Öz
Hayatı hakkında kaynaklarda çok fazla bir bilginin bulunmadığı Salâhaddîn-i Uşşakî (ö. 1197/1782) XVIII. yüzyılında âlim, şair, şarih ve mutasavvıflarındandır. Biri Türkçe Dîvân, diğeri ise Arapça, Farsça ve Türkçe na‘tlarını bir araya getirdiği Dîvân-ı Nu‘ût’u olmak üzere iki Dîvân sahibi şair şiirlerinde Salâhî mahlasını kullanmıştır. Şairliğinin yanı sıra Türk kültür tarihinin önemli şarih ve mütercimlerinden olan Salâhî, başta edebiyat ve tasavvuf olmak üzere çeşitli sahalarda manzum veya mensur telif veyahut tercüme kırktan fazla eserin de sahibidir. Bu güne kadar eserleri arasında adı zikredilmeyen Terceme-i Lisânü’l-‘Âşıkîn adlı eseri ise bu makalenin ana konusudur. 362 beyitlik eser H. 1176/M.1762-63 yılında mesnevi nazım şekli ile kaleme alınmıştır. Tercüme edlen eserin aslı ise Muhibbî (ö. ?) mahlaslı bir şaire ait olup Farsçadır. Farsçasının da tarafımızdan tespit edildiği Lisânü’l-‘Âşıkîn, Salâhî tarafından eserin içinden seçme beyitler dahilinde Türkçeye tercüme edilmiştir. Tespit edilen yazma nüshada Farsça aslının Muhibbî mahlasıyla şiirler kaleme alan Kanuni Sultan Süleyman’a atfedildiği eserin Muhibbî mahlaslı şairlerden hangisine ait olabileceği makalede üzerinde durulan ilk konudur. Salâhî’nin tercümesinin muhtevası çalışmanın bir diğer bölümünü oluşturmuş olup eserin günümüz harflerine aktarımı çalışmanın ana ekseni olmuştur. Salâhî ve eserleri ekseninde bu güne kadar ismi zikredilmeyen Lisânü’l-‘Âşıkîn Tercümesi’nin metninin ortaya çıkmasıyla şairin edebî şahsiyetine bir katkı daha yapılmış olup Türk tercüme edebiyatının kayıp bir eseri de gün yüzüne çıkmış olacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AÇAR, Bedriye Gülay (2012). Salâhaddîn-i Uşşâkî’nin Türkçe Divanı ve İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- AKKUŞ, Mehmet (1998). Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî (Salâhî)’nin Hayatı ve Eserleri, Ankara: MEB Yay.
- APAK, Fadime Tiptaş (2020). “Muhibbî Celal”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhibbi-celal [12.07.2020, çevrimiçi].
- CEYHAN, Semih (2009). “Salâhî Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 36, ss. 17-19.
- FLÜGEL, Gustav (1865), Arabischeni Persischen und Türkischen Handschriften der Kaiserlich-Königlichen Hofbibliothek Zu Wien. Wien: Druck und Verlag Der K. K. Hof- und Staatsdruckerei.
- Hüseyin Vassaf (2006). Sefîne-i Evliyâ, C. IV (Haz. M. Akkuş, A. Yılmaz) İstanbul: Kitabevi Yay.
- İÇLİ, Ahmet (2020a). “Muhibbî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhibbi-mdbir [12.07.2020, çevrimiçi].
- İÇLİ, Ahmet (2020b). “Muhibbî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhibbi-imamzade [12.07.2020, çevrimiçi].
- Kâsımî. Bahru’l-Ma‘ârif. Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi Seyfettin Özege Yazma Eser Koleksiyonu. ASL Mec 625. KESİK, Beyhan (2015). “Muhibbî’nin Bahr-ı Tavîli”, Journal of Turkish Language and Literature. C.1 (1): ss. 55-60.
- Mecmua, İstanbul Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları 0738
- Mecmua, Milli Kütüphane (Afyon Gedik Ahmet Paşa İl Halk Kütüphanesi) 30 Gedik 17751.
- ÖRDEK, Şerife (2020). “Muhibbî Mehmed Efendi b. Ahmed Niğdevî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhibbi-mehmed-efendi-ahmed-nigdevi [12.07.2020, çevrimiçi].
- PEHLİVAN, Gürol (2020). “Salâhî, Abdullah Salahâddîn”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/salahi-abdullah-salahaddin [12.07.2020, çevrimiçi].
- SARAÇ, Yekta (2004), “Salâhaddîn-i Uşşakî’nin Belâgata ile İlgili Eserleri ve Bu Eserlerdeki Edebî Terimler”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 31, ss. 281-318.
- TEKNE, Muharrem (2017). 15. yy.’da Yazılmış Bir Şiir Mecmuası Gramer-Metin-Dizin, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- YAZAR, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- YİĞİZ, Uğur (2017). Muhibbî’nin Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Tuhfetu’l-Ahyâr’ın Transkripsiyonlu Metni (İnceleme-Metin-Sözlük), Yüksek Lisans Tezi, Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batman.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ağustos 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 5 Sayı: 2 |
