Suvla Tuz Gölü (Çanakkale/Türkiye)'nün Ornithofaunası ve Su Kuşları Çeşitlilik Göstergeleri’nin Aylık Değişimi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 14 - 26, 16.04.2021

İbrahim Uysal İbrahim Uysal

Öz

Kuş türleri uçma yetenekleri sayesinde yaşam alanlarında yaşanan ani ve olumsuz değişikliklerde hızlı yer değiştirebilirler. Bu özellikleri ile diğer hayvan gruplarının aksine bulundukları ekosistemin sürdürülebilir ve sağlıklı yapısının izlenmesinde gösterge türler olarak görülmektedirler. Sulak alanlar için kuş tür zenginliği ve çeşitliliğinin izlenmesi sürdürülebilir ekosistem yapısının takibi ve koruma faaliyetlerinin belirlenmesinde oldukça önemli parametrelerdir. Yapılan çalışma Suvla Tuz Gölü’nün ornitofaunasının ve su kuşu çeşitlilik indekslerinin aylık periyotlardaki değişiminin belirlenmesi amacı ile gerçekleştirilmiştir. 2017-2020 yılları arasında her ay en az bir kez arazi çalışması ile doğrudan gözlem yöntemleri kullanılarak veri toplanmıştır. Suvla Tuz Gölü ve yakın çevresinde 20 ordo ve 44 familyaya ait 154 kuş türü tespit edilmiştir. En fazla tür sayısı 92 türle Nisan ayında en fazla birey sayısı 10991 toplam birey ile Ocak ayında gözlemlenmiştir. Su kuşu tür çeşitliliğinin (Shannon-Wiener indeks) Şubat ayında (H’: 2,377) en yüksek ve Mayıs (H’: 1,657) ayında en düşük olduğu, tür zenginliğinin (Margalef İndeksi) Nisan ayında (M: 5,4) en yüksek ve Ekim ayında (M: 2,625) en düşük olduğu hesaplanmıştır. Su kuşları içersinde en baskın tür ise baskınlığı %21,3 olarak hesaplanan Flamingo (Phoenicopterus roseus) türü olmuştur. Suvla Tuz Gölünün su kuşları açısından ilkbahar göç döneminde önemli bir göç rotası üzerinde olduğu ve kış aylarında tespit edilen tür çeşitliliği ve zenginliği ile alanın önemli bir kışlama alanı olduğunu ortaya çıkmaktadır. Yapılan çalışma ile etkin bir koruma statüsü bulunmayan Suvla Tuz Gölü ekosisteminin sürdürülebilirliği, izlenmesi ve korunması için eylem planlarının hazırlanmasına katkı sağlayacak veriler sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Suvla Tuz Gölü, Ornitofauna, Çeşitlilik İndeksi

Ornithofauna of Suvla Salt Lake (Çanakkale/Turkey) and the Diversity of Water Birds in Monthly Periods

Öz

Due to their ability to fly, bird species can quickly shift during sudden and negative changes in their habitat. With these features, unlike other animal groups, they are seen as indicator species in monitoring the sustainable and healthy structure of the ecosystem in which they are located. Monitoring bird species’ richness and diversity for wetlands are important parameters in monitoring sustainable ecosystem structure and determining conservation activities. The study was carried out to determine the change of ornithofauna and waterbird diversity indexes of Suvla Lake in monthly periods. Between 2017-2020, data was collected using direct observation methods by field study at least once each month. 154 bird species belonging to 20 ordo and 44 families have been identified in and around Suvla Lake. The April has the highest number of species with 92 species and the January has the highest number of individuals with a total of 10991 individuals. While bird species diversity (Shannon-Wiener index) was calculated highest in the month of February (H’: 2,377) and lowest in the month of May (H’: 1,657), species richness (Margalef Index) was calculated highest in the month of April (M: 5,4) and lowest in the month of October (M: 2,625). The most dominant species among waterbird was Flamingo (Phoenicopterus roseus), whose dominance was calculated as 21.3%. It is revealed that Suvla Salt Lake is on an important migration route during the spring migration period for waterbirds and that the area is an important wintering area with the diversity and richness of species detected during the winter months. The study provides data that will contribute to the preparation of action plans for the sustainability, monitoring and protection of the Suvla Salt Lake ecosystem, which does not have an effective conservation status.

