Eğitim Bilişim Ağı (EBA) Platformunda Bulunan Fen Bilimleri Dersi Video İçeriklerinin Sürdürülebilir Kalkınma Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 122 - 139, 29.12.2025

Mustafa Kemal Yüzbaşıoğlu

https://doi.org/10.56423/fbod.1598977

Öz

Bu araştırmanın amacı, Eğitim Bilişim Ağı (EBA) platformunda yer alan fen bilimleri dersi ile ilgili video içeriklerinin sürdürülebilir kalkınma açısından incelenmesidir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Veri kaynağı olarak EBA platformu üzerinde bulunan fen bilimleri dersi ile ilgili videolardan yararlanılmıştır. 3-8. sınıf seviyeleri arasında yer alan 550 video içeriği sürdürülebilir kalkınma ile ilişkili olup olmama durumu, sürdürülebilir kalkınma ile ilişkili olanların hangi Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) ile ilgili olduğu ve sürdürülebilir kalkınmanın hangi boyutunun ele alındığına yönelik analiz edilmiştir. EBA platformunun fen bilimleri dersine yönelik sürdürülebilir kalkınma temalı video içeriklerinde belirli bir potansiyele sahip olduğu ancak mevcut içeriklerin oransal ve niteliksel olarak geliştirilmesi gerektiği tespit edilmiştir. İlgili videoların SKA’lar arasında eksiklikler barındırmasının öğrencilerin sürdürülebilir kalkınmayı bütüncül bir şekilde anlamalarını sınırlayabileceği belirlenmiştir. Ayrıca sürdürülebilir kalkınma ile ilgili videolarda çoğunlukla sürdürülebilir kalkınmanın çevre boyutunun ele alındığı ekonomi boyutunun ise geri planda kaldığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Bilişim Ağı (EBA) , sürdürülebilir kalkınma , sürdürülebilir kalkınma eğitimi

Investigation of Science Course Video Contents on Education Information Network (EBA) Platform in terms of Sustainable Development

Öz

The aim of this study is to analyze the video content related to the science course on the Education Information Network (EBA) platform regarding sustainable development. The document analysis method, a qualitative research approach, was employed in the study. The videos related to the science course on the EBA platform were used as data sources. 550 video contents between 3rd-8th grade levels were analyzed in terms of whether they were related to sustainable development, which Sustainable Development Goals (SDGs) those related to sustainable development were related to, and which dimension of sustainable development was addressed. It was determined that the EBA platform has particular potential for sustainable development-themed video content in science courses; however, the existing content needs to be developed both proportionally and qualitatively. It was determined that the fact that the relevant videos have deficiencies in relation to the SDGs may limit students' understanding of sustainable development in a holistic manner. In addition, it was determined that in the videos on sustainable development, the environmental dimension of sustainable development was mostly addressed and the economy dimension remained in the background.

Anahtar Kelimeler

Education Information Network (EBA) , sustainable development , sustainable development education

Kaynakça

• Anyolo, E. O., Kärkkäinen, S., & Keinonen, T. (2018). Implementing education for sustainable development in Namibia: School teachers’ perceptions and teaching practices. Journal of Teacher Education for Sustainability, 20(1), 64-81.
• Arslan, E. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin ve öğrencilerinin eğitim bilişim ağı (EBA) platformu hakkındaki görüşleri: Hatay ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Aşkın Tekkol, İ., & Bozdemir Yüzbaşıoğlu, H. (2023). Fen bilimleri dersi üçüncü ve dördüncü sınıf EBA videolarının günlük yaşam ile ilişkilendirilmesi. İçinde U. O. Ali (Ed.), Eğitim Bilimleri Alanında Akademik Araştırma ve Derlemeler (ss. 167-182). Platanus Publishing.
• Aydın, A., & Sarıkaya, Ö. D. (2021). Eğitim Bilişim Ağı (EBA) ve deney destekli etkinliklerin 7. sınıf elektrik devreleri ünitesinin öğretimine etkisi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 9(2), 265-310.
• Borg, C., Gericke, N., Höglund, H.O., & Bergman, E. (2014) Subject and experience-bound differences in teachers’ conceptual understanding of sustainable development. Environmental Education Research, 20(4), 526-551.
• Creswell, J.W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage Publication.
• Çiftçi, B., & Aydın, A. (2020). Eğitim bilişim ağı (EBA) platformu hakkında fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri. Türkiye Kimya Derneği Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 5(2), 111-130.
• Demir, Y., & Atasoy, E. (2021). Ortaokul öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınmaya yönelik algılarının incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1688-1702.
• Eilks, I., Nielsen, J. A., & Hofstein, A. (2014). Learning about the role of science in public debate as an essential component of scientificliteracy. In C. Bruguière, A. Tiberghien, P. Clément (Eds.), Topics and trends in current science education, 85-100.
• Ertemel, A. V. & Aydın, G. (2018). Dijital ekonomide teknoloji bağımlılığı ve çözüm önerileri. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5, 665-690.
• Faiz, M., & Bozdemir Yüzbaşıoğlu, H. (2019). Öğretmen adaylarının sürdürülebi̇li̇r kalkınma farkındalıkları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1255-1271.
• Hajer, M., Nilsson, M., Raworth, K., Bakker, P., Berkhout, F., De Boer, Y., Rockström J., Ludwig, K. & Kok, M. (2015). Beyond cockpit-ism: Four ınsights to enhance the transformative potential of the sustainable development goals. Sustainability, 7(2), 1651-1660.
• Harris, J. M. (2000). Basic principles of sustainable development. Global Development and Environment Institute Working Paper: 00-04, Tufts University, USA.
• Hofman-Bergholm, M. (2018). Changes in thoughts and actions as requirements for a sustainable future: a review of recent research on the Finnish educational system and sustainable development. Journal of Teacher Education for Sustainability, 20(2), 19-30.
• Holbrook, J. (2009). Meeting challenges to sustainable development through science and technology education. Science Education International, 20, 44-59.
• Hungerford, H. R. (2010). Environmental Education (EE) for 21st century: Where have we been? Where are we now? Where are we headed? Journal of Environmental Education, 41(1).
• Kahriman, D., (2016). Comparison of early childhood education educators’ education for sustainable development practices across eco versus ordinary preschools [Doctoral dissertation]. Middle East Technical University.
• Kocaman Karoğlu, A. (2015). Öğretim sürecinde hikaye anlatmanın teknolojiyle değişen doğası: Dijital hikaye anlatımı. Eğitim Teknolojisinde Kuram ve Uygulama, 5(2).
• Korkmaz, Ö., & Kadirhan, M. (2020). EBA içerikleriyle harmanlanmış öğretim uygulamasının öğrencilerin fen bilimleri dersindeki akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 64-75.
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis: An introduction to its methodology. Sage Publications.
• McKeown, R., Hopkins, C. A., Rizi, R., & Chrystalbridge, M. (2002). Education for sustainable development toolkit (p. 2002). Knoxville: Energy, Environment and Resources Center, University of Tennessee.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2021). EBA TV öğretmenleri 10 ayda 10.000 ders videosu ile rekora imza attı. https://www.meb.gov.tr/eba-tv-ogretmenleri-10-ayda-10000-ders-videosu-ile-rekora-imza-atti/haber/22448/tr adresinden erişilmiştir.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. California: Sage Publications
• Montiel, I., & Delgado-Ceballos, J. (2014). Defining and measuring corporate sustainability: Are we there yet?. Organization & Environment, 27(2), 113-139.
• O’Connor C., & Joffe H. (2020). Intercoder reliability in qualitative research: debates and practical guidelines. International Journal of Qualitative Methods 19:1-13
• Özdemir, O. (2023). Sürdürülebilirliğe geçiş: Ekolojik zekâ ve sürdürülebilir okuryazarlıkla yaşam tarzını dönüştürmek. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (66), 213-233.
• Raven, P. H., & Berg, L. R. (2006). Environment. U.S.A: John Wiley & Sons, Inc.
• Ristic, L., Vujicic, M. & Radevic, B. (2019). Poverty reduction as a factor of sustainable development of rural areas in the republic of Serbia. Fresenius Environmental Bulletin, 28(9), 6998-7005.
• Saklan, H., & Ünal, C. (2018). Teknoloji dostu fen bilimleri öğretmenlerinin eğitim bilişim aği (EBA) hakkindaki görüşleri. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 12(1), 493-526.
• Sagdıc, A. & Sahin, E. (2016). An assessment of Turkish elementary teachers in the context of education for sustainable development. International Electronic Journal of Environmental Education, 6(2), 141-155.
• Soubbotina, T. P. (2004). Beyond economic growth an ıntroduction to sustainable development (2nd Edition), USA: World Bank.
• Strange, T., & Bayley, A. (2008). Sustainable development: Linking economy, society and environment. Paris: OECD Publications.
• Stratton, S. K., Hagevik, R., Feldman, A., & Bloom, M. (Eds.). (2015). Educating science teachers for sustainability. Springer.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2023). Cumhuriyetin 100. Yılı: Eğitimde Geleceğe Bakış Raporu, Kasım 2024 tarihinde https://ttkbyayin.meb.gov.tr/yayin/174 adresinden alınmıştır.
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 34(151), 89-103.
• Taş, H., & Buran, O. (2024). Eğitim Bilişim Ağındaki (EBA) ortaokul matematik ders videolarının incelenmesi. Kesit Akademi Dergisi, 10 (39), 568-587.
• Tietenberg, T. (2006). Environmental and natural resource economics. New York: HarperCollins Publishers.
• Uddin, M. K. (2024). Environmental education for sustainable development in Bangladesh and its challenges. Sustainable Development, 32(1), 1137-1151.
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2014). UNESCO roadmap for implementing the global action programme on education for sustainable development. Kasım 2024 tarihinde https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000230514 adresinden alınmıştır.
• Wals, A., E. J. (2011). Learning our way to sustainability. Journal of Education for Sustainable Development, 5(2), 177-186.
• WCED. (1987). World Commission on Environment and Development, Our Common Future. Oxford: Oxford University Press.
• WWF (2024) Yaşayan Gezegen Raporu 2024 –Sistem Tehlike Altında, WWF, Gland, İsviçre.
• Yapıcı, B. & Gürsoy, G. (2021). Eğitim Bilişim Ağı’nın (EBA) öğrencilerin fen başarılarına etkisi. Anadolu Türk Eğitim Dergisi, 3(1), 60- 87.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Basım). Seçkin.
• Yüzbaşıoğlu, M. K., & Kurnaz, M. A. (2022). A review of Turkish science course curriculum in terms of sustainable development goals. Acta Didactica Napocensia, 15(1), 187-199.
• Yüzbaşıoğlu, M. K. (2023). Sürdürülebilir kalkınma ve eğitim yolculuğu: Öğretmenlerle birlikte geleceği şekillendirme. Ö. Baltacı (Editör). Eğitimde Güncel Araştırmalar- IV içinde (s. 161-180). Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Yüzbaşıoğlu, M. K. (2025). Sürdürülebilir yaşam için eğitim: 2024 yılı fen bilimleri dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma açısından değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (63), 948-966.