Ankara ili merkez ilçelerindeki sığır besi işletmelerinin ekonomik analizi

Yıl 2015, Cilt: 31 Sayı: 2, 87 - 94, 01.06.2015

Mehmet Ferit Can

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amaçları, Ankara ilinde farklı ölçeklere göre sınıflandırılmış sığır besi işletmelerinde (SBİ) maliyet unsurlarının oransal dağılımının incelenmesi ve bu işletmelerdeki karlılık oranları ve kısmi verimliliklerinin belirlenmesidir. Gereç ve Yöntem: Tabakalı rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen 38 SBİ ile ilgili 2010 yılına ait teknik ve ekonomik veriler bir anket yardımıyla temin edildi. Bulgular: Besi süresi, günlük canlı ağırlık artışı, 1 kg canlı ağırlık artışı için kuru madde cinsinden tüketilen yem miktarı ve kapasite kullanım oranı (KKO) sırasıyla 208 gün, 1049 g/baş, 9.35 kg ve %65 olarak hesaplandı. Besi materyali giderleri, yem maliyetleri, işçilik giderleri, veteriner sağlık harcamaları, pazarlama giderleri, amortismanlar, bakım–onarım giderleri ve diğer giderlerin toplam maliyetler içindeki payları sırasıyla %62.87, %23.53, %4.58, %1.80, %1.39, %1.09, %0.83 ve %3.91 olarak bulundu. SBİ arasında ölçekler itibariyle KKO (P

Anahtar Kelimeler

Ankara, besi, ekonomik, maliyet, karlılık

Economic analysis of cattle fattening enterprises in central districts of the Ankara

Öz

Aim: The aims of the study were to investigate percentage distribution of cost components and to determine profitability ratios and partial productivities in cattle fattening enterprises (CFE) which were selected according to their sizes from Ankara province, Turkey. Materials and Methods: Financial and technical data for the year of 2010 were gathered through a questionnaire completed by a total of 38 CFE selected using the randomly stratified sampling method. Results: Fattening period, daily live–weight gain, feed consumption in terms of dry substances for 1 kg live–weight gain, and capacity utilization rate (CUR) in all CFE were calculated to be 208 days, 1049 g/head, 9.35 kg, and 65%, respectively. The share of fattening material costs, feed costs, labor costs, veterinary health expenditures, marketing expenses, depreciation costs, maintenance–repair expenditures, and other expenditures within the total costs were found to be 62.87%, 23.53%, 4.58%, 1.80%, 1.39%, 1.09%, 0.83%, and 3.91%, respectively. There were significant differences among the CFE in respect of CUR (P<0.01), labor costs (P<0.05) and marketing expenses (P<0.05) according to their size. Average financial profitability, economic profitability, profitability factor, partial labor productivity and partial feed productivity in all CFE were calculated to be 15.30%, 14.41%, 11.88%, 31.24 kg/day carcass and 0.109 kg carcass, respectively. Conclusions: Feed consumption in terms of dry substances for 1 kg live–weight gain should be reduced and CUR must be increased to increase the profitability, especially in small scale CFE in Ankara.