Anahtar Kelimeler

Salt lake, Bird Species, Diversity index

Kaynakça

• [1] D. Mohan, A. Gaur, “Avian Diversity Around Jajival Pond-A Natural Wetland”, Proceedings of Taal 2007. The 12 th World Lake Conferance, 542-546, 2008.
• [2] R. Anbuchezhian, G. Rameshkumar, S. Ravichandran, “Macrobenthic composition and diversity in the coastal belt of Thondi, southeast coast of India”, Global J. Environ. Res. 3(2), 68–75, 2009.
• [3] A. Uzun, M. A. Tabur, Y. Ayvaz, “Poyrazlar Gölü Ornitofaunası (Sakarya)”, Tabiat ve İnsan, 43 (1), 2009.
• [4] A. Keten, Z. Arslangündoğdu, E. Selmi, “Düzce-Efteni Gölü Kuş Türleri”, Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi. Cilt 8 (1) p. 10-18, 2012.
• [5] E. S. Geofrey, K. T. M. Pantaleo, B. T. Mgina, “Species diversity and abundance of Avifauna in and around Hombolo Wetland in Central Tanzania”, International Journal of Biodiversity and Conservation. Vol. 5(11), pp. 782-790, 2013.
• [6] A. N. Wilbard, M. A. Samora, “Bird species composition and diversity in habitatswith different disturbance histories at KilomberoWetland, Tanzania”, Open Journal of Ecology. Vol.3, No.7, 482-488, 2013.
• [7] I. M. Sulaiman, M. M. Abubakar, A. S. Ringim, P. T. Apeverga, M. A. Dikwa, “Effects of wetlands type and size on bird diversity and abundance at the Hadejia-Nguru wetlands, Nigeria”, International J. of Research Studies in Zoology. 1(1), 15-21, 2015.
• [8] Ö. Adızel, M. Z. Yıldız, M. Ünal, E. Azizoğlu, F. Öztürk, B. Akman, “Biodiversity of Van Reeds, Eastern Turkey, Commagene Journal of Biology. 1 (1): 31-41, 2017.
• [9] H. Mishra, V. Kumar, A. Kumar, “Community Composition and Threats Status of Ornithofauna of Bakhira Bird Sanctuary: A Wetland Ecosystem”, Journal of Ecophysiology and Occupational Health, Vol. 17(3-4),153-163, 2017.
• [10] H. Aslan, O. Gönülal, Y. E. Can, E. B. Çamur, Ö. Baytut, M. Tosunoğlu, E. Karabacak, Y. Kurt, "Species diversity in lentic, lotic, marine and terrestrial biotopes of Gökçeada Salt Lake Wetland (Çanakkale, Turkey) ", FRESENIUS ENVIRONMENTAL BULLETIN, vol.27, pp.2853-2867, 2018.
• [11] C. H. Sekercioglu, “Increasing awareness of avian ecological function”, Trends in Ecology & Evolution 21, 464-471, 2006.
• [12] Ş. Samsa, “Gökçeada Kuşları”, Gökçeada Doğa ve Kültür Varlıkları, Çanakkale Valiliği Yayınları. pp. 155-180, 2014.
• [13] A. Ertan, “Gökçeada’nın Kuş Türlerine İlişkin Ön İncelemeler”, Ulusal Ege Adaları 2001 Toplantısı Bildiriler Kitabı. Gökçeada. 78-84, 2001.
• [14] M. Gürkan, “Çanakkale Sarıçay Deltası’nın Ornitofaunası”, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale, Türkiye., 2015.
• [15] O. Dochy, J. Debcuk, W. Declercq, R. Goemaere, I. Robbe, K. Vandepitte, R. Vannieuwenhuyze, “The Dardanelles in NW-Turkey: The Last Unknown Major Migration Route in Europe?”, Report of a Birdwatching exploration from 16th-23rd April 2006.
• [16] L. Gerner, M. Serez, “Troia Tarihi Ulusal Parkı Kuş Türlerini ve Habitatlarını Tehdit Eden Faktörlere Karşı Alınması Gereken Önlemler”, Ç.O.M.Ü. Yayınları (42): 28, 2006.
• [17] H. Özcan, C. Akbulak, A. Kelkit, M. Tosunoğlu, İ. Uysal, “Ecotourism Potential and Management of Kavak Delta (Northwest Turkey)”, Journal of Coastral research, 25, 2008.
