17. YÜZYIL ŞAİRİ BEHÇETÎ’NİN ÜSTATLARI VE NEF’Î HAYRANLIĞI

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 551 - 569, 30.06.2024

Murat Ali Karavelioğlu

https://doi.org/10.58659/estad.1486615

Öz

Büyük bir geleneğin tezahürü olarak uzun asırlar varlık gösteren klasik Türk şiirinin gelişmesinde nazire yazıcılığının; kadim veya muasır şairleri üstat kabul etmenin, fahriye yazmanın ve edebi muhitlerin kuvvetli tesiri vardır. Çünkü neredeyse bütün gelişimini bu dinamikler üzerinde ve usta-çırak ilişkisi içinde sürdüren klasik şiirimiz birbirinden kopuk bir edebi faaliyet değildir. Başlangıcından itibaren kuvvetli bir tekâmülle gelişen klasik şiirimizde, 17. yüzyıla gelindiğinde çoktan olgunlaşmış bir edebi gelenek bağlamında bu dinamiklerin hepsi açıkça görülür. Asrın tarihçi şairlerinden Hüseyin Behçetî de geleneğin bir icabı olarak eser vermiş; şiirlerinde bazı meşhur İran şairlerini kendisine üstat kabul etmiş, onlara hayranlık beslemiştir. Türk şairleri içinde ise Nef’î’nin onun için ayrı bir yeri vardır. Sıkı bir Nef’î takipçisi olduğunu bildiğimiz şairin, zaman zaman kendisini ondan üstün gördüğü de vakidir. Sebk-i Hindî müşterekliği ise bu ilişkinin bir başka boyutunu oluşturur. Bu makalede, sayılan dinamikler çerçevesinde Behçetî’nin yerli ve yabancı üstatları ile özellikle Nef’î metbuluğu üzerinde durularak şairin yetiştiği edebiyat hinterlandı tespite çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Fahriye, Nazire, Edebi Muhit, Nef'i, Ustalık-Çıraklık

Kaynakça

• AKKUŞ, Metin (1993). Nef’î Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ATALAY, Mehmet (2013). “Zahîr-i Fâryâbî”, İslam Ansiklopedisi, C.44, s.s. 87-88.
• BABACAN, İsrafil (2010). Klâsik Türk Şiirinin Son Baharı Sebk-i Hindî (Hint Üslûbu), Ankara: Akçağ Yayınları.
• DUMAN, Filiz (2010). Bir Gazavat-nâme Türü Olarak Hüseyin Behcetî’nin Mi’râcü’z-zafer Adlı Zafer-nâmesi (1-101. varaklar arası), Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• ELMALI, Hüseyin (1997). “Hassân b. Sâbit”, İslam Ansiklopedisi, C.16, s.s. 399-402.
• HORATA, Osman (1987). Nedîm-i Kadîm Dîvançesi, Ankara: AKM Yayınları.
• IŞINSU İSEN, Tûbâ (2002). Divan Şiirinde Fahriye, Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara.
• İBRÂHİMÎ, Dâvud (2022). “Kelîm-i Kâşânî”, İslam Ansiklopedisi, C.25, s.s. 212.
• İPEKTEN Haluk; İSEN Mustafa; TOPARLI Recep; OKÇU Naci; KARABEY Turgut (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara: KTB Yayınları.
• İPEKTEN, Haluk (1990). Nâilî-i Kadîm Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KANAR, Mehmet (1996). “Firdevsî”, İslam Ansiklopedisi, C.13, s.s. 125-27.
• KANAR, Mehmet (2007). “Nizâmî-i Gencevî”, İslam Ansiklopedisi, C.33, s.s. 183-85.
• KARAİSMAİLOĞLU, Adnan (2009). “Selmân-ı Sâvecî”, İslam Ansiklopedisi, C.36, s.s. 446-47.
• KARAİSMAİLOĞLU, Adnan (2022). “Kemâleddîn-i İsfahânî”, İslam Ansiklopedisi, C.25, s.s. 233.
• KAYA, Bilge (1991). XVII. Yüzyıl Divan Şairi Mantıkî Ahmet Efendi ve Divançesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.