OTO TAMİRHANELERİNDE ÇALIŞAN ÇOCUK İŞÇİLERİN SAĞLIKLARINI KORUYUCU DAVRANIŞLARI İLE İŞ ORTAMI VE ÇALIŞMA KOŞULLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2005, Cilt: 14, 37 - 45, 01.12.2005

Ulviye Yılmaz Meral Bayat

Öz

Bu araştırma oto tamirhanelerinde çalışan çocuk işçilerin sağlıklarını koruyucu davranışları ile iş ortamı ve çalışma koşullarının değerlendirilmesi amacıyla Malatya il sınırları içinde Öz-San ve Yeni Sanayi Sitesinde çalışan 115 çocuk üzerinde yapılmıştır. Verilerin hesaplanmasında ki- kare, yüzdelik hesaplanması ve fisher kesin ki kare testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlara göre, çocukların %81.8’inin 16-18 yaş grubunda olduğu, %53’ünün 1114 yaşlarında işe başladığı, %45.2’sinin çıraklık ve mesleki eğitime devam ettiği saptanmıştır. Çocukların % 42.6’sının aylık 101-200 milyon arasında ücret aldığı, %61.7’sinin günde 11-12 saat çalıştığı, % 78.2’sinin yıllık izin kullanmadığı, %89.6’sının işe girişte, %98.3’ünün de çalışma süresince periyodik muayene olmadığı, %7sinin de işveren tarafından sigortalandığı belirlenmiştir. İşyerlerinin %7.8’inde havalandırma sistemi, %62.6’sında ilk yardım dolabı, %7’sinde ise yemek yenilen özel bir oda olduğu belirlenmiştir. Araştırmada bütün iş türlerinde çalışan çocukların yeterli kişisel koruyucu kullanmadığı saptanmıştır. Kişisel koruyucu kullanma durumu ile yaş, çalışma süresi ve çıraklık eğitime devam arasındaki ilişki anlamlı bulunmamıştır. (p>0.05)

Anahtar Kelimeler

Oto tamirhaneleri, çalışan çocuklar, iş sağlığı, çalışma şartları, hemşirelik

The Evaluation of the Working Environment and Working Conditions as Well as the Preventive Health Behaviours of the Child Laborers Employed in the Auto Repair and Maintenance Shops

Öz

This research was carried out in order to evaluate the working conditions and working environment as well as the preventive health behaviours of the child laborers employed in the auto repair and maintenance shops based on the115 child laborers working in the Öz-san and New Industrial Zone located within the borders of Malatya province. Chi-square test and Fisher’s exact test were utilized for analysing the data. According to the results of this research, of those child laborers who participated in this research, 81.8 percent were at 16-18 age group. 53 percent started to work between the ages of 11-14, 45.2 percent were attending the Apprenticeship and Occupational Training School. 42.6 percent earned 101-200 Million Turkish Liras per month, 61.7 percent worked for 11-12 hours during a day and 78,2 percent were not allowed to use their annual leaves. 7.0 percent were provided with social insurance by their employers. Our study showed that most of the repair and maintenance shops had drinkable water and some of them had proper ventilation systems and dining hall. It was found that working chıldren did not use enough adequate protective aquipmens. Relationship was not found meaningfuul between the situation being used personal protective equipment and the conditions such as age, duration of working and being attended Apprenticeship and Occupational Training School (p>0.05)

Anahtar Kelimeler

Auto repair and maintenance shops, child laborers, laborer health, working conditions, nursing

Kaynakça

• Hancıoğlu A, Koç İ, Dayıoğlu M. Türkiye’de Çocuk ve Kadınların Durumu, Unicef Ankara. Haziran 2000, ss 68.
• DİE, ILO. Türkiye’de Çalışan Çocuklar Semi- neri, Gürçay C, Kumaş H. Dünyada ve Türki- ye’de Çalıştırılan Çocuk Profili, Ankara, Ma- yıs 2001, ss 29-38.
• DİE. Çocuk İşgücü 1999. DİE Matbaası. Anka- ra 4. Çocuk Hakları Evrensel Bildirgesi. 22184 sayılı Resmi Gazete. 27 Ocak 1995
• Yörükoğlu A. Çocuk Ruh Sağlığı. Özgür Yayın- ları, İstanbul 1996, ss 68-72.
• Çalışan Çocuklarla İlgili Uluslararası Belge ve Sözleşmeler. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı/ ILO
• Görak G, Gülçiçek S. Çalışan Çocukların Sorunları ve Benlik Saygıları, VII. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 22-24 Haziran 1999, ss 110-111.
• Çetinkaya F, Ceyhan O, Eğri M. Kayseri İlin- de Çırakların Çalışma Koşulları ve Sosyal Sorunları, III. Halk Sağlığı Günleri, Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 5-7 Mayıs 1993, ss 227-228. 9. 7
• İş Kolu ILO/ IPEC Projesi. Oto Boya, Kaporta, Motor Bakım ve Onarım, Samsun İş Teftiş Grup Başkanlığı, ÇSGB, Ankara,1995, ss 118-124
• Zeytinoğlu S. Çalışan Çocukların İstismarı ve İhmali, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 2001, ss10-11, 130 –131.
• 4857 Sayılı Yeni İş Kanunu, Haziran 2003.
• DİE, ILO. Türkiye’de Çalışan Çocuklar Semi- neri, Uğurlu A. Sosyal Güvenlik, Ankara, 29- 31 Mayıs 2001, ss 214-216.
• Centel T. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Mevzua- tı. Ankara 2000
• Vargel S, Bilir N. Çalışma Şartları Farklı İki Ayrı Oto Sanayinde Çalışan Çocuk İşçilerin (11-15 Yaş) Sağlık ve Psikososyal Durumları Üzerinde Bir Çalışma, III. Halk Sağlığı Gün- leri, Erciyes Üniversitesi, Kayseri 5-7 Mayıs 1993, ss 161-165
• Önder R, Tabak S, Ağır A ve Arkadaşları. Metal Eşya İmal Eden Atölyelerde Çalışan 12-19 Yaş Grubu Çocukların Geçirdikleri İş Kazaları İle İlk Yardım Konusunda Bilgi Dü- zeylerinin Değerlendirilmesi, Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı Der,1997, 7:21
• Pekşen Y,Dabak Ş, Önder Y. İş Kazalarında Kişisel Koruyucular ve Eğitimin Yeri, IV. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Didim ,1994, ss 477- 478.