BİR KÜLTÜREL HAFIZA MEKÂNI OLARAK ALMILA: KLASİK TÜRK ŞİİRİNİN DEVAMI

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 549 - 568, 30.09.2025

Bahanur Özkan Bahar

https://doi.org/10.58659/estad.1774025

Öz

Bugün için ömrünü tamamlamış olduğu düşünülen klasik Türk edebiyatı aslında bir şekilde varlığını sürdürmektedir. Altı asırlık geleneğin izlerinin birkaç zaman içerisinde topyekûn unutulması elbette mümkün değildir. Klasik Türk edebiyatı milletin kültürel hayatının her aşamasına temas etmiş, ondan etkilenmiş ve onu etkilemiş büyük bir mirastır.
Her ne kadar klasik anlamda divan tertip etme geleneği artık terk edilmiş olsa da klasik Türk şiirinin vezin, nazım şekilleri, mazmunlar ve edebî sanatlar gibi unsurlarını kullanan; bu şiir geleneğinden beslenerek onu bir şekilde sürdüren pek çok şairin varlığı bilinmektedir.
Kilis, tezkirelerde adları yer alan bazı klasik Türk şiiri şairlerini yetiştirmiş kadim şehirlerden birisidir. Geçmişte de önemli bir kültür merkezi olan şehirde aktif bir kültürel canlılığın olduğu söylenebilir. Haşan Şahmaranoğlu, Kilis’te yetişmiş, memleketine hizmet etme şansı yakalamış bir şahsiyet ve şehirdeki aydın grubun da bir temsilcisidir. Şahmaranoğlu, yöreye ait pek çok zenginliği unutulmaması adına kaleme almış, bazı klasik Türk şiiri şairlerinin ortaya çıkmasında büyük yararlıklar sağlamıştır. Hayatı, yayınları pek çok çalışmaya konu olan Hasan Şahmaranoğlu, Almıla adını verdiği bir şiir kitabının da sahibidir.
Bu çalışma, Kilisli Hasan Şahmaranoğlu’nun Almıla adlı şiir kitabı üzerine yapılmıştır. Bu şiir kitabında bulunan manzumelerin klasik Türk şiirinin etkisi altında kalan yanları üzerine kurulmuştur. Şahmaranoğlu, halk şiiri, klasik Türk şiiri ve modern şiir geleneğinden yararlanarak oluşturduğu şiirlerinde, klasik Türk şiirine ait nazım şekillerine, mazmunlara ve geleneğin bazı özelliklerine yer vermiştir. Bu çalışmada, söz konusu unsurlar, mazmunlar ele alınacak ve şairin şiir anlayışı çerçevesinde yorumlanmaya çalışılacaktır. Çalışmanın, klasik Türk şiiri geleneğinin bugün yaşayan izlerini, Kilis’te ve yaşayan bir şairde görme olanağı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hasan Şahmaranoğlu, Almıla, Kilis, Klasik Türk Şiiri.

