Kayseri Koşullarında Yetiştirilen Farklı Çerezlik Kabak (Cucurbita Pepo L.) Genotiplerinde Kendileme Depresyonunun Polen Canlılığı Üzerine Etkisi

Yıl 2021, , 17 - 22, 15.12.2021

Arzu Koca , Hatice Bülbül , Özgür Özmen

https://doi.org/10.55257/ethabd.1071163

Öz

Bitki ıslahında dikkate alınması gereken faktörlerden biride polen canlılık yüzdeleridir. Bu nedenle ıslah çalışmalarında polen gelişimi ve fonksiyonu oldukça önemlidir. Hibrit tohum eldesin de kullanılacak olan ebeveyn hatlar belirlenirken polen canlılığını etkileyen faktörlerin ıslahçılar tarafından göz önünde bulundurması önem arz etmektedir. Çiçeklenen bitkilerde tohum veriminin polen canlılığı ile ilişkili olduğu, bitki polen canlılık oranının tohum verimi üzerine olumlu yönde etki ettiği düşünülmektedir. Tohum verimi yüksek bitkilerin polen canlılık yüzdelerinin de yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada son yıllarda Kayseri de üretim alanı ve miktarı açısından hızlı bir ivme kazanan çerezlik kabak (Cucurbita pepo L.) bitkisinde kendileme depresyonunun polen canlılığı üzerine etkisi araştırılmıştır. 23 farklı çerezlik kabak genotipinin bitkisel materyal olarak kullanıldığı çalışma neticesinde bitkilerin kendilenmesi sonucu 2. yılda elde edilen kademelerde çok önemli bir fark belirlenmiştir. 2021 yılında yapılan kendilemeler neticesinde 18 adet genotipin polen canlılık oranının düştüğü gözlemlenmiştir. S0 kademesinde (2020) polen canlılık oranı %90,9, S1 kademesinde (2021) polen canlılık oranı %82,7 oranına düşen G11 genotipi, S0 kademesinde polen canlılık oranı %88,3, S1 kademesinde polen canlılık oranı %81,1 oranına düşen G15 genotipi ve S0 kademesinde %88,6 polen canlılık oranına sahipken S1 kademesinde %83,0 polen canlılık oranıyla G10 genotipi kendileme sonrası polen canlılık oranında en fazla düşmenin gözlemlendiği genotipler olarak belirlenmiştir. Yapılan çalışmada elde edilen sonuçlara göre polen canlılık oranlarında görülen düşme sebebinin kendileme depresyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çerezlik kabak, Polen canlılık, Polen, Kendileme depresyonu, hibrit tohum

The Effect of Self Depression on Pollen Viability in Different Pumpkin (Cucurbita Pepo L.) Genotypes Grown on Kayseri Vehicles

Öz

One of the factors in plant breeding is pollen viability percentages. For this reason, pollen development and function are important in breeding studies. It is important for breeders to consider the factors that affect pollen viability while determining the parent lines to be used to obtain hybrids. It is known that seed yield is related to pollen viability in flowering plants, and pollen viability rate has a positive effect on seed yield. It is confirmed that, pollen viability percentages of the plant that give high seed yield are also high. In this study, the effect of self-depression on pollen viability of the pumpkin (Cucurbita pepo L.) plant, which has gained momentum in terms of production area and amount in Kayseri in recent years, was investigated. According to study, in which 23 different Pumpkin genotypes were used as plant material, a very important difference was determined in the stages that obtained in the 2nd year as a result of the plants' selfing. As a result of inbreeding in 2021, it was observed that the pollen viability rate of 18 genotypes decreased. It was observed that, while the pollen viability rate of G11 genotype was 90.9% in the S0 stage (2020), it decreased to 82.7% in the S1 stage (2021). For G15 genotype, the pollen viability rate was 88.3% in the S0 stage, it decreased to 81.1% in the S1 stage. Additionally, the pollen viability of G10 was 88.6% during the S0 stage and it decreased to 83.0% in the S1 stage. Thus G11, G15 and G10 genotypes were determined as the genotypes with the highest decrease. According to the results of the study, it is thought that the reason of the decrease in pollen viability rates is self-depression.

Anahtar Kelimeler

Pumpkin, Pollen vitality, Pollen, Hybrid seed, Self depression

Kaynakça

• Alonos, J. M., Socias, I., Company, R. 2005. Differential pollen tube growth in inbred self-compatible almond genotypes. Eupytica, 23: 207-213.
• Coşkun, Ö. F., Gülşen, O., Şekerci, A. D., Yetişir, H., & Pınar, H. 2016. Bazı çerezlik kabak hatlarında SSR markır analizi. Akademik Ziraat Dergisi, 6, 151-156.
• Kayın, H. 2011. Ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.) kendileme depresyonu ve melez gücü üzerinde bir araştırma (Doctoral dissertation, Bursa Uludag University (Turkey).
• Kozma, P., Nyéki, J., Soltész, M., Szabó, Z. 2003. Floral biology, pollination and fertilization in temperate zone fruit species and grape. Akadémiai Kiad , Budapest.
• Kurtar, E. S., Ofluoğlu, T., Çakır, Ş., & Derin, K. 1999. Kabakta (Cucurbita pepo L.) haploid embriyo uyartımı ve bitki oluşturma üzerinde araştırmalar: Işınlanmış polenlerde canlılık ve çimlenme yeteneğinin değişimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi), 14(2), 112-126.
• Menemencioğlu, Y. E., Uğur, Emre., Candemir, A., & Gülşen, O. 2013. Kayseri’de çerezlik kabak üretiminin sosyo-ekonomik, yetiştiricilik ve pazarlama durumu açısından incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 29(3), 220-226.
• Norton, J.D. 1966. Testing of plum polen viability with tetrazolium salts. Proceedings of The American Society for Horticultural Science, 89: 132-134
• Özbek, H. 1978. Doğu Anadolu’nun bazı yörelerinde elma ağaçlarında tozlaşma yapan arılar (Hymenoptera Apoidea ) Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 9(4): 73-77.
• Özdemir, Ç., & Doğan, Işık. 2020. Kayseri ili çerezlik kabak ekiliş alanlarında görülen yabancı otların tespiti. Turkish Journal of Weed Science, 23(1), 74-80.
• Samancı, B., & Özkaynak, E. 1998. Melez çeşit ıslahında homazigot hatların elde edilmesi ve kullanılması. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(1), 123-128.
• Sarıjlu, E. M. T., & Mendi, Y. Y. 2012. Kabak (Cucurbita Pepo L.) bitkisinde agrobacteriım rhizogenes aracılıyla rol genlerın aktarılması.
• Şensoy, A. S., Ercan, N., Ayar, F., & Temirkaynak, M. 2003. Cucurbitaceae familyasındaki bazı sebze türlerinde çiçek tozlarının bazı morfolojik özellikleri ile canlılıklarının belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(1), 1-6.
• Solmaz, İ., Kartal, E., & Sarı, N. 2018. Effects of ABA applications on plant growth, sex expression and pollen quality in melon. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 6(9), 1224-1228.
• Stuart A., 2006. Pumpkin seeds. http://www.herbalsafety.utep.edu/herbspdfs/pumpkin.pdf
• Szabo, Z. 2003. Grapes (Vitis vinifera L.). In: Floral biology, pollination and fertilization in temperate zone fruit species and grape. Akadémiai Kiado, Budapest, pp. 783-820.
• Ünlükara A., 2014. Kabak su ilişkileri ve sulama stratejisi. Çerezlik Kabak Çalıştayı, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Kayseri
• Yanmaz, R., & Düzeltir, B. (2003). Çekirdek kabağı yetiştiriciliği. Popüler Bilim Dergisi, 11(123), 22-24.