Anahtar Kelimeler

Ankara, cost, economic, fattening, profitability

Kaynakça

• Alberti P, Panea B, Sanudo C, Olleta et al., 2008. Live weight, body size and carcass characteristics of young bulls of fifteen European breeds. Livest Sci, 114, 19-30.
• Anonim 2006. Ankara Tarım Master Planı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Ankara Tarım İl Müdürlüğü. http://www.agri. ankara.edu.tr/fcrops/1289__ANKARA_TARIM _MASTER_ PLANI.pdf, Erişim tarihi: 05.11.2014
• Anonim 2011. Kırmızı et sektörü komisyonu çalışma sonuç raporu. AB Uyum Sürecinde Türkiye Hayvancılık Kongresi, 20-22 Ekim 2011, Kızılcahamam, Ankara, Türkiye. Aral S, Cevger Y, 2000. Türkiye’de Cumhuriyet’ten günümüze izlenen hayvancılık politikaları, Türkiye 2000 Hayvancılık Kongresi, 31 Mart-2 Nisan 2000, Kızılcahamam, Ankara, Türkiye, pp: 46-56.
• Aydın E, Can MF, Aral Y, Cevger Y, Sakarya E, 2010. Türkiye’de canlı hayvan ve kırmızı et ithalatı kararlarının sığır besicileri üzerine etkileri. Vet Hek Der Derg, 81, 51-57.
• Aydın E, Sakarya E, 2012. Kars ve Erzurum illeri entansif sığır besi işletmelerinin ekonomik analizi. Kafkas Univ Vet Fak, 18, 997-1005.
• Baker FH, Raun NS, 1989. The role and contributions of animals in alternative agricultural systems. Am J Alternative Agr, 4, 121-127.
• Can MF, 2014. A socio-economic analysis of small ruminant breeders’ membership relations and organizational effectiveness. Ankara Univ Vet Fak, 61, 119-124.
• Can MF, Altuğ N, 2014. Socioeconomic implications of biosecurity practices in small-scale dairy farms. Vet Q, 34, 67-73.
• Can MF, Sakarya E, 2012. Dünya ve Türkiye’de tarım ve hayvancılık kooperatiflerinin tarihsel gelişimi, iktisadi önemi ve mevcut durumu. Vet Hek Der Derg, 83, 27-36.
• Çetin B, 2010. Tarım Ekonomisi. 1. Baskı. Dora Yayınları, Bursa, Türkiye, pp: 101-153.
• Cevger Y, 1997. Karaman ili kuzu besi işletmelerinde karlılık ve verimlilik analizleri. Ankara Univ Vet Fak, 44, 277-290.
• Cevger Y, Güler H, Sarıözkan S, Çiçek H, 2003. The effect of initial live weight on technical and economic performance in cattle fattening. Turk J Vet Anim Sci, 27, 1167-1171.
• Çiçek H, 2005. Sığır besiciliğinde karlılığı etkileyen ekonomik faktörler. Vet Hek Der Derg, 76, 54-59.
• Çiçek H, Cevger Y, Tandoğan M, Şahin EH, 2010. Estimation of optimum fattening period by cattles of Brows Swiss hybrid (F1) fattening. Kafkas Univ Vet Fak, 16, 63-67.
• Çiçek H, Sakarya E, 2003. Afyon ili sığır besi işletmelerinde kârlılık ve verimlilik analizleri. Lalahan Hay Arast Enst Derg, 43, 1-13.
• FAO 2012. Food outlook. Global market analysis. Food and Agriculture Organization of the United Nations http:// www.fao.org/docrep/016/al993e/al993e00.pdf, Erişim tarihi: 12.11.2014
• FAO 2014. Strategic objectives. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://www.fao.org/about/ en/, Erişim tarihi: 11.11.2014
• GTHB 2014. Stratejik Plan. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. http://www.tarim.gov.tr/Sayfalar/StratejikPlan. aspx?OgeId=22, Erişim tarihi: 24.10.2014
• Günlü A, Sakarya E, 2001. Konya ili süt sığırcılık işletmelerinde karlılık ve verimlilik analizleri ile işletmelerin üretim ve pazarlama sorunları. Eurasian J Vet Sci, 17, 97-105.
• Hollo G, Nuernberg K, Somogyi T, Anton H, Hollo H, 2012. Comparison of fattening performance and slaughter value of local Hungarian cattle breeds to international breeds. Arch Tierzucht, 55, 1-12.
• İmik H, Günlü A, Tekerli M, Koçak S, 2000. Afyon ilinde yapı- lan sığır besiciliğinin ekonomik analizi ve kârlı bir besicilik için alınması gerekli önlemler. Lalahan Hay Arast Enst Derg, 40, 1-15.
• Kalkınma Bakanlığı 2014. Onuncu Kalkınma Planı, Özel İhtisas Komisyon Raporu. Yayın No: 2873 - ÖİK 723, Ankara, Türkiye, pp:1-12.
• Karagölge C, Peker K, 2002. Tarım ekonomisi araştırmalarında tabakalı örnekleme yönteminin kullanılması. Ata Ü Zir Fak Dergisi, 33, 313-316.
• Karagöz M, 2011. İstatistik yöntemleri, 8. baskı, Ekin yayınevi, Bursa, Türkiye, pp: 271-302.
• Karvan O, Atakül H, 2008. Investigation of CuO/mesoporous SBA-15 sorbents for hot gas desulfurization. Fuel Process Technol, 89, 908-915.
• Kaya A, Gülhan Ü, Açık S, 2009. İşçilik giderlerinde atıl kapasitenin durumu ve muhasebeleştirilmesi. A Ü Sos Bil Enst Der, 13, 309-320.
• Kayri M, 2009. Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (Post-Hoc) teknikleri. F Ü Sos Bil Der, 19, 51-64.
• Özkan U, Erkuş A, 2003. Bayburt ilinde sığır besiciliğine yer veren tarım işletmelerinin ekonomik analizi. Tarım Bilim Derg, 9, 467-472.
• Sakarya E, 2009. Küresel kriz ve hayvancılık. Vet Hek Der Derg, 80, 5-9.
• Sakarya E, Günlü A, 1996. Limuzin x Jersey melezi (F1) ve Holştayn ırkı tosunlarda optimal besi süresinin tespiti üzerine bir araştırma. A U Vet Fak, 43, 113-120.
• Sayılı M, Esengün K, 2002. Amasya ili Suluova ilçesinde sığır besiciliği yapan işletmelerin ekonomik analizi. GOÜ Zir Fak Dergisi, 19, 51-67.
• Topçu Y, 2004. Erzurum ili sığır besiciliği işletmelerinde girdi kullanımı ve üretim maliyeti üzerine bir araştırma. Ata Ü Zir Fak Dergisi, 35, 65-73.
• TUİK, 2014. Temel istatistikler. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr /UstMenu.do?metod=temelist, Eri- şim tarihi: 30.10.2014
• Türkay O, 2005. İktisat Teorisine Giriş, Mikroiktisat, 17. baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara, Türkiye, pp: 113-114.
• TÜRKVET 2010. İlçeler bazında İşletmeler ve hayvan mevcutları. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Türkvet Veteriner Bilgi Sistemi Elektronik Veri Tabanı. http://www.turkvet.gov.tr/, Erişim tarihi: 14.07.2010
• Tüzmen N, 1995. Farklı yaş ve farklı barındırma sistemlerinde esmer ırkı tosunların besi performansları. Ata Ü Zir Fak Dergisi, 26, 9-20.
• Uğurtaş FT, 2008. Konya ili Beyşehir ilçesi Doğanbey beldesinde besicilik yapan işletmelerin ekonomik analizi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitü- sü, Erzurum, pp:14-72.
• Umar ASS, 2012. Financial analysis of small scale cattle fattening enterprise in bama local government area of Borno State, Nigeria. J Res Dev Manag, 3, 12-16.