Malatya’nın Alaylı İlim İnsanları M. Said Çekmegil ve Hüsamettin Yıldırım: Din ve Siyaset Anlayışları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 28 - 53, 30.06.2025

Hatice Beyza Eroğlu

Öz

Malatya’nın düşün dünyasının gelişiminde derin izler bırakan iki önemli şahsiyetin ele alındığı bu çalışmada amaç; onların yaşamı ile eserlerinin ele alınması ve Türkiye düşün dünyasında da etkileri olduğu düşünülen söz konusu şahsiyetlerin din ve siyaset alanındaki anlayışlarının ortaya koyulması ve bu düşünürlerin yaşamları ve görüşlerinin literatüre kazandırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda Çekmegil ve Yıldırım’ın eserleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiş, bunun yanı sıra onlar hakkında az sayıdaki çalışma detaylı bir şekilde irdelenmiştir. Amacın hasıl olmasıyla Türk siyasi tarihine ve düşün dünyasına katkıda bulunulması umulmaktadır. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde, Çekmegil ve Yıldırım’ın içine doğdu çevrenin dünya görüşlerine olan etkisinin ortaya koyulabilmesi adına, ele alınan iki şahsiyetin aileleri, çocukluk yılları, eğitimleri, sosyo-kültürel etkileşimleri, edebi yönleri ile fikir dünyalarının gelişimlerine yer verilmiş, nihayetinde eserleri incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise Çekmegil ve Yıldırım’ın yaşamlarının görüşlerine etkisi de gözetilmek suretiyle din ve siyaset anlayışlarına yer verilmiştir. İkinci bölümde yapılan bu çalışmada gözetilen bir başka husus ise din anlayışları ile siyaset anlayışlarının bir diğerine tesiri olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çekmegil , Yıldırım , Din , Siyaset , Etki

Malatya's Lay Scholars M. Said Çekmegil and Hüsamettin Yıldırım: A Study on Their Understanding of Religion and Politics

Öz

The aim of this study, which deals with two important personalities who left deep traces in the development of Malatya's intellectual world, is to examine their lives and works and to reveal the understanding of these personalities, who are thought to have an impact on the world of thought in Turkey, in the field of religion and politics and to bring the lives and views of these thinkers to the literature. In line with this purpose, Çekmegil and Yıldırım's works have been examined in detail, as well as the few studies about them have been examined in detail. It is hoped that this study will contribute to Turkish political history and the world of thought. The study consists of two parts. In the first part of the study, in order to reveal the effect of the environment into which Çekmegil and Yıldırım were born on their world views, the families, childhood years, education, socio-cultural interactions, literary aspects and the development of their world of ideas are included, and finally their works are analyzed. In the second part of the study, Çekmegil and Yıldırım's understanding of religion and politics is analyzed, taking into account the impact of their lives on their views. Another issue that was considered in this study conducted in the second part was the influence of their understanding of religion and politics on each other.