Anahtar Kelimeler

hasan şahmaranoğlu , almıla , klasik türk şiiri , kilis , edebiyat

Kaynakça

• Aksoyak, İsmail Hakkı (2015). “Vâsıf Osman Bey”, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vasif-vasif-osman-bey/nuri-halil-nuri-bey, (E.T.: 10.08.2025).
• Albayrak, Nurettin (2007). “Redif”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt: 34, s.s. 523-524.
• Başçıllar, Seyfettin (1998). Kilisli divan şairleri antolojisi, İstanbul: Kilis Kültür ve Dayanışma Derneği Yayınları.
• Bilgegil, Kaya (1989). Edebiyat Bilgi ve Teorileri (Belâgât), İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Bitken, Hasan (2018). “Ulu Çınar Hasan Şahmaranoğlu”, Kilis'te Bilge Bir Kalem Hasan Şahmaranoğlu. Ed.
• Muhammed Hüküm. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi KİTAM Yay, 23-25.
• Doğan, Hasan (2010). “Divan Şiirinin Kara İncisi: Hind Ülkesi / Klasik Türk Şiirinde Hind Metaforu”, III. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi, İst
• Doğan, Muhammet Nur (2010). Leylâ ve Mecnun (Metin, Düzyazıya Çeviri, Notlar ve Açıklamalar), İstanbul, Yelkenli Yayınları.anbul 2010, C.1, s.s. 797-809.
• Erdoğan, Kenan; Akgül, Serpil (2016). “Divan Şiirinde Gül Redifli Gazeller Üzerine Bir İnceleme”, CU Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 40, Sayı: 2, s.s. 53-65.
• Gahramanlı, Nergiz (2018). “Muhammed Hüseyin Şehriyar’ın Haydar Baba’ya Selam Manzumesinde Yurt ve Tabiat Sevgisi”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 15, s.s., 149-169. Gürel, Rahşan (2000). Enderunlu Vâsıf Divanı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Hüküm, Muhammed (2018). ''Hasan Şahmaranoğlu'nun Şiirleri Üzerine Bir Değerlendirme''. Kilis'te Bilge Bir Kalem Hasan Şahmaranoğlu. Ed. Muhammed Hüküm. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi KİTAM Yay, s.s. 89-98.
• Hüküm, Muhammed-Özaktaş, Gökhan Serdar (2021). “Türkçenin Beyaz Kartalının Son Bakışı: Bahaettin Karakoç’la Son Konuşma: Şevket Bulut’tan Hasan Şahmaranoğlu’na”, Yitiksöz 2/7, s.s. 94-98.
• Kaçarlar, Mahmut (2018). “Kendi Gök Kubbemizden Hasan Şahmaranoğlu. Kilis'te Bilge Bir Kalem Hasan Şahmaranoğlu”, Ed. Muhammed Hüküm. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi KİTAM Yay, s.s. 29-31.
• Karadişoğulları, Ekrem (2018). ''Hasan Şahmaranoğlu''. Kilis'te Bilge Bir Kalem Hasan Şahmaranoğlu, Ed. Muhammed Hüküm. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi KİTAM Yay, s.s. 55-60.
• Kaya, Bülent (2024). “Klasik Şiirin Taşradaki Aktüel İzleri: Hasan Şahmaranoğlu’nun Almıla’daki Klasik Türk Şiiri Nazım Şekilleriyle Yazılmış Şiirler”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 23, Sayı:4, s.s. 1375-1401.
• (2018). Kilis’te Bir Bilge Kalem Hasan Şahmaranoğlu, Ed. Muhammed Hüküm, Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Kilis Tarihi ve Uygulama Araştırma Merkezi (KİTAM) Yayınları.
• Macit, Muhsin (2013). Hasan Şahmaranoğlu’nun Şiiirlerine Dair, I. Uluslararası Muallim Rıfat Kilis ve Çevresi Sempozyumu, s.s. 441-445.
• Özaktaş, Gökhan Serdar (2018). “Kilis‟in Kutlu Şairi Hasan Şahmaranoğlu Dokuz Asır Önce Dokuz Asır Sonra”, Kilis'te Bilge Bir Kalem Hasan Şahmaranoğlu. Ed. Muhammed Hüküm. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi KİTAM Yay, s.s. 7-16.
• Özkan, İsa (2006). “Şehriyar’ın Şiirlerindeki Kültür Değerleri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20/1, s.s. 143-151.
• Özkan Bahar, Bahanur (2011). Kilis Şairleri, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi.
• Pala, İskender (1990), Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şahmaranoğlu, Hasan (1994). Cumhuriyet Dönemi Kilisli Şairler Antolojisi, Ankara: Kilis Kültür Derneği.
• Şahmaranoğlu, Hasan (2003). Kilis’in Ünlüleri, Kilis: Kent Ofset Tesisleri.
• Şahmaranoğlu, Hasan (2018). Almıla, Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Kilis Tarihi ve Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları.
• Şener, Hasan (2014). “Tezkirelerde Adı Geçen Kilisli Divan Şairleri”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı:1, s.s. 33-47.
• Şenödeyici, Özer (2020). “Ebû Bekir Vahîd”, https://teis.yesevi.edu.tr/%20madde-detay/vahid-ebu-bekir (E.T.:20.08. 2025).
• Tökel, Dursun Ali (2016). Divan Şiirinde Şahıslar Mitolojisi, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları.
• Yeniterzi, Emine. (2010). “Klasik Türk Şiirinde Ülke ve Şehirlerin Meşhur Özellikleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Klâsik Türk Edebiyatının Kaynakları Özel Sayısı-Prof. Dr. Turgut KARABEY Armağanı-, 3, 15, 301-334.
• Yıldırım, Nimet (2008). Fars Mitolojisi Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Zavotçu, Gencay (2009). “Ney’in Öyküsü ve Divan Şiirinde İşlenişi”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), Sayı 39, Prof. Dr. Hüseyin AYAN Özel Sayısı, s.s. 719-751