Öz
Kaleme aldığı birçok mensur eserin yanı sıra hiciv ve hezliyâta meyilli yaratılışı, çalkantılı meslek hayatı ve îfâ ettiği mühim resmî vazifelerden dolayı XVIII. asrın meşhur simaları arasında yer alan Osmanzâde Ahmed Tâ’ib, devrin padişahı III. Ahmed tarafından “reis-i şâirân” olarak ilan edilmiştir. Önceki asırlardaki şairler tezkiresi yazarları birçok meşhur şairi “sultanü’ş-şuarâ”, “melikü’ş-şuarâ” vb. vasıflarla yüceltmişlerse de bu ünvan, ilk kez devlet eliyle bir şaire verilmiştir. Osmanzâde Tâ’ib’in muasırı olan biyografik eser yazarları, şairin divanının olup olmadığı hususunda bilgi vermezken muahhar kaynaklar anılan eserinin bulunduğunu kesin bir şekilde ifade etmişlerdir. Yaşadığı devirde çok meşhur bir şahsiyet olmasına rağmen günümüzde yeteri kadar bilinmeyen Osmanzâde Tâ’ib’in divanının nerede olduğu meselesi uzun süre birçok edebiyat tarihçisini meşgul etmiş; ancak eserin herhangi bir nüshası tespit edilememiştir. Bugüne kadar Osmanzâde Tâ’ib’in şiirleri hakkında birçok çalışma yapılmış; araştırmacılarca şairin mecmualarda dağınık vaziyette olan şiirleri bir araya getirilerek değerlendirmeler yapılmıştır. Kimi incelemelerde ise “Tâ’ib” mahlaslı diğer şairlerin şiirleri, Osmanzâde Tâ’ib’e mal edilmiş ve böylelikle şair ve eseriyle alâkalı yanlış değerlendirmelere sebebiyet verilmiştir. Bu makalede öncelikle Osmanzâde Tâ’ib Dîvânı hakkında kaynaklardaki ihtilaflı bilgilerin sebepleri tartışılacaktır. Ardından Avusturya Millî Kütüphanesi’nde kayıtlı bir yazmada bulunan ve bugüne kadar şairin şiirleri hakkında yapılan hiçbir çalışmada yer almayan şiirleri yayımlanacaktır.
Anahtar Kelimeler
Osmanzâde Tâ’ib Klasik Türk Edebiyatı XVIII. yy Divan Mecmua
Kaynakça
- ABDULKADİROĞLU, Abdulkerim (haz.) (1999). İsmâil Belîğ, Nuhbetü’l-Âsâr li-Zeyli Zübdeti’l-Eş‘âr, Ankara: AKMB Yay.
- AKBAYAR, Nuri (haz.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., C.5.
- Ali Cânib (1928). “Re’îs-i Şâ‘irân Osmanzâde Tâ’ib”, Türkiyat Mecmuası, İstanbul, C.2.
- AYNUR, Hatice; KARATEKE, Hakan (2022). III. Ahmed Devri İstanbul Çeşmeleri, İstanbul: İBB Yay.
- ÇAPAN, Pervin (haz.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî, Ankara: AKMB Yay.
- ÇİFTÇİ, Ömer (haz.) (2017). Fatîn Dâvûd, Hâtimetü’l-Eş‘âr, Kültür Bak. e-kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 01.03.2024]
- DUMAN, Muhammed (2022). “Osmanzâde Tâ’ib Re’îs-i Şâ’irân mıydı?” TUDED, 62(1), ss. 17-41.
- ERDEM, Sadık (haz.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı, Ankara: AKMB Yay.
- EKİNCİ, Ramazan (haz.) (2018). Şeyhî Mehmed Efendi, Vekâyi‘u’l-Fuzalâ, İstanbul: TYEKB Yay., C. 4.
- FLÜGEL, Gustav (1865). Die Arabischen, Persischen und Türkischen Handschriften der Kaiserlich Königlichen Bibliothek zu Wien, I-III, Wien 1865, C.1.
- HAMMER-PURGSTALL, Joseph Freiherr (1838). Geschichte der Osmanischen Dichtkunst bis Auf Unsere Zeit, Dierter Band, Pests: Conrad Adolph Hartleben’s Verlag.
- İNCE, Adnan (haz.) (2018). Mirzâzâde Mehmed Sâlim, Tezkiretü’ş-Şu‘arâ, Kültür Bak. e-kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/57124,mirza-zade-mehmed-salim-tezkiretu39s-su39arapdf.pdf?0 [erişim tarihi: 01.03.2024]
- İSEN, Mustafa (haz.) (2017). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Kültür Bak., e-kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55739,kunhul-ahbarin-tezkire-kismpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 01.03.2024]
- KARAHAN, Abdülkadir (1997). “Osmanzâde Tâ’ib”, MEB İslâm Ansiklopedisi, Eskişehir: C. 9.
- KESİK, Beyhan (2014). “Koca Râgıb Paşa”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/koca-ragib-pasa [erişim tarihi: 01.03.2024]
- KILIÇ, Filiz (haz.) (2018). Âşık Çelebi, Meşâ‘irü’ş-Şu‘arâ, Kültür Bak., e-kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59036,asik-celebi-mesairus-suarapdf.pdf?0 [erişim tarihi: 01.03.2024]
- KURTOĞLU, Orhan (2014). “Nazîf Mehmed Dede”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nazif-mehmed-efendi-mdbir [erişim tarihi: 01.03.2024]
- MACİT, Muhsin (2021). “Dîvân (Nedîm)”, Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, https://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-nedim [erişim tarihi: 01.03.2024]
- MENZEL, Theodor (1993). “Othmān-zāde Aḥmed Tāʾib”, EI2 (Fr.), Vol. VIII, Leiden.
- ORTAYLI, İlber (1997). “Joseph Freiherr von Hammer-Purgstall”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: C. 15.
- ÖZCAN, Abdülkadir (2007). “Osmanzâde Ahmed Tâib”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: C. 34.
- ÖZCAN, Abdülkadir; ÇAKIR, Baki; UĞUR, Yunus; İZGÖER, A. Zeki, (haz.), (2011). Târîh-i Râşid ve Zeyli. İstanbul: Klasik Yay.
- SADAVİ, Salih (1987). Osmân-zâde Tâ’ib Ahmed, Hayatı, Eseri ve Edebî Kişiliği, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- SARAÇ M. A. Yekta (haz.) (2016). Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, Ankara: Tüba Yay.
- SEVGİ, Ahmet (2004). “Reîs-i Şâirân Osmanzâde Dîvânı Üzerine”, Türk Edebiyatı, İstanbul: S. 369,
- SEVGİ, Ahmet (2004). “Tâ’ib Mehmed Efendi’nin Niyâznâmesi”, İstem S. 4, ss. 73-88.
- SEVGİ, Ahmet (2014). “Klasik Türk Şiirinde Re’îs-i Şâirânlık ve Vekâletnâmeler”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 32, ss. 1-28.
- SOLMAZ, Süleyman (haz.) (2018). Ahdî, Gülşen-i Şu‘arâ, Kültür Bak., e-kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56733,ahdi-gulsen-i-suarapdf.pdf?0 [erişim tarihi: 01.03.2024]
- SUNGURHAN, Aysun (haz.) (2017). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu‘arâ, Kültür Bak., e-kitap. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 01.03.2024]
- Şemseddin Sâmî (1306). Kâmûsu’l-A‘lâm, İstanbul: Mihran Matbaası, C. 3.
- YATMAN, Mustafa (1989). Osman-zâde Tâib Divânı’ndan Seçmeler, Ankara: Kültür Bak. Yay.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klasik Türk Edebiyatı |
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 27 Mayıs 2024 |
| Kabul Tarihi | 5 Haziran 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |
