SÜLEYMAN ŞÂDÎ’NİN MUZAFFERNÂME İSİMLİ ESERİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 498 - 538, 23.06.2023

Gamze Beşenk

https://doi.org/10.58659/estad.1282211

Öz

Osmanlı Devleti’nin son devirleri hayli çalkantılı ve savaşlarla boğuşarak geçmiştir. Bunlardan biri de 1853-1856 Kırım Savaşı olarak adlandırılan Osmanlı’nın birkaç cephede birden savaşta olmasını gerektiren Osmanlı-Rus savaşıdır. Müttefik Avrupa devletleri de bu savaşta Osmanlı ile birlikte bilhassa Kırım cephesinde yer almıştır. Kafkas cephesi savaştaki cephelerden biri olup Ruslar’ın Anadolu’ya girebilmesi için buradan taarruza geçtiği cephedir. Kars Kuşatması bu cephenin en kritik kuşatması olmuş, tabyalarda çok çetin muharebeler gerçekleşmiş, bunun sonucunda Türk ordusu Kanlı Tabya, Tahmas Tabya gibi mevkilerde önemli zaferler (1855) elde etmişlerdir. Şehre erzak ve asker yardımı için yollar kesildiğinden Kars kendi kaderini kendisi yazmak zorunda kalmış, ahvali gören halk da kadın-erkek demeden askere yardıma koşmuştur. 6 aylık direnişin ardından yardımların gelmemesi, salgın hastalıkların baş gösermesi ve açlıktan kırılan asker ve halkın durumundan dolayı başka çare kalmayınca şehir Ruslar’a teslim edilmiştir. Paris Barış Konferansı’nda ise Kars tekrar geri alınmıştır. Geriye ise gerek savaşı yaşayanların gerekse gelecekte bu savaşı okuyanların hafızalarından silinmeyecek çok çetin günler ve izler bırakmıştır.

O günlerde savaşa bizzat katılmış, o günlere, birebir yaşayarak şahitlik etmiş Karslı şair Süleyman Şâdî de hem Kars tarihi hem Osmanlı tarihi açısından önemli bu tarihi olayı kaleme almıştır.

Bu makalede bu mühim tarihi olayı edebi eser olarak ortaya koyan Süleyman Şâdî ile ilgili bilgi verilerek Muzaffernâme isimli mesnevisi değerlendirilmeye tabi tutulmuş, transkripsiyonlu tenkitli metni makale sonunda verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kars, Kırım, Rusya, Osmanlı Devleti, Sultan Abdülmecit, divan edebiyatı, mesnevi, Süleyman Şâdî, savaş, zafer, muzaffer, zafername

SÜLEYMAN SHADİ AND HİS MATHNAWI TİTLED MUZAFFERNÂME

Öz

The last periods of the Ottoman Empire were quite struggled with wars. One of them is the Ottoman-Russian war, called the Crimean War of 1853-1856, which required the Ottomans to be at war on several fronts. Allied European states took part in this war, especially on the Crimean front, together with the Ottoman Empire. The Caucasian front is one of the fronts in the war, and it is the front where the Russians attacked in order to enter Anatolia. The Siege of Kars was the most critical siege of this front, very tough battles took place in the bastions, and as a result, Turkish soldiers achieved important victories in places such as the Kanlı Bastion and Tahmas Bastion (1855). As the roads to the city were cut off for supplies and military aid, Kars had to write its own destiny, and the people who saw the situation rushed to help the soldiers, regardless of whether they were men or women. After 6 months of resistance, the city was handed over when there was no other choice due to the aid that did not come, the outbreak of epidemics and the situation of the starving soldiers and people. Kars was taken back at the Paris Peace Conference. He left behind very difficult days and traces that will not be erased from the memories of those who were there.

Mathnawı is a form which has been preferred by our classical divan poets for the easy writing the stories and long events. The poet Süleman Şâdî from Kars, who personally participated in the war in those days and witnessed those days personally, wrote down this historical event, which is important for both Kars history and Ottoman history.

In this article will be given information about Süleyman Şâdî, who revealed this important historical event as a literary work, his mathnawi titled Muzaffernâme will be evaluated, and its scientific publication will be made by giving its transcripted text.

Anahtar Kelimeler

Kars, Kırım, Russia, Ottoman Empire, Sultan Abdülmecit, divan poetry, mathnawı, Süleyman Shadi, war, victory, victorious, zafername

Kaynakça

• Osmanlı Devri Osmanlı-Rus Kırım Harbi Kafkas Cephesi Harekâtı 1853-1856, (1986) (Haz. Tuğgeneral Hikmet Süer), Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları. https://www.msb.gov.tr/Content/Upload/Docs/askeritariharsiv/36_tskt_rus_kirim_kafkas_1853-1856.pdf (24.03.2023)
• BUDAK, Mustafa, (1993), 1853-1856 Kırım Savaşı’nda Kafkas Cephesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Divan - Süleyman Şâdî (Karslı), (1993), (Haz. Abdülkerim Abdülkadiroğlu, Ömer Demirbağ), Ankara: Yeni Zamanlar Dağıtım.
• DOĞANTEKİN, Rüveyda, (2017) “Sicill-i Ahval Kayıtlarına Göre Kars Doğumlu Memurlar (1879-1909)”, Kafdağı, Cilt:2, Sayı:2, Aralık, s.97-125.
• İÇLİ, Ahmet, “Süleyman Şâdî’nin Yayımlanmamış Türkçe Şiirleri”, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı:3, 2020, s. 10-21.
• İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal, (1970), “Şâdî”, Son Asır Türk Şairleri, Cüz:X, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, s. 1717-1718.
• KIRZIOĞLU, Fahrettin, (1953), Kars Tarihi- Taş Çağlarından Osmanlı İmparatorluğuna Değin, 1. Cilt, İstanbul: Işıl Matbaası. http://erzurumarsivi.com/wp-content/uploads/2022/08/Kars-Tarihi-Cilt-1-M.Fahrettin-KIRZIOGLU-1.pdf (24.03.2023)
• KIRZIOĞLU, Fahrettin, (1955), 1855 Kars Zaferi, İstanbul: Işıl Matbaası.
• KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad, “Karslı Bir Şair”, İkdam, 25 Kasım 1920, s. 3. https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/Periodicals/Catalog/Issue/?IssueId=110587 (29.03.2023)
• SAYGILI, Hasip, (2021), “Osmanlı-Rus Kafkas Cephesinde Kars Savunması (1828-1878)”, Tarih ve Gelecek Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, Mart, s. 272-296
• http://www.kars.gov.tr/tarih (30.032023)
• TOZLU, Selahattin, (1996) “Kırım Harbi’nde Kars’ı Anlatan Kayıp Bir Eser: Muzaffernâme”, Akademik Araştırmalar, sayı:2, yıl 1, Güz, s. 123-144.