir Derneği Yayınları, Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar, Pelin Matbaası, Ankara 2001.
- Atsız, Hüseyin Nihal, Türk Edebiyatı Tarihi, Baysan Basım ve Yayın, İstanbul 1992.
- Aykut, Şeref, Kamalizm, Muallim Ahmet Halit Kitapevi, İstanbul 1930.
- Dervişoğlu, Fatih M., Türk Tarih Düşüncesinin Modernleşmesi, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2015.
- Edhem, Halil, Düvel-i İslamiye, Milli Matbaa, İstanbul 1927.
- Ergin, Muharrem, Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, 42. Baskı, İstanbul 2009.
- Ersanlı, Büşra Behar, İktidar ve Tarih, Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929-1937), Afa Yayıncılık, İstanbul 1992.
- İnalcık, Halil ve Seyitdanoğlu, Mehmet, Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Phoneix Yayınevi, Ankara 2006.
- Karpat, Kemal, Türkiye’de Siyasal Sistemin Evrimi 1876, İmge Kitabevi, Ankara 1980.
- Köprülü, Mehmet Fuat, Edebiyat Araştırmaları 1, Akçağ Yayınları, Ankara 2012.
- ----------------------------, Türk Edebiyatı Tarihi, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1980.
- Köprülü, Orhan F., Fuad Köprülü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.
- Mikusch, Dagobert Von, Avrupa ile Asya Arasındaki Adam, Gazi Mustafa Kemal IV, çev. Esat Nermi Erendor, Yeni Gün Haber Ajansı, Ankara 2000.
- Ortaylı, İlber, Tarih Yazıcılık Üzerine, Cedit Neşriyat, Ankara 2011. Ortaylı, İlber, Gelenekten Geleceğe, Timaş Yayınları, İstanbul 2016.
- Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü 3, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
- Timur, Taner, Osmanlı Kimliği, Hil Yayınları, İstanbul 1988.
- Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri, Yedigün Matbaası, İstanbul 1960.
- Turani, Adnan, Sanat Terimleri Sözlüğü, Toplum Yayınevi, Ankara 1975.
- Yetim, Fahri, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Düşüncesinde Arayışlar, Tezkire Yayıncılık, İstanbul 2017.
- Akgün, Ömer Faruk, “Mehmed Fuad Köprülü”, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara 2003.
- Alıç, Samet, “Anadolu Beylikleri Tarihine Ait Notlar”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Gaziantep 2016.
- Alpay, Yalın, “Fuat Köprülü’nün Muhafazakâr Ulusal Tarih Tezi Kurgusu”, Muhafazakâr Düşünce, Ankara 2013.
- Arıkan, Zeki, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Tarihçilik”, Tanzimattan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul 1985.
- -----------------, “Osmanlı Tarih Anlayışının Evrimi”, Türk Tarih ve Sosyoloji Semineri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1991.
- Asılsoy, Abdülkerim, “Mehmet Fuat Köprülü’nün İlmi Hayatı ve Eserlerinde İzlediği Metot Üzerine”, Tarihimizden Portreler: Osmanlı Kimliği, Ed. Zekeriya Kurşun, Haydar Çoruh, Ordaf Yayınları, İstanbul 2013.
- Başar, Fehameddin, “Ord. Prof. Dr. Mehmed Fuad Köprülü’nün Hayatı ve Eserleri Hakkında (1890-1966)”, Vefatının 50. Yılında Mehmed Fuad Köprülü, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2017.
- Berktay, Halil, “Tarih Çalışmaları”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul 1983.
- Berktay, Halil, “Dört Tarihçinin Sosyal Portresi”, Toplum ve Bilim Dergisi, İletişim Yayınları, İstanbul 1991.
- Fıratlı, Nezih, “Paphlagonia”, Belleten, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1957.
- Fildiş, Berna, “M. Fuad Köprülü’nün Çok Yönlü Entelektüel Kimliği ve Disiplinler arası Metodolojisi”, Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E-Dergisi, Bartın 2017.
- Glück, Heinrich, “Türk Sanatının Dünyadaki Mevkii”, Türkiyat Mecmuası, çev. Köprülüzade Ahmet Cemal, Devlet Matbaası, İstanbul 1935.
- Güneş, Hasan Hüseyin, “Bir Üstat-ı Alem: Mehmed Fuat Köprülü”, Tarih Okulu Dergisi, 2011.
- İnalcık, Halil, “Türkiye’de Modern Tarihçiliğin Kurucuları”, Muhafazakâr Düşünce, Tarih I, Ankara 2006.