• [18] E. Şengül, “Kumkale Deltası’ nın Avifaunası”, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale, Türkiye, 2012.
• [19] İ. Uysal, “Gelibolu Yarımadası’nın (Çanakkale-Türkiye) Kuş Göç Rotaları ve Rüzgar Enerji Santralleri’nin (RES) Kuş Popülasyonları Üzerine Etkileri”, Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Tez No: 424123, 2016.
• [20] M. Tosunoğlu, İ. Uysal, A. Erdoğan “Çanakkale Kuşları”, ISBN: 978-605-82906-0-0, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 2. Bölge Müdürlüğü, Çanakkale Şube Müdürlüğü, Özen Matbaası/Çanakkale, 2016.
• [21] M. Panuccio, A. Duchi, G. Lucia, N. Agostini, “Species-Specific Behaviour of Raptors Migrating Across The Turkish Straits in Relation toWeather and Geography”, Ardeola, 64 (2), p. 305-324, 2017.
• [22] İ. Uysal, M. Tosunoğlu, “Migration of Raptor Birds Across the Gallipoli peninsula/Dardanalles, Turkey”, Am. J. innov. res. appl. sci.. 2018; 6(6): 288-293, 2018.
• [23] İ. Uysal, M. Tosunoğlu, "The Avifauna of the Wetland Areas of Gelibolu Peninsula" 5th International Eurasian Ornithology Congress, Vol. V, pp.100-100, Çanakkale, Turkey 2016.
• [24] D. M. Bird, K. L. Bildstein, “Raptor Research and Management Techniques”, Hancock House Publishers, Surrey, 2007.
• [25] H. Heinzel, R. Fitter, J. Parslow, “Türkiye ve Avrupa’nın Kuşları”, DHKD, İstanbul, 384s, 1995.
• [26] L. Svenson, K. Mullarney, D. Zettersröm, “Bird Guide: The Most Complate Guide to the Birds of Britain and Europe (2nd ed.)”, Collins yayınları, London. 448s, 2009.
• [27] G. M. Kirwan, K. A. Boyla, P. Castell, B. Demirci, M. Özen, H. Welch, T. Marlow, “The Birds of Turkey: A study of the Disturbution, Taxonomy and Breeding of Turkish Birds”, Christopher Helm. Londra, 2008.
• [28] R. F. Porter, S. Christensen, P. Schiermacker-Hansen, “Türkiye ve Ortadoğu’nun Kuşları”, Doğa Derneği, Dev Belgesel, Ankara. 445s, 2009.
• [29] C. E. Shannon, W. Weaver, “The Mathematical Theory of Communication”, Urbana, University of Illinois Press, 117 pp, 1963.
• [30] R. Margalef, “Information theory in ecology”, Gen. Syst.,3, 36-71, 1958.
• [31] E. C. Pielou, “The measurement of diversity in different types of biological collections”, J Theor Biol. 13:131-144, 1966.
• [32] D.T. Kılıç, G. Eken, “Türkiye’nin Önemli Kuş Alanları 2004 güncellemesi”, Ankara: Doğa Derneği, 2004.
• [33] Kiziroğlu İ. “Türkiye Kuşları Cep Kitabı, Kırmızı Listesi”, İnkılap Kitap evi, Ankara, s. 590, ISBN: 7460010001, 2015.
• [34] Boyla, K.A., Sinav, L. ve Dizdaroğlu D.E. “Türkiye Üreyen Kuş Atlası”. WWF-Türkiye, Doğal Hayatı Koruma Vakfı. İstanbul. 2019.
• [35] Kocataş, A., “Ekoloji ve Çevre Biyolojisi” Ege Üniv. Basımevi, 564 s., İzmir. 1997.
• [36] Karadeniz, N., Tırıl, A., Baylan, E. “Wetland Management in Turkey: Problems, Achievements and Perspectives” African Journal of Agricultural Research, 4(11):1106-1119. 2009.
• [37] Newton, I. “Population Limitation in Birds” Academic Press, ISBN 0125173660. 1998.
• [38] Sutherland, W.J. “Predicting the Consequences of Habitat Loss for Migratory Populations” Proceeding of the Royal Society, 263, 1325-1327. 1996.