15. ASIR ŞAİRLERİNDEN SÜCÛDÎ VE ŞİİRLERİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 203 - 244, 20.08.2018

İlyas Kayaokay

Öz

15. asrın geri planda kalmış şairlerinden biri olan
Kalkandelenli Sücûdî, dîvânı olmayan şairlerdendir. Edebiyat tarihlerinde,
“Selîm-nâme” adlı eseri ve Revânî ile olan atışmasıyla kendisine yer bulmuştur.
Güçlü bir şair olmamasına rağmen hâmileri Cafer Çelebi ve Pîrî Paşa sayesinde
Yavuz Sultan Selîm’e yakın olmuş ve padişahın yanından ayırmadığı, Mısır
seferini yazması için yanında götürdüğü şairlerden biri olmuştur. Asıl adı,
doğum ve ölüm tarihi bilinmeyen Sücûdî’nin 1523 yılında kesin olarak sağ
olduğu, yaptığımız araştırmalar neticesinde ortaya konulmuştur.

 

Tezkirelerin ittifakla şairlik kabiliyetini pek
yeterli görmediği Sücûdî’nin şiir mecmû’alarına kayıtlı pek çok manzumesi
bulunmaktadır. Bu çalışmada dîvânı elde olmayan Sücûdî’nin şiirlerinin bir
araya toplanması ve mürettep bir dîvânçe sırasına uygun bir şekilde
yayımlanarak araştırmacıların istifadesine sunulması amaçlanmıştır.

 

Sücûdî’nin ağırlığı nazire mecmû’alarında olmak
üzere çeşitli şiir mecmû’alarında kayıtlı; 1 kasidesi, 22 gazeli, 2 kıt’ası 1
lügazı, 16 matlaı ve 1 müfredi tespit edilmiştir. Çalışmamızda, 19 farklı şiir
mecmû’asından derlenen bu manzumeler hakkında bazı değerlendirmelerde
bulunulmuş ve çalışmanın sonunda da bu şiirlerin tamamı verilmiştir.

 

Bu çalışmayla; bugüne kadar –kısa ansiklopedi
maddeleri dışında- hakkında ilmî bir araştırmanın yapılmadığı Sücûdî tanıtılmış
ve bundan sonra yapılacak olan yeni çalışmalara zemin hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Sücûdî, Dîvân Şiiri, Nazire Mecmû’aIarı, Tezkire,
15. Asır.

Anahtar Kelimeler

Sücûdî, Dîvân Şiiri, Nazire Mecmû’aIarı, Tezkire, 15. Asır

Kaynakça

• ARGUNŞAH, Mustafa (2009). “Türk Edebiyatında Selim-nâmeler”, Turkish Studies, Volume 4/8 Fall, s.s. 31-47
• BABİNGER, Franz (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, (Çev. Prof. Dr. Coşkun Üçok) Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• CANIM, Rıdvan (2000). Latîfî. Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ, İnceleme-Metin, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• ÇOLAK, Esra (2014). “Ali Emiri Manzum 674’teki Şiir Mecmuası”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• ÇUHADAR, İbrahim Hakkı (1988). “Sücûdî‟nin Selim-nâmesi”, Kayseri: Erciyes Üniversitesi.
• DEMİR, Sibel (2011). “Mecmû’a-i Nezâir, Hasan Hüsnü Paşa No: 1031, 1b-50a”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• EMECEN, Feridun (2000). “İbrahim Paşa, Makbul” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 21, s.s. 33-35.
• ERÜNSAL, İsmail (1981). “Türk Edebiyatı Tarihinin Arşiv Kaynakları I: II. Bayezid Devrine Ait Bir İn’amat Defteri”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, X-XI. s.s. 303-342.
• ERÜNSAL, İsmail (1984). “Türk Edebiyatı Tarihinin Arşiv Kaynakları II: Kanunî Sultan Süleyman Devrine Ait Bir İn’âmat Defteri”, Osmanlı Araştırmaları, IV İstanbul, s.s. 1-17.
• GIYNAŞ, Kamil Ali (2017). Pervane Bey Mecmuası, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları
• GÜMÜŞ, Ahmet Kemal (2012). “Mecmû’a-i Nezâir, Hasan Hüsnü Paşa No: 1031, 50b-100a”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• GÜNEŞ, Hasan Ali (2015). “Mecmûa-i Eş’âr (Houghton Ktp. Ms Turk 59)”, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi.
• İPEKTEN, Haluk (1996). Divan Edebiyatında Edebî Muhitler, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• İPEKTEN, Haluk vd. (2017). Sehî Bey, Heşt Behişt, Ankara Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• İSEN, Mustafa (2017). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• KALYON, Abuzer (2011). “Peşteli Hisâlî; Metâli’ü’n-Nezâir Adlı Eserinin İkinci Cildi”, Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• KARAVELİOĞLU, Murat Ali (2015). Mecmû’a-i Kasâ’id-i Türkiyye, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KAYA, Bilge (2003). “Hisâlî; Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Metâli’ü’n-Nezâir Adlı Eserinin Birinci Cildi: İnceleme-Metin”, Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• KILIÇ, Filiz (2009). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şuarâ: İnceleme-Metin, İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayını.
• KOCA, Sümeyye (2014). “Topkapı Sarayı Kütüphanesi Revan No: 1972’de Kayıtlı Mecmûʿa-i Eş’âr [160b - 240a]”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• KÖKSAL, Mehmet Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• KÖKSAL, Mehmet Fatih (2013). “Sücûdî” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Maddesi, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=340 E. T. 24.06.2018
• Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî, C.5, (Haz: Nuri Akbayar) İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• MORKOÇ, Yasemin Ertek (2003). “Eğridirli Hacı Kemâl’in Câmiü’n-Nezâir’i”, Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi.
• ÖZER, İlknur (2012). “Mecmû’a-i Nezâir, Hasan Hüsnü Paşa No: 1031, 100b-150a”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• ÖZTÜRK, Uğur (2013). “Mecmû‘â-ı Eş‘âr (Muallim Cevdet K.479)”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• SUNGURHAN, Aysun (2017). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• ŞENTÜRK, Ahmet Atilla ve KARTAL, Ahmet (2012). Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Dergâh Yayınları.