Bilimin Doğasına Yönelik Tamamlayıcı Bir Ölçme Aracı: Kelime İlişkilendirme Testi

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 2, 129 - 144, 30.12.2014

Ahmet Taşdere Tuncay Özsevgeç Lütfullah Türkmen

Öz

Bu çalışmanın amacı, tamamlayıcı bir ölçme değerlendirme tekniği olan Kelime İlişkilendirme Testi KİT kullanılarak fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilimin doğasına yönelik bilişsel yapılarını tespit etmektir. Bu amaçla, Bilimin Doğası ve Bilim Tarihi dersinin başlangıcında ve sonunda öğrencilere KİT uygulanmıştır. KİT’te bilim, bilim insanı, deney, gözlem, araştırma, teknoloji, hipotez, teori ve kanun kavramları anahtar kavramlar olarak seçilmiştir. Ayrıca fen ve teknoloji eğitimi alanında uzman üç akademisyenin görüşlerine başvurulmuştur. KİT’in uygulanması sürecinde, öğretmen adaylarına verilen anahtar kavramların zihinlerinde çağrıştırdığı kelimeleri-sözcükleri boş bırakılan yerlere yazmaları istenmiştir. Uygulanan KİT sonucunda anahtar kavramlar ve cevap kelimelerden oluşan bir frekans tablosu hazırlanmıştır. Bu tabloya göre araştırmacılar tarafından öğretmen adaylarının bilişsel yapılarını ortaya koyan kavram ağları çizilmiştir. Çizilen kavram ağlarına göre, dersin sonunda son test kavram ağının ön test kavram ağına göre daha kompleks ve birbiriyle ilişkili bir yapı gösterdiği tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular KİT’in öğretmen adaylarının bilimin doğasına yönelik bilişsel yapılarını ortaya koymada farklı perspektifler sunan etkili bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir. Bu bulgular literatürde yapılmış benzer çalışmalar ışığında tartışılarak ilgili alana yönelik önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Kelime İlişkilendirme Testi, Bilimin Doğası, Fen ve Teknoloji Öğretmen Adayları

Kaynakça

• American Association for the Advancement of Science (AAAS). (1990). Science for all Americans. New York: Oxford University Press.
• American Association for the Advancement of Science (AAAS). (1993). Benchmarks for science literacy: A project 2061 Report. New York: Oxford University Press.
• Arı, Ü. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ve sınıf öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Atasoy B. (2004). Fen öğrenimi ve öğretimi. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Bahar, M., Johnstone, A.H. & Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134.
• Bahar, M. & Özatlı, N. S. (2003). Kelime ilişkilendirme yöntemi ile lise 1. Sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 5, 1.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Bıçak, B. & Durmuş, S. (2006). Geleneksel-Alternatif ölçme değerlendirme öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Bahar, M. & Tongaç, E. (2009). The effect of teaching approaches on the pattern of pupils' cognitive structure: some evidence from the field. The Asia-Pacific Education Researcher, 18(1), 21-45.
• Chen, S. (2001). Prospective teachers’ views on the nature of science and science teaching. Yayımlanmamış doktora tezi, Indiana University.
• Çavuş, S. (2010). İlköğretim fen bilgisi ve matematik öğretmenliği lisans öğrencilerinin bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Çil, E. & Çepni, S. (2012). Kavramsal değişim yaklaşımı, doğrudan yansıtıcı yaklaşım ve Milli Eğitim Bakanlığı ders kitabının bilimin doğası üzerine görüşler ve ışık ünitesindeki kavramsal değişim üzerine etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1089-1116.
• Doğan, N., & Abd-El-Khalick, F. (2008). Turkish grade 10 students' and science teachers' conceptions of nature of science: A national study. Journal of Research in Science Teaching, 45(10), 1083–1112.
• Doğan-Bora, N. (2005). Türkiye’deki ortaöğretim fen branşı öğretmen ve öğrencilerinin bilimin doğası hakkında görüşlerinin araştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ercan, F. & Taşdere, A. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(2), 136-154.
• Faikhamta, C. (2012). The development of in-service teachers’ understandings of and orientations to teaching the nature of science within a PCK-based NOS course. Research in Science Education, 1, 23.
• Gürses, A., Doğar, Ç. & Yalçın, M. (2005). Bilimin doğası ve yükseköğrenim öğrencilerinin bilimin doğasına dair düşünceleri. Milli Eğitim Dergisi, 166.
• Khishfe, R. & Abd-El-Khalick, F. (2002). Influence of explicit and reflective versus implicit inquiry-oriented instruction on sixth graders’ views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39(7), 551-578.
• Khishfe, R. (2008). The development of seventh graders’ views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching. 45(4), 470-496.
• Küçük, M. (2006). Bilimin doğasını ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Lederman, N. G., Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L. & Schwartz, R. (2002). Views on nature of science questionnaire: Toward valid and meaningful assessment of learners conceptions of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39(6), 497-521.
• Lederman, J. S. & Khishfe, R. (2002). Views of nature of science, Form D. Unpublished paper, Illinois Institute of Technology, Chicago, IL.
• Lederman, N. G. (2007). Nature of science: past, present, and future. In S. K. Abell, N. G. Lederman (Eds.), Handbook of research on science education (pp. 831- 879). London: Lawrence Erlbaum Associates.
• McComas, W. F. (1998). The principal elements of the nature of science: Dispelling the myths. The nature of science in science education. Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
• Metin, D. (2009). Yaz bilim kampında uygulanan yönlendirilmiş araştırma ve bilimin doğası etkinliklerinin ilköğretim 6. ve 7. sınıftaki çocukların bilimin doğası hakkındaki düşüncelerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (6-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 Ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ankara
• Nakiboğlu, C. (2008). Using word associations for assessing non major science students’ knowledge structure before and after general chemistry instruction: The case of atomic structure. Chem. Educ. Res. Pract., 9, 309–322.
• Nartgün, Z. (2006). Fen ve teknoloji öğretiminde ölçme ve değerlendirme. M. Bahar (ed.), Fen ve teknoloji öğretimi (s.355-415). Ankara: Pegema Yayıncılık.
• National Research Council (NRC) (1996). National science education standards, Washington, DC: National Academic Pres.
• Özdemir, E. (2014). Tarama Yöntemi. M. Metin (ed.), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (s.77-97). Ankara: Pegem Akademi.
• Pabuçcu, A. (2010). Kavram haritalarının bir ölçme aracı olarak bilimin doğasında kullanılması. IX Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Dokuz Eylül Üniversitesi, 23-25 Eylül, İzmir.
• Rubba, P. (1976). Nature of scientific knowledge scale. School of Education, Indiana University, Bloomington, IN.
• Tsai, C. C. (2002). Nested epistemologies: science teachers’ beliefs of teaching, learning and science. International Journal of Science Education, 24(8), 771–783.
• Veal, W. R. (2004). Neandertals, naivete and the nature of science: A preliminary investigation of the impact of historical case-based pedagogy for science teachers. Curriculum and Teaching Dialogue. 6(1). 69-80.
• Zeidler, D. L., Walker K. A., Ackett W. A. & Simmons M. L., (2002). Tangled up in views: Beliefs in the nature of science and responses to socioscientific dilemmas, Science Education, 86, 343–367.