MİLLİYETÇİLİK AKIMININ OSMANLI DEVLETİ’NE ETKİLERİ: KARADAĞ’IN BAĞIMSIZLIĞI

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 1 - 18, 30.06.2022

İbrahim Çakır

Öz

XV. yüzyılda Karadağ’da egemenliğini tesis eden Osmanlı Devleti, hiçbir vakit burada tam bir denetim meydana getirememiştir. Yaşadıkları coğrafyanın da tesiriyle Osmanlılara karşı her fırsatta ayaklanan Karadağlılar, XVIII. yüzyılın sonlarından itibaren Fransız İhtilali’nin ortaya çıkardığı milliyetçilik fikrinin etkisinde kalarak bağımsızlık isteğiyle isyan etmeye başlamışlardır. 1852’de teokratik yönetim şeklini terk ederek bağımsızlık yolunda önemli bir adım atmışlar, fakat Osmanlılarla yaptıkları mücadelede mağlup olmaktan kurtulamamışlar. Bu mağlubiyetten sonra daha dikkatli davranan Karadağlılar, 1866’da Sırbistan ile bir ittifak yapmışlar ve 1875’te çıkan Hersek isyanını desteklemişlerdir. Bu isyanın gelişmeleri sonucunda Sırbistan’la birlikte Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmişlerdir. Savaştan bir şey elde edemeseler de, bu olayların sebep olduğu 1877-78 Osmanlı-Rus savaşında ve savaş sonrasında imzalanan Ayastefanos ve Berlin antlaşmalarında topraklarını yaklaşık iki kat genişleterek hem Adriyatik Denizi’ne çıkmışlar, hem de bağımsızlıklarını elde etmişlerdir. Bu çalışma, Osmanlı Devleti’nde milliyetçilik hareketleri bağlamında meydana gelen ayaklanmalar sonucunda Karadağ’ın bağımsızlık kazanmasına giden süreci arşiv vesikaları ve bu hususta yapılan çalışmaları ele alarak açıklamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Karadağ, Milliyetçilik Hareketleri, 93 Harbi, Fransız İhtilali.

Kaynakça

• Karal, E. Z. (1988), Osmanlı Tarihi: Islahat Fermanı Devri (1856-1861), C. VI, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Karatay, O. (2013), “Karadağ’ın Bağımsızlık Mücadelesi”, Balkanlar El Kitabı, C. 1: Tarih, Ed. Bilgehan A. Gökdağ-Osman Karatay, Akçağ Yayınları, Ankara, s. 447-458.
• Karatay, O. (2013), “Ortaçağ’da Karadağ Tarihi”, Balkanlar El Kitabı, C. 1: Tarih, Ed. Bilgehan A. Gökdağ-Osman Karatay, Akçağ Yayınları, Ankara, s. 143-153.
• Karatay, O. (2013), “Osmanlı Hakimiyetinde Karadağ”, Balkanlar El Kitabı, C. 1: Tarih, Ed. Bilgehan A. Gökdağ-Osman Karatay, Akçağ Yayınları, Ankara, s. 355-363.
• Kurat, A. N. (1953), “Panslavizm”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. XI, S. 2-4, Ankara, s. 241-278.
• Mahmud Celâleddin Paşa, (1980), Mir’at-ı Hakîkat (Hakikatin Aynası), C. II, Haz. İ. Miroğlu-M. Derin-M. Halacoğu-Ö. Akdaş, Tercüman, İstanbul.
• Mccarthy, J. (2012), Ölüm ve Sürgün Osmanlı Müslümanlarının Etnik Kıyımı (1821-1922), (Çev. Fatma Sarıkaya), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Memic, M. (2016), Karadağ Boşnak (Müslüman) Tarihi, Kastaş Yayınevi, Çev. Saffet Atalay, İstanbul.
• Ortaylı, İ. (1993), “Formation of National İdentity Among Balkan Peoples” Turkish Review of Balkan Studies, İSİS Yayınları, İstanbul, s. 43-50.
• Özcan, U. (2009), II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı –Karadağ Siyasi İlişkileri, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta.
• Özdem, A. G. (2012), Karadağ’ın Osmanlı Egemenliğine Karşı Mücadelesi (1830-1878), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
• Özer, F. (2010), Arşiv Vesikalarına Göre XIX. Yüzyılda Karadağ İsyanları, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• Urhan, V. C. (2016), “Ayastefanos ve Berlin Antlaşmaları Sürecinde Karadağ’ın Bağımsızlığını Kazanması”, Avrasya Etüdleri Dergisi, C. 50, S. 2, s. 235-258.
• Urhan, V. C. (2015), Karadağ’ın Bağımsızlığını Kazanması (1851-1878), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Turan, M. (2014), “Avrupa Devletlerinin Osmanlı Politikaları ve 1821 Yunan İsyanı”, Tehcirin 100. Yılında Osmanlı’nın Son Dönemindeki İsyanlar (Uluslararası Sempozyum), Diyarbakır, s. 339-347.
• Yılmazçelik, İ.-Özdem A. G. (2013), “Düvel-i Muazzama’nın Karadağ Üzerinden Osmanlı Devleti İle Mücadeleleri ve Bunun Günümüze Yansımaları”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, S. 2, (sayfa sayısı yok).