Öz
Muhammed Fuzûlî (d. 1483-ö.1556), kendisinden sonra bir edebî mektep oluşturmuş kudretli bir şairdir. O, sadece Azerbaycan edebiyatını değil Anadolu ve Çağatay edebiyatı başta olmak üzere bütün Türk edebiyatını etkilemiştir. Şairin etkisi Azerbaycan edebiyatında çok daha güçlü olup günümüze kadar devam etmiştir. Fuzûlî’nin etkisi sadece erkek divan şairlerinde değil, Azerbaycan kadın şairlerinde de görülmektedir. 12. yüzyıldan itibaren klasik tarzda şiirler yazan Azerbaycan kadın şairleri arasında Mehseti-i Gencevi, Raziyye Gencevi, vb. şairlerden sonra 19. yüzyıldan itibaren ana dilinde şiirler yazan Azerbaycan kadın şairlerinin sayısı hızla artmaya başlamıştır. Bunlar arasında en meşhurları Heyran Hanım Dünbüli, Karabağ Hanı Hurşidbanu Natevan, Fatma Hanım Kemine, Şahnigar Hanım Rencur vb. dir. Sovyet döneminde de onlarca kadın şair, klasik tarzda gazel ve rubailer kaleme almıştır. Bunlar arasında Mirvarid Dilbazî, Nigar Refibeyli ve Medine Gülgün’ü özellikle anmak gerekir. Klasik şiir tarzında ve Fuzûlî etkisinde şiirler yazan kadın şairlerin sayısı 1980’li yıllardan ve özellikle Bağımsızlık Dönemi’nden sonra artmıştır.
Bu çalışmada, 19. yüzyıl kadın şairlerinden Hayran Hanım Dünbülî’nin Fuzûlî’ye yazdığı nazireler incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Klasik şiir, Fuzûlî edebî mektebi, kadın şairler, Divan, nazire.
Anahtar Kelimeler
Klasik şiir Fuzûlî edebî mektebi kadın şairler Divan nazire.
Kaynakça
- ARASLI, Hemid (2005). Mehemmed Füzuli, Eserleri VI ciltte. I. cilt (Türkçe Divan). Bakı: Şerg-Gerb Neşriyatı.
- ARASLI, Hemid (2004). İmadeddin Nesimi. Seçilmiş Eserleri II. Ciltte. I. Cilt. Bakı: Lider Neşriyyatı.
- BAYRAM, Parvana (hzl.) (2013). Hikmet, İsmayıl - Azerbaycan Edebiyatı Tarihi. C. 1-2. Ankara: Akçağ Yay.
- BAYRAM, Parvana (2014). Heyran, Heyran Hanım: https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/heyran-heyran-hanim.
- BAYRAM, Parvana (2023). Azerbaycan Kadın Divan Şairleri (Başlangıçtan Günümüze). Ankara: Kurgan Edebiyat.
- CEFERZADE, Ezize (1991). Azerbaycanın Aşık ve Şair Kadınları. Bakı: Genclik Neşriyatı. s.35-49. Divan, Heyran Hanım (2002). (Tıpkıbasımını hazırlayan ve Ön söz yazan: Cennet Nağıyeva). Bakı: Mütercim.
- HÜSEYNOV, Rafael (2005). Mehseti Gencevi-özü, sözü, izi. Bakı: Nurlan.
- KAFKASYALI, Ali (2002). İran Türk Edebiyatı Antolojisi. C. III. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi. s.58-66.
- KASIMZADE, Feyzulla (1974). XIX. Asır Azerbaycan Edebiyatı Tarihi. Bakı: Maarif Neşriyatı. s.83-85.
- Kavsi Tebrizi (2012). Divan. (Haz. Paşa Kerimov). Bakı: Elm ve Tehsil Yayınları.
- KAYAOKAY, İlyas. (2024), “Fuzûlî’nin Leylâ vü Mecnûn Mesnevisindeki “Eyle Ser-Mestem Ki…” Gazeline Yazılan Musammat ve Nazireler”, Littera Turca, Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 356-385.
- KILINÇ, Abdülhakim (2021). Fuzûlî Dîvânı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
- KÖKSAL, Fatih (2018), Sana Benzer Güzel Olmaz, Divan Şiirinde Nazire, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
- KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuat (1979). Edebiyat Araştırmaları 2. “Azeri”. İstanbul: Ötüken Yayınları. s.13-81.
- MEMMEDLİ, Qulam (2006), Heyran Hanım Seçilmiş Eserlerine Önsöz s.4-10. Bakı: Şerq-Qerb.
- MEMMEDLİ, Qulam (2012), Tezkire. (Hzl. Aybeniz Rehimova). Bakı: Elm ve Tehsil. s.242-224.
- NAĞIYEVA, Cennet (1989). Heyran Hanım. Bakı: Yazıçı Neşriyyatı.
- REHİMOVA, Lamiye (2024). Ağabeyim Ağa Cevanşir ve Heyran Hanım Dünbüli Şiirinde Gurbet Motifi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11 (2), s.1025-1043.
- SERTKAYA, Ayşe Gül (2010). “Kul Süleymân (Bakırgani) ve Yûnıs Emre Hikmetleri”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 2008-2, İstanbul.
- SOLTAN, Memmedağa; Memmedli, Gulam (hzl) (2006). Heyran Hanım Seçilmiş Eserleri. Bakı: Şerq-Qerb.
- ŞIXIYEVA, Seadet (1994). Nesiminin ve Füzulinin Tanrı ve Eşq Telimleri. Bakı: Nizami Gencevi Elmi, edebi, bedii jurnal. No3 (5). s.65-73.
- ŞIXIYEVA, Seadet (1996). Selef-Xeleflik Münasibetleri. Mehemmed Füzuli 500. Beynelxalq Füzuli Simpozyumunun Materialları. 7-8 Noyabr. Bakı. s.70-75.
- TERBİYET, Mehemmedeli (1987). Danişmendân-i Azerbaycan ( Hzl. İsmayıl Şems; Gafar Kendli). Bakı: Azerneşr. s.378.
- YAVUZ, Kemal (2013). Türk Şiirinde Nazire. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 10. s. 359-424. İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Osmanlı Sahası Dışındaki Klasik Türk Edebiyatı |
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Mart 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 9 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 22 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 8 Sayı: 1 |
TARANDIĞIMIZ İNDEXLER
Yazar, dergimizde yayınlanan makalelerin telif hakkına sahip olup çalışmaları CC BY-NC 4.0 lisansı altındadır./The author owns the copyright of the articles published in our journal and his works are under CC BY-NC 4.0 licence.