- Kaçalin, Mustafa S., “Orhon Yazıtları”, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara 2007. ------------------------, “Dîvanû Lugati’t-Türk”, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara 1994.
- Kanlıdere, Ahmet, “Çağdaş Türk Dünyası Tarih Yazıcılığı: Tarihsel Süreç, Eğilimler ve Kavramsal Sorunlar”, Türk Tarihinin ve Tarihçiliğinin Meseleleri, Yazıgen Yayıncılık, İstanbul 2019.
- Karpat, Kemal Haşim, “Mehmet Fuat Köprülü ve Osmanlı: Muhafazakâr Modern Bir Tarihçi”, Mehmet Fuat
- Köprülü, ed. Yahya Kemal Taştan, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2012.
- Köprülüzade Mehmed Fuad, “Türkçülüğün Gayeleri”, Vakit, İstanbul 1918.
- ----------------------------------, “Bizde Tarih Yazılabilir mi?”, Yeni Mecmua, İstanbul 1917.
- ----------------------------------, “Meddahlar”, Türkiyat Mecmuası, Matbaa-i Amire, İstanbul 1925.
- ----------------------------------, “Oğuz Etnolojisine Dair Tarihi Notlar”, Türkiyat Mecmuası, Matbaa-i Amire, İstanbul 1925.
- ----------------------------------, “Anadolu Beylikleri Tarihine Ait Notlar”, Türkiyat Mecmuası, Devlet Matbaası, İstanbul 1928.
- ----------------------------------, “Türk Klasik Edebiyatındaki Hususi Nazım Şekilleri, Tuyuğ”, Türkiyat Mecmuası, Devlet Matbaası, İstanbul 1928.
- ----------------------------------, “Lütfi Paşa”, Türkiyat Mecmuası, Matbaa-i Amire, İstanbul 1925.
- ----------------------------------, “Çinlilerle Moğolların ‘Huvey-Hu’ları ve Orhun Türk Kitabelerinin ‘Oğuz’ları”, Türkiyat Mecmuası, Matbaa-i Amire, İstanbul 1925.
- Leiser, Gary, “Çağdaş Türkoloji Araştırmalarında Köprülü’nün Yeri”, Mehmed Fuad Köprülü, ed. Yahya Kemal Taştan, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara 2012.
- Ocak, Ahmet Yaşar, “Anadolu’da İslamiyet, Fuat Köprülü ve Sonrası”, Muhafazakâr Düşünce, Kadim Yayınları, Ankara 2006.
- Öz, Mehmet, “Tarih ve Tarihçiliğimiz Üzerine Bazı Düşünceler”, Muhafazakâr Düşünce, Kadim Yayınları, Ankara 2006.
- Özcan, Abdülkadir, “Osmanlı Tarihçiliğine ve Kaynaklarına Genel Bir Bakış”, FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, İstanbul 2013.
- Özdemir, Mehmet, “Mülükü’t-Tavaif”, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara 2006.
- Özteke, Fahri, “Tarihçiliğimizin Kurumsallaşması ve Bir Kültür Milliyetçisi Ahmed Zeki Velidi Togan”, Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Batman 2018.
- -----------------, “Asar-ı İslamiye ve Milliye Tedkik Encümeni’nden Afet İnan’a Milli Tarih Bilincinin İnşası”, III. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, Kahramanmaraş 2017.
- Samyoloviç, Aleksandr Nikolayeviç, “Türkiyat Mecmuası”, Türk Yurdu, Ankara 1927.
- Strzygowski, Josef Rudolph Thomas, “Türkler ve Orta Asya Sanatı Meselesi”, Türkiyat Mecmuası, Devlet Matbaası, İstanbul 1935.
- Tansel, Fevziye Abdullah, “Memleketimizin Acı Kaybı, Prof. Dr. Fuat Köprülü”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1967.
- Tekindağ, Şehabettin, “Osmanlı Tarih Yazıcılığı”, Belleten, Ankara 1971.
- Thomsen, Vilhelm Ludvig Peter, “Moğolistan’daki Türkçe Kitabeler”, Türkiyat Mecmuası, çev. Ragıp Hulusi, Devlet Matbaası, İstanbul 1935.
- Türkiyat Mecmuası, Matbaa-i Amire, İstanbul 1925, Kapak İç Kısmı.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Cumhuriyeti Tarihi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Ekim 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 6 Sayı: 2 |
