Kamu Öğretmenlerinin Performans Değerlendirmeye ve Performans Değerlendirme Yönetmeliği Taslağına İlişkin Tutumlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 135 - 169, 03.01.2021

Tekin Kaplan Rıza Demir

Öz

Öz: İşletmelerde performansın değerlendirilmesi, tüm yönetim teorilerinde de bahsedildiği gibi üzerinde durulan önemli konulardan biridir. Eğitim kurumlarında performansın değerlendirilmesi de verilen eğitimin niteliği açısından önemli bir role sahiptir. Günümüzde pek çok ülkede, farklı yöntemler doğrultusunda eğitimin en önemli paydaşı olan öğretmenlerin performansı değerlendirilmektedir. Türkiye’de de yıllardır tartışılan bir konu olan öğretmenlere yönelik performans değerlendirmesi, 2018 yılında hazırlanan Yönetmelik taslağı ile ortaya konularak görüşe açılmıştır. Öğretmen performansının birden fazla kaynaktan veri alınarak değerlendirilmesinin öngörüldüğü sistem pek çok tartışmayı da beraberinde getirmiş, sendikalar başta olmak üzere farklı paydaşlar taslağa tepki göstermiştir. 315 öğretmen ve yönetici kapsamında yapılan bu araştırmada katılımcıların Öğretmen Performans Değerlendirme Yönetmeliği Taslağı’na ilişkin tutumlarıyla birlikte genel olarak performans değerlendirmeye ve bir performans değerlendirme sistemi kurulacak olsa sistemin tasarımında önemli konulara yönelik düşünceleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Verinin anket yöntemi kullanılarak toplandığı ve nicel yöntemler kullanılarak analiz edildiği araştırmanın sonucunda katılımcıların neredeyse yarısının performans değerlendirme fikrine karşı olmadığı belirlenmiştir. Buna karşın taslakla getirilmesi planlanan sisteme ilişkin tutumların net bir şekilde olumsuz olduğu görülmektedir. Dolayısıyla katılımcıların performans değerlendirme fikrine değil, uygun olmadığını düşündükleri bir sistem kapsamında performans değerlendirmeye karşı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

performans, performans deerlendirme, performans değerlendirme taslağı, öğretmen, tutum

Kaynakça

• Açıkalın, A. (2002), İnsan Kaynağının Geliştirilmesi, Pegem Yayıncılık, Ankara.
• Akbaba Altun, S. ve Memişoğlu, Salih P. (2008a), “Performans Değerlendirmesine İlişkin Öğretmen, Yönetici ve Müfettiş Görüşleri”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53: 7-24.
• Akbaba Altun, S. ve Memişoğlu, Salih P. (2008b), “İlköğretim Okullarında Çoklu Veri Kaynağına Dayalı Performans Değerlendirmesine İlişkin Nitel Bir Çalışma”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54: 151-179.
• Akdoğan, A. ve Demirtaş, Ö. (2009), “360 Derece Performans Değerlendirme Sistemi: Askeri İmalat İşlemesinde Yöneticiler Üzerinde Bir Uygulama”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1): 49-71.
• Akgül, A. ve Çevik, O. (2003), İstatistiksel Analiz Teknikleri: SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları, Emek Ofset, Ankara.
• Akkuş, B. ve Alevok İzci, N. (2018), “Sistem Yaklaşımı, Kavramları ve Yönetim”, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7: 223-237.
• Akşit, F. (2006), “Performans Değerlendirmeye İlişkin Öğretmen Görüşleri (Bigadiç İlköğretim Öğretmenleri Örneği)”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2: 76-101.
• Almeida, J. C. (2017), “Teacher Performance Evaluation: The Importance of Performance Standards”, International Journal for Cross-Disciplinary Subjects in Education (IJCDSE), 8(1): 2973-2981.
• Almutairi, T., Tymms, P. ve Kind, P. (2015), “The Tools of Teacher Evaluation: What Should Be Used in Teacher Evaluation from The Teachers’ Perspective”, Proceedings of International Business & Education Conferences, London, 326-329.
• Aloo, Joash O., Ajowi, Jack O. ve Aloka, Peter J. O. (2017), “Influence of Teacher Performance Appraisal on Effectiveness in Curriculum Evaluation in Kenyan Public Secondary Schools”, Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 6(3): 77-84.
• Arreola, R A., Theall, M. ve Aleamoni, L. M. (2003), “Beyond Scholarship: Recognizing The Multiple Roles of the Professoriate”, http://maryscott.acadnet.ca/FacultySite/BeyondScholRecogRoles.pdf, Erişim Tarihi: 05.01.2020.
• Bakan, İ. ve Kelleroğlu, H. (2003), “Performans Değerlendirme: Çalışanların Performans Değerlendirme Uygulamalarından Beklentileri Konusunda Bir Alan Çalışması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1): 103-127. Banner, D. K. ve Cooke, R. A. (1984), “Ethical Dilemmas in Performance Appraisal”, Journal of Business Ethic, 3: 327-333.
• Barber, M. ve Mourshed, M. (2007), “Shaping The Future: How Good Education Systems Can Become Great in The Decade Ahead: Report on the International Education Roundtable”, Educational Studies, 3: 6-31.
• Basheka, B. C. ve Tshombe, L. M. (2018), New Public Management in Africa: Emerging Issues And Lessons, Routhledge, New York.
• BBC Türkçe (26.03.2018), “Öğretmen Performans Değerlendirme Sistemi: Ne Getiriyor, Sendikalar Neden Karşı?” https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-43544926, Erişim Tarihi: 06.01.2020.
• Bichi, A. A. (2017), “Evaluation of Teacher Performance in Schools: Implication for Sustainable Development Goals”, Northwest Journal of Educational Studies, 2(1): 103-113.
• Bozan, S. ve Ekinci, A. (2019), “Okul Müdürlerinin Öğretmen Performans Değerlendirme Yeterliliklerinin Okul Müdürleri ve Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(69): 142-161.
• Bozan, S. ve Ekinci, A. (2018), “Öğretmen Performans Değerlendirme Sürecine İlişkin Okul Müdürü ve Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi: Nitel Bir Çalışma”, Mukaddime, 9(2): 213-239.
• Brooks, S. (2015), “A Brief History of Performance Management”, https://www.peoplehr.com/blog/2015/03/25/a-brief-history-of-performance-management/, Erişim Tarihi: 10.06.2020.
• Brudney, J. L ve Condrey, S. E. (1993), “Pay for Performance: Explaining the Differences in Managerial Motivation”, Public Productivity & Management Review, 17(2): 129-144.
• Bulut, Z. A. (2004), “İşletmelerde Performans Değerlendirme Çalışmaları ve Uygulanan Yöntemler”, Mevzuat Dergisi, 7(79), https://www.mevzuatdergisi.com/2004/07a/05.htm#_edn16, Erişim Tarihi: 14.10.2020.
• Buyruk, H. (2014), “Öğretmen Performansının Göstergesi Olarak Merkezi Sınavlar ve Eğitimde Performans Değerlendirme”, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2): 28-42.
• Cawley, B. D., Keeping, L. M. ve Levy, P. E. (1998), “Participation in the Performance Appraisal Process and Employee Reactions: A Meta-Analytic Review of Field Investigations”, Journal of Applied Psychology, 83(4): 615-633.
• Çelebi, N., Babaoğlan, E., Selçuk, G. ve Peker, S. (2018), “Performans Değerlendirme Formuna İlişkin Öğretmen Görüşleri”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2): 211-233.
• Çelik, A. (2018), Uygulamalı Girişimcilik, Eğitim Yayınevi, Konya.
• Çelikten, M. ve Özkan, Hasan H. (2018), “Öğretmen Performans Değerlendirme Sistemi”, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15): 806-824.
• Demirtaş, Z. (2005), “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Performanslarını Değerlendirme Ölçütleri”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 44: 489:506.
• Desander, Marguerita K. (2000), “Teacher Evaluation and Merit Pay: Legal Considerations, Practical Concerns”, Journal of Personnel Evaluation in Education, 14(4): 307–317.
• Dessler, G. (2011), Human Resource Management, Pearson Pub., New Jersey.
• Dilbaz Sayın, S. ve Arslan, H. (2017), “Öğretmen ve Okul Yöneticilerinin Öğretmen Performans Değerlendirme Sürecindeki Çoklu Veri Kaynakları ile İlgili Görüşleri ve Öz Değerlendirmeleri”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(2): 1222-1241.
• Eğitim-Bir-Sen (02.04.2018), “Performans Değerlendirme Taslağına Hayır Diyor, Şiddete Karşı Yasal Düzenleme İstiyoruz”, http://www.ebs.org.tr/mobil/haber_detay.php?id=4530, Erişim Tarihi: 10.06.2020.
• Eğitim-İş (28.04.2018), “Performans Dayatmasını MEB Önünde Protesto Ettik”, http://www.egitimis.org.tr/guncel/sendika-haberleri/performans-dayatmasini-meb-onunde-protesto-ettik-2783/#.Xe1pW5MzZdg, Erişim Tarihi: 05.06.2020.
• Ekinci, N. (2019), “Klasik, Neoklasik Teori, Sistem ve Durumsallık Yaklaşımları ile Bunların Karşılaştırılması ve Toplam Kalite Yönetimi İçerisindeki Yerlerinin Değerlendirilmesi”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(11): 16-38.
• Farah, Salah A. (2018), “A Study on Teachers’ Attitudes Towards Performance Appraisal System: A Case Study of Garissa Township Sub-County, Kenya”, European Journal of Education Studies, 4(4): 295-305.
• Genç, Salih Z. (2000), “Bilgi Toplumunda Öğretmen Eğitimi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23: 375-386.
• Greller, M. M. (1998), “Participation in the Performance Appraisal Review: Inflexible Manager Behavior and Variable Worker Needs”, Human Relations, 51(8): 1061-1083.
• Haliidu, S. G., Ibrahim, H. ve Labaran, F. A. (2017), “Neoclassical Management Paradigm: A Synthesis for Staff Motivation and Managerial Implications”, Review of Public Administration and Management, 6(12): 69-77.
• Hürriyet (06.04.2018), “Öğretmene Performans Tartışması Sürüyor. Sendikalardan Taslağın İptali İçin Beş Gerekçe”, http://www.hurriyet.com.tr/egitim/ogretmene-performans-tartismasi-suruyor-40796442, Erişim Tarihi: 05.01.2020.
• İslamoğlu, Ahmet H. (2009), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (SPSS Uygulamalı), Beta Yayınları, İzmit.
• Kagema, J. ve Irungu, C. (2018), “An Analysis of Teacher Performance Appraisals and their Influence on Teacher Performance in Secondary Schools in Kenya”, International Journal of Education, 11(1): 93-98.
• Karaca, E. (2008), “Eğitimde Kalite Arayışları ve Eğitim Fakültelerinin Yeniden Yapılandırılması”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21: 61-80.
• Knudson, R. E. (1988), “Reliability and Validity in the Evaluation of Teaching: Does Testing Make a Difference?”, The High School Journal, 71(3): 103-107.
• Koçak, S. ve Arslan, S. Y. (2018), “Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Performans Değerlendirme Uygulamalarına İlişkin Görüş ve Önerileri”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1): 602-620.
• Kolak, A. (2014), “Teachers’ Attitudes Towards Evaluation Process”, Život i škola, 31: 109–125.
• Kyriakides,L., Campbell, R. J. ve Christofidou, E. (2010), “Generating Criteria for Measuring Teacher Effectiveness Through a Self-Evaluation Approach: A Complementary Way of Measuring Teacher Effectiveness”, School Effectiveness and School Improvement, 13(3): 291-325.
• Latham, Andrew S. ve Pearlman, Mari A. (1999), “From Standards to Licensure: Developing an Authentic Assessment for School Principals”, Journal of Personnel Evaluation in Education, 13(3): 245–262.
• Locke, E. A. (1982), “The Ideas of Frederick W. Taylor: An Evaluation”, Academy of Management Review, 7(1): 14-24.
• Mathwasa, J. (2012), An Assessment of the Implementation of Teacher Performance Appraisal System in Zimbabwe: A Study of 12 Selected Primary Schools in Bulawayo Metropolitan Province, Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of Fort Hare, Eastern Cape.
• Memurlar.net (21.01.2019), “Öğretmenlere Performans Sistemi Gelecek Mi?”, https://www.memurlar.net/haber/803845/, Erişim Tarihi: 07.01.2020.
• Memurlar.net (28.10.2019), “Kamuda Performans Kariyer Sistemi Kuruluyor”, https://www.memurlar.net/haber/863826/kamuda-performans-kariyer-sistemi-kuruluyor.html, Erişim Tarihi: 11.06.2020.
• Metin, M. (2011), “The Examinations of Teachers’ Attitude Towards Performance Assessment with Respect to the Different Variables”, Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 3(3): 269-284.
• Milanowski, A. (2011), “Strategic Measures of Teacher Performance”, Phi Delta Kappan Magazine, 92(7): 19-25.
• National Academy of Engineering (2009), Developing Metrics for Assessing Engineering Instruction: What Gets Measured is What Gets İmproved. The National Academies Press, Washington, DC.
• Noe, R., Hollenbeck, J., Gerhart, B. ve Wright, P. (2008), Human Resources Management. McGraw Hill, New York.
• NTV (20.07.2018), “Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk: Öğretmen Performans Sistemini Uygulamayacağız”, https://www.ntv.com.tr/egitim/milli-egitim-bakani-ziya-selcuk-ogretmen-performans-sistemini-uygulamayacagiz,ui7xWDCODU2D4EPoXe3_xg, Erişim Tarihi: 07.01.2020.
• OECD (2009), “Teacher Evaluation a Conceptual Framework and Examples of Country Practices”, https://www.oecd.org/education/school/44568106.pdf, Erişim Tarihi: 08.01.2020.
• Oğuz, E. (2006), “İlköğretim Okul Yöneticilerinin Performanslarının Değerlendirilmesine İlişkin Görüşler”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46: 227-258.
• Özge Sağbaş, N. ve Özkan, C. (2019), “360 Derece Performans Değerlendirme Sistemine İlişkin Öğretmen Görüşleri”, Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(1): 1-18.