Öz
19. yüzyılın sonlarına doğru devletlerarasında savaşlar artmış ve silahlanma yarışı hız kazanmıştır. Teknolojinin gelişmesiyle yeni silahlar ve savaş aletleri icat edilmiş, bu durum ise savaşların daha şiddetli olmasıyla sonuçlanmıştır. Neticede 1899 yılında Lahey Uluslararası Barış Konferansı yapılmış, devletlerarasındaki problemlerin barış yoluyla çözülmesi öncelikli seçenek olarak karara bağlanmıştır. Ayrıca bu konferansta savaş hukukuna dair yeni düzenlemeler getirilmiş, bazı silahların kullanılması yasaklanmıştır. Prens Erfâu’d-devle Mirzâ Rızâ Han Dâniş, İran heyetinin arasında yer alarak bizzat konferansta bulunmuş, burada şahit olduklarını Âvâze-i Bezm-i Sulh-i Lahey adlı mesnevisinde anlatmıştır. Kendisini dünya barışının en büyük taraftarı olarak gören şair, bu konferansı dünya barışına dair atılmış önemli bir adım olarak yorumlamış ve gelecekte bu barışın sağlanacağına dair kuvvetli inancını dile getirmiştir. Bu eser on beş dilde yayımlanmış ve pek çok devlet tarafından tebrik edilmiştir. Eserin çevrildiği dillerden biri de Türkçedir. Bu tercüme Babıali Tercüme Odası memurlarından Ömer Ferid (Kam) tarafından aruz ölçüsüyle manzum olarak kaleme alınmıştır. Böylece Osmanlı okuru, Erfâu’d-devle’nin 53 beyitlik bu mesnevisiyle tanışma fırsatı yakalamıştır. Bu çalışmada ilk olarak Erfâu’d-devle ve onun Âvâze-i Bezm-i Sulh-i Lahey adlı eseri tanıtılmış, ardından Ömer Ferid Kam’ın tercümesi hakkında bilgi verilmiştir. Mesnevi tahlil edilmiş, transkripsiyon alfabesine aktarılmış metin ve metnin orijinal hâli makalenin sonuna eklenmiştir. Böylece eserin tanıtımını yapmak ve önemi hakkında bilgi vermek amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
İran edebiyatı Osmanlı tercüme geleneği Erfâu’d-devle Mirzâ Rızâ Han Dâniş 1899 Lahey Uluslararası Barış Konferansı dünya barışı
Kaynakça
- BATIR, Betül (2002). Osmanlı Devleti’nin Uluslararası Barış Konferanslarına Resmen Katılması Sorunu –Parlamentolararası Birlik-, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- BOLAY, Süleyman Hayri (2001). “Ömer Ferit Kam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 24, s. s. 271-273.
- DEVELLİOĞLU, Ferit (2016). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
- Dilçin, Cem (2009). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- İMAMOĞLU, Oğuzhan (2021). “Kaçarlar’dan İslam Devletine, İran’da Alfabenin Islahı ve Latin Alfabesi Meselesi”, Sinerji, Cilt: 2, Sayı: 1, s. s. 26-51.
- İNAL, Tuba (2011). “Savaş Hukukunda Tecavüz ve Yağmayı Yasakla(ma)yan Rejimler Lahey Sözleşmeleri (1899, 1907)”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 29, s. s. 27-47.
- KALKANDELEN, Ayşe Hilal. (2023). “İran Sefiri Prens Erfauddevle ve Barış Mesnevisi”, FSM İlmî Araştırmalar, Sayı: 22, s. s. 271-291.
- KARABULUT, Umut, Ersin Bozkurt (2019). “Osmanlı Devleti’nde Savaş Hukukunun Oluşumu Bağlamında Lahey Konferansları ve Birinci Dünya Savaşındaki Uygulamalar”, SUTAD, Sayı: 45, s. s. 87-99.
- KARACAN, Osman (2013). 1906 İran Meşrutiyeti, Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- KELEŞ, Muhammet. (2020). “Şems Gazetesi ve İstanbul’daki İranlılar”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt: 39, Sayı: 68, s. s. 443-453.
- Kubbealtı Lugatı, https://lugatim.com/s/sulhiye (E. T.: 29.05.2024).
- Levend, Agâh Sırrı (2015). Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- ÖZ, İdil Su (2013). Tûl-i Ömr-i Tabiî-yi İnsân, Yüksek Lisans Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Prens Erfâu’d-devle Mirzâ Rızâ Han Dâniş (t.y.). Âvâze-i Bezm-i Sulh-i Lahey. (çev. Ömer Ferid). Dersa‘âdet: Zilliç Matba‘ası.
- Prens Erfâu’d-devle Mirzâ Rızâ Han Dâniş (1320). Tûl-i Ömr-i Tabî‘î-yi İnsân. (Çev. Mustafa Reşîd). Dersa‘âdet: Matba‘a-i Tâhir Beg.
- RAHİMGULİYEV, Bayram (2007). Osmanlı Edebiyatında Dönüşümün Şiiri: Sulhiyyeler, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- REDHOUSE, Sir James W. (2015). Turkish and English Lexicon, İstanbul: Çağrı Yayınları.
- SAV, Özden (2015). Uluslararası İnsancıl Hukuk Açısından Savaş ve Barış Hukuku, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
- SONA, İbrahim (2020). “Ömer Ferit Kam”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/omer-ferit-kam (E. T. : 28.05.2020).
- Şemseddin Sâmî (2009). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Kapı Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klasik Türk Edebiyatı |
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Mayıs 2024 |
| Kabul Tarihi | 6 Haziran 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |
