Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

DÂSTÂN-I SÜHRÂB B. RÜSTEM’DEKİ DEYİM ÇEVİRİLERİNİN EŞDEĞERLİK BAKIMINDAN TAHLİLİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 643 - 666, 30.06.2024
https://doi.org/10.58659/estad.1476694

Öz

Abdî’nin Dâstân-ı Sührâb b. Rüstem tercümesinin tespit edilebilen en eski nüshası 1638 yılında istinsah edilmiştir. Bu eser; Şâhnâme’de yer alan Rüstem ile Sührâb’ın trajik öyküsünün manzum-mensur bir tercümesidir.
Çeviri faaliyeti, farklı kültürel tecrübeler ve diller arasındaki yapısal farklılıklar sebebiyle kendi içinde zorluklar barındıran bir süreçtir. Her çevirmen bu zorlukları aşmak için birtakım yollara başvurmak durumundadır. Mecazî anlamlar ve kültürel unsurları ihtiva etmesi dolayısıyla deyim ve atasözü çevirileri; çeviri kararları ve stratejileri açısından zengin veriler sunan dil unsurlarıdır.
Bu çalışmada Abdî tercümesindeki deyim içeren ifadeler, kaynak metindeki mukabilleriyle karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmada söz konusu deyimler; Mona Baker’in deyim çevirileri için tespit ve teklif ettiği çeviri stratejilerine tahlil edilmiştir. Ayrıca günümüz ile 17. yüzyıldaki çeviri anlayışı arasındaki benzerlik ve farklılıkları görebilmek için incelemeye konu olan ifadelerin Necati Lugal tercümesindeki karşılıkları da ele alınmıştır.

Kaynakça

  • Abdî. 1736. ““Dâstân-ı Sührâb b. Rüstem””.
  • Akarvardar Koçak, Zehra. 2022. “Derviş Hasan Medhî’nin ‘Terceme-i Şeh-nâme-i Firdevsî’ Adlı Eserinin Bilinmeyen Bir Nüshası”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (29):957-74.
  • Aksoy Arıkan, Rabia. 2021. “Çeviride Kavramsallaştırma: Atasözleri ve Deyim Örnekleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 14(77):142-50.
  • Baker, Mona. 1992. In other words. London and New York: Routledge.
  • Demir Öztürk, Nuray. 2022. “Beylikler Dönemi Tıp Metinlerinde Yapılan Türkçeleştirme ve Terim Çalışmaları Üzerine Bir İnceleme”. Gazi Türkiyat (31):37-52.
  • Ertürkoğlu, Eren. 2023. “Osmanlı Dönemi Tercüme Geleneğinde Satıraltı Tercüme Tekniği”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (30):131-81.
  • Firdevsi. 1994. Şehnâme. Ankara: MEB Yayınları.
  • Firdevsî-i Tûsî. 1962. Şâhnâme-i Firdevsî. C. II. editör E. E. Berthels. Moskova: İdâre-i İntişârât-ı Edebiyât-ı Hâver.
  • Gökyay, Orhan Şaik. 2007. Destursuz Bağa Girenler. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Gülzar, Zeynep. 2021. “Deyimler Ve Atasözleri Çevirisi Eleştirisinde Çevrilebilirlik Ve Çevrilemezlik: ‘Tarikat-I Aşk’ Örneği”. Doğu Esintileri (15):351-70.
  • İli, Mehmet. 2015. “İngilizce Deyimlerin Türkçeye Çevirisinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Yolları”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7(14):112-28.
  • Kanar, Mehmet. 2010. “Şâhnâme”. TDVİA XXXVIII:289-90.
  • Kocabıyık, Hüseyin Selim. 2022. “Jean Paul Vinay ile Jean Darbelnet, Peter Newmark, Anthony Pym ve Gideon Toury’nin kuramları ışığında Necib Mahfuz’un ‘Başkan’ın Öldürüldüğü Gün’ adlı romanındaki dil oyunlarının Türkçe çevirisinin analizi”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (28):610-29.
  • Kültüral, Zuhal. 2010. “Şâhnâme”. TDVİA XXXVIII:290-92.
  • Özyurt, Salih. 2023. “Sührâb-nâme”. Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri ve Edebiyatları 2(4):57-63.
  • Stolze, Radegundis. 2013. Çeviri Kuramları. İstanbul: Değişim Yayınları.
  • Suçin, Mehmet Hakkı. 2013. Öteki dilde var olmak. İstanbul: Say Yayınları.
  • Venuti, Lawrence. 1995. The Translator’s Invisibility. London and New York: Routledge.
  • Yakut, Emrullah. 2019. Tercüme-i Dîvân-ı Hâfız. C. I. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
  • Yakut, Emrullah. 2021. “Türkçe Şâhnâme Tercümeleri ve Zerdüşt’ün Tercümelerde Uğradığı Dönüşüm”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 61(2):723-44. doi: 10.26650/TUDED2021-1007676.
  • Yalçın, Perihan, ve Zeynep Büyüksaraç. 2017. “Analysis of Proverbs and Expressions Converted According to Mona Baker’s Strategies.International Journal of Languages’ Education and Teaching”. International Journal of Languages’ Education and Teaching 5(4):817-29.
  • Yalçınkaya, Ozan Deniz. 2020. “Çeviride Eşdeğerlik Kuramı Bağlamında Deyimler Sorunu: Benim Adım Kırmızı Örneği”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12(24):96-104.
  • Yazar, Sadık. 2011. “Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği”. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul.
Toplam 23 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Osmanlı Sahası Klasik Türk Edebiyatı, Klasik Türk Edebiyatı
Bölüm MAKALELER
Yazarlar

Emrullah Yakut 0000-0002-1268-1806

Dincer Dinç 0000-0002-2398-8221

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2024
Gönderilme Tarihi 1 Mayıs 2024
Kabul Tarihi 29 Mayıs 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 7 Sayı: 2

Kaynak Göster

MLA Yakut, Emrullah ve Dincer Dinç. “DÂSTÂN-I SÜHRÂB B. RÜSTEM’DEKİ DEYİM ÇEVİRİLERİNİN EŞDEĞERLİK BAKIMINDAN TAHLİLİ”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], c. 7, sy. 2, 2024, ss. 643-66, doi:10.58659/estad.1476694.

   TARANDIĞIMIZ İNDEXLER  

Görüntünün olası içeriği: yazılogo.png

DRJI.pngici2.pnglogo.png        CenterLogo.png       ESJIndex_logo.png        Ust_bar_tur1a.jpg scholar_logo_64dp.png                       logo-large-explore.png                           logo.png 


