Hemşirelerin En Sık Uyguladıkları İlaçlara İlişkin Farmakolojik Bilgi Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 3, 591 - 600, 26.12.2022

Serpil Topçu , Ayda Kebapçı , