Consuls and Consuls General of the Ottoman Empire in Corfu

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 63 - 77, 28.11.2024

Serpil Ceyhan Gençer , Musa Kılıç

https://doi.org/10.47437/esogutd.1565796

Öz

Corfu Island is located in the Ionian Sea, which connects the Mediterranean and the Adriatic. It is the center of seven islands, close to the Dalmatian coast. In other words, Corfu Island is at an important point both commercially and strategically. The Ottoman Empire's attempts to conquer this island, which had been in the hands of Venice for centuries, were unsuccessful. However, the Ottoman Empire established the Seven Islands Republic under its auspices in 1801.The Ottoman Empire opened an Ottoman consulate in Corfu, the center of the Seven Islands Republic, during this period. The Corfu Consulate was one of the first Ottoman consulates opened during the reign of Selim III. Like other Ottoman consulates, the Corfu consulate closed during the Greek Revolt of 1821. However, the 1830s saw the reopening of consulates. The Ottoman consulate in Corfu became active again in 1838. Shortly thereafter, they elevated it to the status of consulate general. The tightening of Ottoman bureaucracy during the Constitutional Monarchy also affected the Ottoman consulship in Corfu. The Ottoman bureaucracy first reduced Corfu's status to first class consulship, then to second class consulship. The Ottoman Consulate of Corfu ended its activities during the Balkan Wars. Following the Balkans' loss and Albania's declaration of independence, the Ottoman Empire no longer valued the strategic importance of the island of Corfu. After the Balkan Wars, the Ottoman Empire abolished and never reopened the Corfu Consulship.
Nineteen different names served as consuls general or consuls in Corfu between 1838 and 1909. The purpose of this article is to determine who these consuls general and consuls who served on the strategically important island of Corfu were, the dates they served, and why they left their posts.

Anahtar Kelimeler

Corfu, The Ottoman Empire, Greece, Consulate, Consuls General

Osmanlı Devleti’nin Korfu Şehbenderleri ve Başşehbenderleri

Öz

Korfu Adası, Akdeniz ile Adriyatik’i birbirine bağlayan İyon Denizinde bulunmaktadır. Dalmaçya kıyılarına yakın yedi adanın merkezi konumundadır. Yani Korfu Adası hem ticari hem de stratejik açıdan önemli bir noktadadır. Osmanlı Devleti’nin yüzyıllar boyunca Venedik’in elinde bulunan bu adayı fethetme teşebbüsleri sonuçsuz kalmıştı. Fakat 1801 yılında Yedi Ada Cumhuriyeti, Osmanlı Devleti’nin himayesinde kuruldu. Bu dönemde Yedi Ada Cumhuriyeti’nin merkezi olan Korfu’da bir Osmanlı şehbenderliği açıldı. Korfu Şehbenderliği, III. Selim döneminde ilk açılan Osmanlı şehbenderliklerinden biriydi. 1821 Rum İsyanı sırasında diğer Osmanlı şehbenderlikleri gibi Korfu’daki Osmanlı şehbenderliği de kapatıldı. Fakat 1830’larda şehbenderlikler yeniden açılmaya başlandı. 1838 yılında Korfu’daki Osmanlı şehbenderliği yeniden faaliyete geçti. Kısa bir süre sonra baş şehbenderlik statüsüne yükseltildi. II. Meşrutiyet döneminde Osmanlı bürokrasisinde yapılan tensikat uygulamasından Korfu’daki Osmanlı şehbenderliği de etkilendi. Korfu’nun statüsü önce birinci sınıf ardından da ikinci sınıf şehbenderliğe indirildi. Balkan Savaşları sırasında Korfu Osmanlı Şehbenderliği faaliyetlerine son verdi. Balkanların kaybedilmesi ve Arnavutluk’un bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Korfu Adası’nın Osmanlı Devleti açısından stratejik önemi kalmamıştı. Bu nedenle Balkan Savaşları sonrasında Korfu Şehbenderliği bir daha açılmayarak lağvedildi.
1838-1909 yılları arasında Korfu’da on dokuz farklı isim başşehbender ya da şehbender olarak görev yapmıştır. Makalenin amacı Osmanlı Devleti açısından stratejik öneme sahip Korfu Adasında görev yapan bu başşehbender ve şehbenderlerin kimler olduğu, hangi tarihler arasında görev yaptıklarını ve neden görevlerinden ayrıldıklarını tespit etmektir.

