TELEVİZYON – İZLEYİCİ İLİŞKİSİNİN, ÖZELLİKLE ÇOCUKLAR TEMELİNDE KANADA VE TÜRKİYE ÖRNEKLERİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÇOCUK İZLEYİCİLER İÇİN GERÇEKLEŞTİRİLEN MEDYA OKURYAZARLIĞI İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR ÜZERİNE…

Yıl 2011, Sayı: 6, 65 - 82, 01.11.2011

Müge Demir

Öz

Küreselleşen
dünyamızda televizyon, bir kitle iletişim aracı olmaktan çıkmış, kitle değişim
aracı konumuna gelmiştir. Batı kültürünün evrensel boyutta taşıyıcısı olan
televizyon, alışkanlıklarımızı etkilemiş, zevklerimizi değiştirmiş, hayatımızın
akışını yönlendirmiştir. Televizyonun en çok etkisinde kalanlar da çocuklar
olmuştur. Kuzey Amerika’’da tam olarak hayata geçirilemese de eleştirel medya
okuryazarlığı konusunda en ileri ülke Kanada’dır. Ticari medya okuryazarlığı eğitimi
ile ilkokuldan itibaren çocuk-tüketiciye yapacağı tercihlerde yardımda
bulunarak, daha aktif tüketimi destekleyeceğine inanan Kanada, medya
okuryazarlığı eğitimi üzerine pek çok çalışma içine girmiştir. Kanada’da
medya okuryazarlığının tarihi 1960’lara kadar gider. 1969 yılında Toronto’’daki
York Üniversitesi’’nde tüm ülkedeki medya eğiticilerini bir araya getiren
CASE (Canadian Associaton for Screen Education)’den sonra, 1970’lerde bir
durgunluk yaşanmış olduğunu ancak 1980 ve 1990’larda ilkokul ve ortaokullarda
yeniden canlanmayı, 1999’da Kanada’da medya okuryazarlığı dersinin İngiliz Dil
Sanatları müfredatına dahil edildiğini görüyoruz.

Yapılan
araştırmalara göre, Türkiye’’de çocuklar televizyon seyretme konusunda
tamamen özgürdürler, bütün yaş grupları itibariyle çocuklar günde
ortalama 4 saat televizyon izlemekte, %82 oranında televizyon izlemek ile
ilgili kararlarını kendilerinin verdiğini söylemekte, istedikleri programı
seçmekte, istedikleri saate kadar televizyon başında oturabilmektedirler. Hem
çocukların hem de toplumun diğer kesimlerinin bu kadar çok saatini tv başında
geçiriyor olması kitle iletişim araçlarının verdiği enformasyonun doğru,
güvenilir ve izleyicilerin kendi bakış açılarını ve kararlarını oluşturmaya
yetecek kadar kapsamlı olma zorunluluğunu beraberinde getirir. Ayrıca,
günümüzde hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen ve tüm toplumsal
değerleri etkileme gücüne sahip olan televizyonun olumsuz etkilerini en aza
indirgemek amacıyla medya okuryazarlığı duyarsız kalınamayacak ve çocukların
bu olumsuz etkilerden korunması için erken yaşlarda kazandırılması gereken bir
kavram haline gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Medya, İzleyici, Kanada, Türkiye, Medya Okuryazarlığı

Kaynakça

• BATMAZ, V. – AKSOY, A. (1995). Türkiye’de Televizyon ve Aile. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu.