HABER SÖYLEMİNİN GÖRSEL BİR FORMU OLARAK POLİTİK KARİKATÜRÜN ÖTEKİLEŞTİRME PRATİKLERİNDEKİ İŞLEVİ

Yıl 2010, Sayı: 5, 161 - 184, 15.06.2010

Yurdagül Bezirgan Arar

Öz

İnsan
ya da insan gruplarının (bir ulus, siyasi parti, fikir ya da sosyal olgu da
olabilir) karakteristik özelliklerini yergili ve abartılı bir şekilde temsil
etmeye dayanan politik karikatür, yazılı basında çoğu kez haber eklentisi
görsel bir form olarak kullanılmakta ve gazetenin politik duruşunu mizahi bir
yorumla açığa vurmaktadır. Haber dilinde dolaysız ifade edilemeyecek
sertlikteki görüş ve imajlar karikatürde, çizgi dilinin sunduğu ifade
pratikleriyle mizahın doğası gereği hoşgörü toleransı yüksek bir temsile
kavuşmaktadır. Öteki’ne dair olumsuz imgeler, haber dilinde çoğu kez zımni
olarak hissedilebilirken, eklenti olarak politik karikatürde çok daha
doğrudan bir şekilde açığa çıkmakta; ancak sükûnetle karşılanmaktadır.
Kriz yaratan istisnai karikatür örnekleri de yok değildir.

Bu
çalışma, politik karikatür aracılığıyla ötekileştirilen aktörlere
ilişkin temsillerin, görsel bir form olarak habere sağladığı işlevselliğe
dikkat çekmekte; Türk basınını temsilen seçilen Cumhuriyet, Hürriyet,
Tercüman ve Zaman gazetelerinin haber metinlerinde, 1979-2005 yılları arasında
ötekileştirme olgusunu inceleyen bir başka araştırmanın (Bezirgan Arar,
2009) politik karikatürlere uyarlanmış versiyonunu oluşturmaktadır.
Gazetelerin, öteki’liği konusunda uzlaştığı ya da ayrıştığı iç ve dış
aktörler ile bunların karikatürlerdeki örnekleri incelenmekte ve bulgular,
haber- karikatür-öteki ilişkisi temelinde yorumlanmakladır.

Anahtar Kelimeler

Haber, Öteki, Politik Karikatür, Türk Basını

Kaynakça

• ALANKUŞ KURAL, Sevda (1995). Medyada ‘Öteki’: Türbanlılar ve Kürtler, Toplum ve Bilim, Sayı: 67, 76-213.