Anahtar Kelimeler

Korfu, Osmanlı Devleti, Yunanistan, Şehbenderlik

Kaynakça

• Bab-ı Asafi Şehbenderlik Defterleri [A.{DVNSŞHB.d.]: No: 1, s. 3-17-22.
• Babıali Evrak Odası [BEO.]: 835/62598, 1026/76925, 1171/87773, 1602/120146, 1998/149824, 3622/271577
• Cevdet Dahiliye [C.DH.]: 223/11108
• Cevdet Hariciye [C. HR.]: 3/125, 165/8242
• Cevdet Maliye [C.ML.]: 200/8283
• Dahiliye Sicil-i Ahval Defterleri [DHSAİD.d.]: 42/203.
• Hariciye Nezareti İdare [HR.İD.]: 257/15353, 724/56, 724/60, 724/61, 725/56, 725/57, 726/65, 726/70, 727/49, 727/58, 727/68, 727/71, 727/74, 728/15, 728/71
• Hariciye Nezareti İstişare Odası [HR.HMŞ.İŞO.]: 74/67
• Hariciye Nezareti Londra Sefareti [HR.SFR.3.]: 614/41
• Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi [HR. MKT.]: 14/82, 444/30, 551/91, 765/102
• Hariciye Nezareti Sicill-i Ahval İdare-i Umumiyyesi Müdüriyeti [HR.SAİD.]: 10/19, 18/22, 20/16
• Hariciye Nezareti Tahrirat [HR.TH.]: 101/25, 368/29
• Hatt-ı Hümayun [HAT.]: 400/21028, 484/23736, 829/37505, 884/39072
• İrade Hariciye [İ.HR.]: 170/9186, 216/12510, 229/13461, 271/16338, 273/16568, 285/17805, 288/18013, 291/18266, 301/19105, 341/48, 351/14, 358/52, 373/16, 415/18, 420/23, 428/24, 432/32
• İrade Taltifat [İ.TAL.]: 307/30
• İrade Yunanistan [İ.MTZ.(01).]: 15/476
• Maarif Nezareti Mektubi Kalemi [MF.MKT.]: 976/19
• Meclis-i Vükela Mazbataları [MV.]: 222/90
• Şura-yı Devlet [ŞD.]: 474/20
• Yıldız Hususi Maruzat [Y.A.HUS.]: 361/48
• Yıldız Resmi Maruzat [Y.A.RES.]: 150/34
• Akpınar, Mahmut. “XIX. Yüzyılda Batıyla İlişkilerde Osmanlı Şehbenderlikleri”. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 41/2, (2017), 130.
• Armaoğlu, Fahir. 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1789-1914). İstanbul: Timaş Yayınları, 2016.
• Çakmak, Aydın. Türk Dışişleri Teşkilatının Gelişimi: Hariciye Nezareti. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2020.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, 2007.
• Erol, Yasemin Zahide. Osmanlı Devleti’nde Şehbenderlik ve Paris-Londra Örnekleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Taceddin Kayaoğlu, Osmanlı Hâriciyesinde Gayr-i Müslimler (1852-1925), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2013.
• Kılıç, Musa. Osmanlı Hariciyesinde Gayrimüslimler (1836-1876). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Kılıç, Musa. “Osmanlı Devleti’nde Şehbenderlik Kurumu”. Osmanlı Diplomasi Tarihi Kurumları ve Tatbiki. ed. Mehmet Alaaddin Yalçınkaya vd. 95-115. Ankara: Grafiker Yayınları, 2018.
• Kolay, Arif. “II. Meşrutiyet Döneminde Hariciye Nezaretinde Tensikat ve Bürokratik Değişim (1908-1910)”. Türkiyat Mecmuası 27/1 (2017), 193-214.
• Kütükoğlu, Mübahat S. “Ahidnâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1/536-540. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Özcan, Abdülkadir. “Pasarofça Anlaşması”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 34/177-181. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Öztunç, Hüseyin Baha. Yedi Ada Cumhuriyeti. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Potts, Jim. The Ionian Islands And Epirus A Cultural History. Oxford: Oxford Universty Press, 2010.
• Şakiroğlu, Mahmut H. “Balyos”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/43-47. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Savaş, Ali İbrahim. “Konsolos”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26/178-180. Ankara: TDV Yayınları, 2002. Şemseddin Sami. Kamus-ı Türki. İstanbul: İkdam Matbaası, 1900.
• Tetik, Zübeyir. “Endonezya’da Bir Osmanlı Görevlisi: Batavya Başşehbenderi Mehmed Kamil Bey’in Hayatı ve 1897 Tarihli Raporu”. Gibtü Sırat Dergisi 1/2 (Kasım 2020), 89-123.