Sağlık Alanında Sanal Gerçekliğin Kullanımı: Türkiye ve Dünyadan Örnekler

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 3, 647 - 660, 26.12.2022

Haydar Hoşgör

https://doi.org/10.56061/fbujohs.1151900

Cited By: 1

Öz

Gerçek dünyanın sanal bir tezahürünü üreten sanal gerçeklik teknolojileri, günümüzde sağlık alanında da sıklıkla kullanılmaya başlamıştır. Bu derlemede sağlık alanında sanal gerçekliğin kullanımına ilişkin araştırmalar ulusal ve uluslararası bir perspektiften incelenmiştir. İnceleme sonucunda sağlıkta sanal gerçeklik temelli bu yeni teknolojilerin; invaziv ve tıbbi görüntüleme işlemlerinde, cerrahi süreçlerde, atellemede, felçli hastaların motor beceri gelişimlerinde, doğum ve yanık pansumanı gibi oldukça sancılı işlemlerde, fiziksel ve psikolojik rahatsızlıkların rehabilitasyonunda, Epilepsi, Parkinson, Şizofreni, Bulimia Nervoza, Otizm, Meniere gibi hastalıkların tedavisinde, baş ve diş ağrısında, kaygı, korku, anksiyete gibi olumsuz duyguların en aza indirgenmesinde, sağlık eğitimi gören öğrenciler ile sağlık profesyonellerinin eğitiminde etkili, güvenilir ve düşük maliyetli bir müdahale aracı olarak kullanıldığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji, tıp teknolojisi, sanal evren, sağlıkta sanal gerçeklik

Destekleyen Kurum

---

Proje Numarası

---

Teşekkür

---

The Use of Virtual Reality in the Health Field: Examples from Turkey and the World

Öz

Virtual reality technologies, which produce a virtual manifestation of the real world, have started to be used frequently in the field of health nowadays. In this review, studies on the use of virtual reality in the field of health has been examined from a national and international perspective. As a result of the review, it was concluded that these new technologies based on virtual reality in health are used as an effective, reliable and low-cost intervention tool in the following areas: invasive and medical imaging procedures, surgical processes, splinting, motor skill development of paralyzed patients, very painful procedures such as birth and burn dressing, rehabilitation of physical and psychological disorders, treatment of diseases such as Epilepsy, Parkinson's, Schizophrenia, Bulimia Nervosa, Autism, Meniere, healing of negative emotions such as headache and toothache, anxiety, fear, anxiety, education of health education students and health professionals.

Anahtar Kelimeler

Technology, medicine technology, virtual universe, virtual reality in health

Proje Numarası

---

Kaynakça

• Aminabadi, N. A., Erfanparast, L., Sohrabi, A., Oskouei, S. G., & Naghili, A. (2012). The impact of virtual reality distraction on pain and anxiety during dental treatment in 4-6 year-old children: a randomized controlled clinical trial. Journal of Dental Research, Dental Clinics, Dental Prospects, 6(4), 117.
• Ammatuna, G., & Changcoco, R. (2017). Which trends will most affect talent developers in the healthcare industry. Who is doing the training and how it's delivered is changing. TD Magazine, 71 (4), 60.
• Appel, L., Kisonas, E., Appel, E., Klein, J., Bartlett, D., Rosenberg, J., & Smith, C. N. (2021). Administering virtual reality therapy to manage behavioral and psychological symptoms in patients with dementia admitted to an acute care hospital: results of a pilot study. JMIR Formative Research, 5(2), e22406.
• Baran, H. (2019). Sanal gerçeklik teknolojilerinin görsel tasarımcılara sunduğu yeni donanım ve yazılım olanakları. International Journal of Scientific and Technological Research, 5(12),206-215.
• Beverly, E., Rigot, B., Love, C., & Love, M. (2022). Perspectives of 360-degree cinematic virtual reality: interview study among health care professionals. JMIR Medical Education, 8(2), e32657. Blumstein, G., Zukotynski, B., Cevallos, N., Ishmael, C., Zoller, S., Burke, Z., ... & SooHoo, N. F. (2020). Randomized trial of a virtual reality tool to teach surgical technique for tibial shaft fracture intramedullary nailing. Journal of Surgical Education, 77(4), 969-977.
• Chad, R., Emaan, S., & Jillian, O. (2018). Effect of virtual reality headset for pediatric fear and pain distraction during immunization. Pain Management, 8(3), 175-179.
• Chen, Y. J., Cheng, S. F., Lee, P. C., Lai, C. H., Hou, I. C., & Chen, C. W. (2020). Distraction using virtual reality for children during intravenous injections in an emergency department: A randomised trial. Journal of Clinical Nursing, 29(3-4), 503-510.
• De Luca, R., Leonardi, S., Portaro, S., Le Cause, M., De Domenico, C., Colucci, P. V., ... & Calabrò, R. S. (2021). Innovative use of virtual reality in autism spectrum disorder: A case-study. Applied Neuropsychology: Child, 10(1), 90-100.
• Dellazizzo, L., Potvin, S., Phraxayavong, K., & Dumais, A. (2021). One-year randomized trial comparing virtual reality-assisted therapy to cognitive–behavioral therapy for patients with treatment-resistant schizophrenia. NPJ Schizophrenia, 7(1), 1-11.
• Demirci, Ş. (2018). Sağlık hizmetlerinde sanal gerçeklik teknolojileri. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 6(1), 35-46.
• Dutucu, N., Özdilek, R., & Bektaş, H. A. (2022). Sanal gerçekliğin mamografi sırasındaki ağrı ve anksiyeteye etkisi: Randomize kontrollü bir çalışma. Anatolian Journal of Health Research, 3(1), 1-7.
• Ferrer-Garcia, M., Pla-Sanjuanelo, J., Dakanalis, A., Vilalta-Abella, F., Riva, G., Fernandez-Aranda, F., ... & Gutiérrez-Maldonado, J. (2019). A randomized trial of virtual reality-based cue exposure second-level therapy Outcome at six-month followup. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 22(1), 60-68.
• Gasteiger, N., van der Veer, S. N., Wilson, P., & Dowding, D. (2022). How, for whom, and in which contexts or conditions augmented and virtual reality training works in upskilling health care workers: Realist synthesis. JMIR Serious Games, 10(1), e31644.
• Gerçeker, G. Ö., Binay, Ş., Bilsin, E., Kahraman, A., & Yılmaz, H. B. (2018). Effects of virtual reality and external cold and vibration on pain in 7-to 12-year-old children during phlebotomy: A randomized controlled trial. Journal of PeriAnesthesia Nursing, 33(6), 981-989.
• Güngör, D. (2021). Yoğun bakım hemşirelerinde sanal gerçeklik gözlüğü kullanımının tükenmişlik düzeyine etkisi. Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Hajebrahimi, F. (2020). Parkinson hastalığında sanal gerçeklik uygulamasının motor ve kognitif semptomlar üzerine etkilerinin klinik ve rest-fmrı ile değerlendirilmesi. İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Hoffman, H. G., Patterson, D. R., Seibel, E., Soltani, M., Jewett-Leahy, L., & Sharar, S. R. (2008). Virtual reality pain control during burn wound debridement in the hydrotank. The Clinical Journal of Pain, 24(4), 299-304. https://doi.org/10.1097/AJP.0b013e318164d2cc
• Hoşgör, H. (2022). Sağlıkta yapay zekâ ve robotik. Dora Yayıncılık, Bursa.
• Işıklı, S., Baran, Z., & Aslan, S. (2019). Özgül fobilerde sanal gerçeklik teknolojisi uygulamaları ile tedaviye yardımcı araç geliştirme: Bir etkililik çalışması. Klinik Psikiyatri Dergisi, 22, 316-328.
• İsmailoğlu, G. E. (2015). İntravenöz kateterizasyon becerisini kazandırmada sanal simülatör ve plastik kol maketi kullanımının etkinliğinin karşılaştırılması. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Jean, W. C., Britz, G. W., DiMeco, F., Elmi-Terander, A., & McIntyre, C. (2021). Virtual and augmented reality in neurosurgery: A timeline. Neurosurgical Focus, 51(2), E1. 1
• Kamińska, D., Sapiński, T., Wiak, S., Tikk, T., Haamer, R. E., Avots, E., ... & Anbarjafari, G. (2019). Virtual reality and its applications in education: Survey. Information, 10(318), 1-20.
• Karaman, D. (2016). Meme biyopsisi sırasında sanal gerçeklik uygulamsının ağrı ve anksiyete üzerine etkisi. Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kaya, M. (2020). Sanal gerçekliğin çocuklarda yanık pansumanı sırasındaki ağrı, kaygı ve korku düzeyine etkisi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Kaya, Ç. (2022). Çocuklarda atel uygulaması sırasında kullanılan sanal gerçeklik gözlüğünün ağrı ve kaygı düzeyine etkisi. Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kaya, N. & Gemlik H. N. (2021). Hastane yöneticilerinin hastanelerin dijitalleşmesine bakış açıları üzerine nitel bir araştırma. Journal of Academic Perspective on Social Studies, (1), 59-71.
• Kim, K., Choi, B., & Lim, W. (2018). The efficacy of virtual reality assisted versus traditional rehabilitation intervention on individuals with functional ankle instability: A pilot randomized controlled trial. Disability and Rehabilitation: Assistive Technology, 1–5.
• Kulkov, I., Berggren, B., Hellström, M., & Wikström, K. (2021). Navigating uncharted waters: Designing business models for virtual and augmented reality companies in the medical industry. Journal of Engineering and Technology Management, 59, 101614.
• M. Ökmen, B., Doğan Aslan, M., Çuhadaroğlu Çetin, F., Funda Nakipoğlu Yüzer, G., Köse Dönmez, B., & Özgirgin, N. (2013). Serebral palsili çocuklarda sanal gerçeklik terapisinin ruhsal uyuma etkisi. Nöropsikiyatri Arşivi, 50, 70-74. Menekli, T., Yaprak, B., & Doğan, R. (2022). The effect of virtual reality distraction intervention on pain, anxiety, and vital signs of oncology patients undergoing port catheter implantation: a randomized controlled study. Pain Management Nursing.
• Okutan, Ş. (2021). Laparoskopik abdominal cerrahi sonrası sanal gerçeklik uygulaması ve müziğin hastaların yaşam bulguları, ağrı ve konforu üzerine etkisi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Onurlu, İ. (2020). Meme kanseri cerrahisi sonrası radyoterapi döneminde egzersiz uygulamalarının sanal gerçeklik temelli egzersiz eğitimi ile karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Öztürk, E. O., & Sondaş, A. (2020). Sanal sağlık: Sağlıkta sanal gerçekliğe genel bakış. Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(2), 164-169.
• Reynolds, L. M., Cavadino, A., Chin, S., Little, Z., Akroyd, A., Tennant, G., ... & Gautier, A. (2022). The benefits and acceptability of virtual reality interventions for women with metastatic breast cancer in their homes; a pilot randomised trial. BMC Cancer, 22(1), 1-13.
• Reznek, M., Harter, P., & Krummel, T. (2002). Virtual reality and simulation: training the future emergency physician. Academic Emergency Medicine, 9(1), 78-87.
• Ridout, B., Kelson, J., Campbell, A., & Steinbeck, K. (2021). Effectiveness of virtual reality interventions for adolescent patients in hospital settings: Systematic review. Journal of Medical Internet Research, 23(6), e24967.
• Rizzo, A., & Kim, G. J. (2005). A SWOT analysis of the field of virtual reality rehabilitation and therapy. Presence, 14(2), 119-146.
• Schuster-Amft, C., Eng, K., Suica, Z., Thaler, I., Signer, S., Lehmann, I., ... & Kiper, D. (2018). Effect of a four-week virtual reality-based training versus conventional therapy on upper limb motor function after stroke: A multicenter parallel group randomized trial. PloS One, 13(10), 1-19.
• Serinikli, N. (2021). Covid 19 salgın sürecinde örgütsel değişim: uzaktan/evden çalışma modeli. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 277-288.
• Shiri, S., Feintuch, U., Weiss, N., Pustilnik, A., Geffen, T., Kay, B., ... & Berger, I. (2013). A virtual reality system combined with biofeedback for treating pediatric chronic headache—a pilot study. Pain Medicine, 14(5), 621-627.
• Spiegel, B., Fuller, G., Lopez, M., Dupuy, T., Noah, B., Howard, A., ... & Danovitch, I. (2019). Virtual reality for management of pain in hospitalized patients: A randomized comparative effectiveness trial. PloS One, 14(8), e0219115.
• Sunay, Z. (2021). Travayda sanal gerçeklik uygulamalarının primiparlarda algılanan doğum ağrısı ve memnuniyete etkisi: Tasarım tabanlı bir çalışma. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Tanoue, K., Yasunaga, T., Konishi, K., Okazaki, K., Ieiri, S., Kawabe, Y., ... & Hashizume, M. (2005). Effectiveness of training for endoscopic surgery using a simulator with virtual reality: Randomized study. International Congress Series, 1281, 515-520.
• Taşçı, Z. (2020). Açık kalp ameliyatı geçiren hastalarda sanal gerçeklik uygulamasının akut dönemde etkisi. İstinye Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Topuz, Y. (2018). Anatomi eğitiminde sanal gerçeklik ve üç boyutlu masaüstü materyallerin akademik başarı ve bilişsel yük açısından karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Turan, F. D. (2020). Sanal gerçeklik teknolojisi ile hazırlanmış epileptik nöbet yönetimi eğitim programının ebeveynlerin nöbet yönetimine etkisi. Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Winkels, D. G., Kottink, A. I., Temmink, R. A., Nijlant, J. M., & Buurke, J. H. (2013). Wii™-habilitation of upper extremity function in children with cerebral palsy. An explorative study. Developmental Neurorehabilitation, 16(1), 44-51. Wolitzky, K., Fivush, R., Zimand, E., Hodges, L., & Rothbaum, B. O. (2005). Effectiveness of virtual reality distraction during a painful medical procedure in pediatric oncology patients. Psychology and Health, 20(6), 817-824.
• Yavuzer, G., Senel, A., Atay, M. B., & Stam, H. J. (2008). Playstation eyetoy games improve upper extremity-related motor functioning in subacute stroke: a randomized controlled clinical trial. European Journal of Physical and Rehabilitation Medicine, 44(3), 237-44.
• Zainal, N. H., Chan, W. W., Saxena, A. P., Taylor, C. B., & Newman, M. G. (2021). Pilot randomized trial of self-guided virtual reality exposure therapy for social anxiety disorder. Behaviour Research and Therapy, 147, 103984.