Anahtar Kelimeler

Çekmegil , Yıldırım , Religion , Politics , Influence

Kaynakça

• Aktay, Y. (2013). İslamcı Siyasetin Yeni Halleri ve Söylemleri, Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi Sempozyum Tebliğleri, İ. Kara ve A. Öz (Ed.), İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 801-837.
• Aşgın, H.İ. (2018). Din ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Millî Görüş Hareketi, Doktora Tezi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Aytepe, M. (2016). “Doğuşundan Günümüze İslamcılığın Türkiye Seyri: Bir Sınıflandırma Denemesi”, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 169-200.
• Bilgili, N. (1974). “Çekmegil İle Konuşma”. M.Ö. Mengüşoğlu (Ed.), Çekmegil’in Eserleri Neyi Anlatır, Sanih Yayınları, Malatya, 31.
• Çekmegil, M.S. (1972). İyi Niyet Anlayışımız: İslam’ın Anlaşılması ve Mina Konuşması, Sanih Kütüphanesi Yayınları, Dizi: 19, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (1979a). İbadet Anlayışımız, Sanih Kütüphanesi Yayınları, Dizi: 17, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (1979b). Tetkiklerde Metod ve Tenkid, Sanih Kütüphanesi Yayınları, Dizi: 22, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (1981). Münevver Anlayışımız, Sanih Yayınları, 2. Baskı, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (1991). Çağdışı, Nabi Nida Yayınları, Sanih Dizisi: 27, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (1992). Dünya İslam Devleti ve Prensipleri, Nabi Nida Yayınları, 2. Baskı, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (1993). Altın Anahtarlar: Kırk Hadis, Nabi Nida Yayınları, Sanih Dizisi: 6, 3. Baskı, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (1994). İktisad Anlayışımız (İslam’da İkisad), Nabi Nida Yayınları, Sanih Kütüphanesi Dizisi: 15, 2. Baskı, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (1995). Nasih ve Mensuh: Masumiyet ve Recm ve Hatıralar, Nabi Nida Yayınları, Sanih Kütüphanesi Dizisi: 31, İstanbul.
• Çekmegil, M.S. (1996). Bilginin Gücü, Timaş Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• Çekmegil, M.S. (1997). Düşünceler Düşledim, Nabi Nida Yayınları, Sanih Dizisi: 33, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (1998). Siyaset Anlayışımız, Nabi Nida Yayınları, 2. Baskı, Malatya.
• Çekmegil, M.S. (2018a). Milliyet Anlayışımız, Çıra Yayınları, İstanbul.
• Çekmegil, M.S. (2018b). Yeni Dünya Düzeni İslam’ın Gerçeği, Çıra Yayınları, İstanbul.
• Çelen, M. (2016). Mehmet Said Çekmegil’in Bütün Eserleri. (Erişim Tarihi: 07.06.2025) https://mehmetcelen.com/mehmet-said-cekmegilin-butun-eserleri/
• Dağ, M. (2021). “Said Çekmegil ve Cevdet Said - Bilginin Gücü Üzerine Paralellikler”, Nida Dergisi, (Erişim Tarihi: 12.06.2025) https://nidadergisi.com/said-cekmegil-ve-cevdet-said-bilginin-gucu-uzerine-paralellikler/
• Dönmez, A. (2019). Günümüzde Kur’an Müslümanlığı, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Duman, D. (1994). “Türkiye’de İslamcı Yayıncılık”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 4, 77-94.
• Ekinci, A. (2018). Münzevi Mütefekkir Üstat Hüsamettin Yıldırım, Malatya Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Malatya.
• Gülşen, F. (2024). “İslamcılık Akımının Türk Siyasal Hayatındaki İdeolojik ve Stratejik Evrimi”, Turkuaz Uluslararası Sosyo-Ekonomik Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 60-83,
• Hotar, H. S. vd. (2021). Mehmed Said Çekmegil, Malatya Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2. Baskı, Malatya.
• Işık, M. (2023). “Türkiye’de Cemaat-Siyaset İlişkisi: İskenderpaşa Cemaati Üzerinden Bir Analiz”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, Sayı, 59-72.
• Kaya, A. (2023). “Türkiye’de İslamcılığın Dönüşümü: Post-İslamcılık ve Sınırlılıkları”, ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 37-56.
• Mengüşoğlu, M. Ö. (2015). Bilge Terzi: Mehmet Said Çekmegil, 2. Baskı, Okur Kitaplığı, İstanbul.
• Serbes, F. (2019). Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmet-cekmegil, (Erişim Tarihi: 20.06.2024)
• Yazıcı, A. (2020). “Kur’ancılık Ekolü ve Namaz”, İslami İlimler Dergisi, Yıl 15, Cilt:15, Sayı 2, 317-354.
• Yıldırım, H. (1975). Nesillerle Tarihi Şahsiyetler Arasındaki Yabancılaşmanın İstistirmacılarına Reddiye, Zihniyette İnkılap Yayınları, No: 2, Malatya.
• Yıldırım, H. (1984a). Aklı Köleleştirenlere ve Aklı Putlaştıranlara Reddiye, Zihniyette İnkılap Yayınları, Malatya.
• Yıldırım, H. (1984b). İçtimai Matematik, Zihniyette İnkılap Yayınları, Malatya.
• Yıldırım, H. (1984c). Müslümanların İhtilafları 1. Cilt: Mukaddime, Zihniyette İnkılap Yayınları, Malatya.
• Yıldırım, H. (1988a). İnsanın, Dünyada Mes’ud Olmak İhtimali, Zihniyette İnkılap Yayınları, Malatya.
• Yıldırım, H. (1988b). Muharrirlik Hayatımın İlk Kalem Tecrübeleri, Zihniyette İnkılap Yayınları, Malatya.
• Yıldırım, H. (1988c). Müslümanların İhtilafları 2. Cilt: Resul-i Ekrem (S.A.) Zamanında Müslümanların İhtilafları, Zihniyette İnkılap Yayınları, Malatya.
• Yıldırım, H. (1994). Resul-i Ekrem (SAV) Zamanında Sünnet, Zihniyette İnkılap Yayınları, Malatya.
• Ünlü, S. (2021). Üstat Hüsamettin Yıldırım ve İtikadi Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Malatya İnönü Üniversitesi, Malatya.