NA’ÎMÎ ÇELEBİ VE ŞİİRLERİ

Yıl 2024, , 419 - 437, 30.06.2024

Süleyman Eroğlu

https://doi.org/10.58659/estad.1493422

Öz

Son yıllarda klasik Türk edebiyatı araştırmacılarının ilgisinin yoğunlaştığı eserlerin mühim bir kısmını şiir mecmuaları oluşturmaktadır. Şiir mecmuaları, tertip edildikleri dönemin edebî ve kültürel birikimini aksettirmekle birlikte biyografik kaynaklarda kendilerine yer bulamayan şairlerin varlığını haber veren önemli birer kaynak durumundadır. Bir şiir mecmuasında derlenen şiirleri vasıtasıyla tanıştığımız ve bugüne değin -nazire mecmualarında kayıtlı iki nazire gazeli haricinde- hakkında herhangi bir bilgiye sahip olmadığımız şairlerden biri de Na’îmî Çelebi’dir.
15. yüzyılın başlarında klasik Türk şiirinin kuruluş safhasında yaşamış bir şair olduğu anlaşılan Na’îmî Çelebi, şimdiki bilgilerimize göre Anadolu sahası Türk edebiyatında Na’îmî mahlasını kullanan ilk şair durumundadır. Adının “çelebi” unvanıyla anılması ilmiye sınıfına mensup bir şair olma ihtimalini düşündürmektedir. Na’îmî Çelebi, edebiyat tarihimizin temel kaynaklarından tezkirelerde yer alamamış olsa da gazellerinin nazire mecmualarında kaydedilmiş olması onun yaşadığı dönemde tanınır bir şair olduğunu göstermektedir. Elimizde mevcut az sayıdaki şiirlerinden hareketle nazım tekniğine vakıf bir şair kanaati uyandıran Na’îmî Çelebi’nin ekseriyetini gazellerinin oluşturduğu şiirlerine çoğunlukla âşıkâne yer yer de sûfîyâne bir edanın hâkim olduğu ve kolay anlaşılır bir şiir diline sahip olduğu görülmektedir.
Bu çalışmada; Na’îmî Çelebi’nin biyografisinin tespitine çalışılmış, Bursa İnebey Yazma Eserler Kütüphanesi’nde Genel 5052 demirbaş numarasıyla kayıtlı bulunan Mecmû’atü’l-eş’âr’da yer alan on altı şiiri şekil ve muhteva özellikleri bakımından değerlendirilmiş ve bu şiirlerin çeviri yazılı metinlerine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk şiiri, 15. yüzyıl, şiir mecmuaları, Mecmû’atü’l-eş’âr, Na’îmî Çelebi.

Kaynakça

• AYDEMİR, Yaşar (2011). “Biyografi Kaynağı Olarak Mecmualar”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Ankara: AKMB Yayınları.
• CANPOLAT, Mustafa (1995). Ömer bin Mezîd Mecmû‘atü’n-nezâ’ir, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• GIYNAŞ, K. A. ve ATASEVEN, Y (2019). “Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi “GE5052” Numaralı Mecmuanın Mestap’a Göre Tasnifi”, The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS), 4(2), s.s. 79-92.
• KÖKSAL, Mehmet Fatih (2012). Şiir Mecmualarının Önemi ve “Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi" (MESTAP), Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori, İstanbul: Kesit Yayınları.
• MORKOÇ, Yasemin Ertek (2003). Eğridirli Hacı Kemal’in Câmi’ü’n-nezâ’ir’i, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/arama (E.T.: 21.05.2024).