NİYAZİ BERKES DÜŞÜNÜNDE “LAİKLİK” VE “ÇAĞDAŞLAŞMA” KAVRAMLARININ KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZİ

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 1, - , 11.06.2016

Gökhan Ak

Öz

Niyazi Berkes’in toplumsal görüşlerinin evrimi ile bunu belirleyen etkenleri irdeleyip çözümlemek, Türk düşünce ve siyasî hayatı bakımından önemli olduğu kadar, gerçekleştirilmesi gereken de bir amaçtır. Bir toplumbilimci olarak Niyazi Berkes’in esas ilgi alanı Osmanlı-Türk toplumsal gelişimidir. Bu anlamda Niyazi Berkes, bilimsel çalışmalarını ana eksende Osmanlı-Türk toplumunun özgün yapısı ile bu toplumun sosyal gelişim tarihinin kendine has yapısal değişim ve dönüşümünün sosyolojik analizleri üzerine oturtmuştur. Niyazi Berkes, bu yönde geliştirdiği çalışmaları, analizleri ve tespitleri sayesinde Türk düşünce hayatında önemli ve yetkin yerini almış bir düşünürdür. Günümüz Türk toplumunda yaşanan türlü sorunlara dikkat edildiğinde, Niyazi Berkes’in düşününde bunların kökenlerinin çoğunun ortaya konulduğu görülmektedir. Niyazi Berkes, günümüz sosyo-politik yaşamında gözlemlenen, dinselleşmeden laikleşmeye, otoriterleşmeden demokratikleşmeye, hukuktan eğitime birçok farklı olgudan kaynaklanan sorunların benzerlerini birebir yaşamış bir bilim insanıdır. Bu çerçevede gelişip şekillenen Niyazi Berkes’in düşünü de, günümüzdeki birçok sosyo-politik soruna geçmişten düşünsel bir projektör tutar niteliktedir. Bu çalışmanın amacı, 1948’de Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde (DTCF) akademik tasfiyeye uğrayarak 1952’de yurtdışına gitmek zorunda kalan Niyazi Berkes’in düşününde laiklik ve çağdaşlaşma olgularının ne şekilde ve neden temel birer kavram olarak yer aldıklarını, bu iki temel olgu arasında ne türlü bir ilişki ve etkileşim yumağı olduğunu Niyazi Berkes’in bu yönde yazdıklarından hareketle analiz etmek ve ortaya koymaya çalışmaktır.

Anahtar Kelimeler

-