LÂMİ’Î ÇELEBİ'NİN SALÂMÂN U ABSÂL MESNEVÎSİNDE AKTARILAN DEĞERLER

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 250 - 278, 28.02.2019

Erdoğan Uludağ

Öz

Değer,  bir toplumun çoğunluğu tarafından doğru ve  gerekli olduğu kabul edilen ortak düşünce,
temel ahlakî ilke ya da inançlar sistemidir. 
Bir topluluğu millet yapan, onu diğer milletlerden ayıran unsurların
başında sahip olduğu değerler gelir. Topluluklar millet olma bilincini
kaybetmemek için sahip olduğu değerleri nesilden nesile aktarıp varlığını
sürdürmek ister ve bunun yollarını bulmaya çalışır. Eğer bu değerler, sonraki
nesle aktarılamaz ya da eksik bir şekilde aktarılırsa diğer kültürlerin
etkisinde kalmaya mahkûm olur. Kültürel değerleri yıpranmış veya yok olmuş bir
milletin kendi varlık, birlik, işleyiş ve devamını sağlaması ve sürdürmesi
imkânsız hâle gelir. Değerleri bireylere ve nesilden nesile aktarmanın yolu
eğitimden geçer. Bundan dolayıdır ki değerler eğitimi,  son yıllarda üzerinde önemle durulan konulardan
biri olmaya başladı. Özellikle ülkemizde küreselleşme ile birlikte yaşanan
değer bunalımları ve toplumsal hayattaki olumsuzluklar değer eğitimini
kaçınılmaz kılmıştır. Mevzu olan bu sıkıntıları bertaraf etmenin yollarından
biri de edebiyatta değerler eğitimi konusunun işlenmesi ve değerlerin gelecek
nesillere aktarılmasıdır. Bu araştırmada, Türk edebiyatında önemli bir şahsiyet
ve şair olan LâmiǾî Çelebi ve
onun “Salâmân u Absâl” adlı eseri ele alınıp incelenmiştir. Eserde olayların akışı içerisinde LâmiǾî’nin veciz ifadeleriyle aktarılmak istenen iyilik,
cömertlik, adalet, kanaatkârlık, misafirperverlik, sorumluluk, saygı, sevgi vb.
değerler tespit edilmiş ve değerlendirmeler yapılmıştır. LâmiǾî Çelebi’nin “Salâmân u Absâl”  isimli eserinde aktarılan değerlerin tespitine
yönelik olan bu araştırma,  nitel araştırma  yöntemlerinden doküman incelemesi ile
yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Salâmân u Absâl, LâmiǾî Çelebi, değerler

Kaynakça

• AYDIN, M. Zeki (2010). Okulda Değerler Eğitimi. Eğitime Bakış, 6 (18), 16-19.BAYRAM, Yavuz (2012). “Değerler Eğitiminde Unutulmuş Bir Değer: Divan Şiiri ve Kültürü”. II. Uluslararası Değerler ve Eğitimi Sempozyumu, İstanbul: Dem Yayınları. 1-28. BİÇER, Seçil (2013). Değerler Eğitimi Açısından Mehmet Akif Ersoy'a Ait "Safahat" Adlı Eserin İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.BİLGİN, Nuri (1995). Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.BOLAY, Süleyman Hayri (2004). “Aşkın Değerler Buhranı”. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu. İstanbul: Dem Yayınları, 55-69.DEMİRBAĞ, Ömer (2017). “Klasik Şiirimiz ve Kutsallar”, Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 6/14.DEVECİ Handan, BELET Dilek ve TÜRE, Hatice (2013). “Dede Korkut hikâyelerinde yer alan değerler”,. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi C. 12, S. 46, 294-321.DEVELLİOĞLU, Ferit (1988), Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.ERDEM, Ali Rıza (2003). “Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur: Değerler”. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 129-149.GÜLER, M. İkbal (2015), Değerler Eğitimi Bakımından Lutfiyye-i Vehbî, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı.GÜNDOĞAN, Ali Osman (2004). “Ben ve Öteki: Değerler Dünyasının Gerginliği”. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu (s. 71-79). İstanbul, Dem Yayınları.GÜNGÖR, Erol (1993). Değerler Psikolojisi. Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı Yayınları.GÜVEN, Ahmet Zeki (2014). “Gülistan ve Bostan adlı eserlerin değerler eğitimi bakımından incelenmesi”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 9/6, 505-517.HÖKELEKLİ, Hayati (2010). “Modern Eğitimde Yeni Bir Paradigma:Değerler Eğitimi”. Eğitime Bakış, 6 (18), 4-9.KAMALAK, Cuma (2016). “Lutfiyye-i Vehbi’de Aktarılan Değerler”, International Journal of Language Academy, Volume 4/4, 447-464KILIÇ, Yasin (2016). Süheyl ü Nevbahâr’ın Değerler Eğitimi Bakımından Önemi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi C. XIII, S. 1, 457-493.KIZILÇELİK, Sezgin ve ERJEM, Yaşar (1992). Açıklamalı Sosyoloji Terimler Sözlüğü. Ankara: Atilla Kitabevi.ÖZBAY, Murat ve TAYŞİ, Esra K. (2011). “Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından önemi”. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, C. 1, S. 1, 21-31.ÖZTÜRK, Zehra (2005). “On Beşinci Yüzyıl Şairlerinden Akşemseddin-zâde Hamdullah Hamdi’nin Yusuf ve Zeliha Mesnevisinde İşlenen Değerler”, Değerler Eğitimi Dergisi, 3 (10), 41-72.ROKEACH, Milton (1973). The nature of human values. New York: The Free Press.SÖYLEMEZ, Hatice (2012). “Değerler Eğitimi'nde Kullanılabilecek Bir Materyal Olarak Maraşlı Sümbülzâde Vehbî'nin "Lütfiyye" Adlı Eserinin Değerlendirilmesi”. Uluslararası Osmanlı Döneminde Maraş Sempozyumu, Kahramanmaraş Belediyesi, 125-137.ŞENER, Hasan (2007). “Hayriyye-i Nâbî’de aktarılan değerler”. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/1, 2501-2524.Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe sözlük (6. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.ULUDAĞ, Erdoğan (2009). “Çocuk Edebiyatı ve Klâsik Dönem Örneğinde Nâbî’nin Hayriyye’si / Hayriyye of Nabi in Children Literature and in The Sample of Classical Period”, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-,Volume 4/7 (Klâsik Türk Edebiyatında Mesnevî Özel Sayısı - Prof. Dr. Halûk İpekten Anısına), 774-795.ULUDAĞ, Erdoğan. (2013) LâmiǾî, Salâmân ve Absâl, İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları