İslamiyet’in etkisinde gelişen Arap, Fars ve Türk edebiyatları ortak nazım şekilleri ve türlerinde pek çok eser vermiştir. Bu eserler İslam kültürünün etkisiyle yüzyıllarca aynı dünya görüşüyle kaleme alınmıştır. 19-20. asra gelindiğinde ise kaside, gazel ve mesnevi gibi geleneksel nazım şekilleri içerisinde Batı düşüncesinin etkisiyle eserler üretilmiştir. Bunlardan biri İran Büyükelçisi Erfâu’d-devle Mirzâ Rızâ Han Dâniş’in (d. 1854 / ö. 1930) Tûl-i ‘Ömr-i Tabî‘î-yi İnsân adlı mesnevisidir. Pendname türündeki bu mesnevi daha önceki pendnamelerden oldukça farklı bir anlayışla yazılmıştır. Feridüddin-i Attar, Nâbî ve Ahmed Mürşidî gibi pendname şairleri dünya ile ahiret arasında bir ayrım gözetirken ve ahirete dünyadan daha çok değer verirken Erfâu’d-devle’nin eseri daha uzun ve sağlıklı yaşama konusunda öğütler vermektedir. Fen bilimlerine ve hikmete değer veren Erfâu’d-devle, atalarının karamsar dünya görüşünü eleştirmekte ve pozitivist düşünceyle dünya hayatını iyi yaşamanın yollarını aramaktadır. Doğru beslenme, çalışma ve dinlenme arasında denge gözetme, egzersiz yapma gibi usullerle insan ömrünün yüz yirmi beş yaşına dek uzayacağını iddia etmektedir. Bu, yeni bir dünya yorumudur. Dünya hayatı artık yalnızca ahiret için bir hazırlık ya da çabucak yaşanıp bitirilmesi gereken bir evre değil, asıl olan süreçtir. Eserinde bir beyit dışında uhrevi unsurları zikretmeyen ve ahireti söz konusu etmeyen şair, apaçık bir şekilde dünya nimetlerini olabildiğince uzun ve sağlıklı olarak değerlendirmek konusunda öğütler vermektedir. Farsça yazılan bu eser Mustafa Reşit tarafından manzum olarak Türkçeye çevrilip orijinal hâli ile beraber yayımlanmış, böylece Osmanlı okurunun dikkatine sunulmuştur.
Fars edebiyatı Osmanlı tercüme geleneği Pozitivizm pendname Mustafa Reşid
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Osmanlı Sahası Dışındaki Klasik Türk Edebiyatı, Osmanlı Sahası Klasik Türk Edebiyatı, Klasik Türk Edebiyatı |
Bölüm | MAKALELER |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 22 Eylül 2024 |
Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2024 |
Gönderilme Tarihi | 3 Temmuz 2024 |
Kabul Tarihi | 9 Ağustos 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 7 Sayı: 3 |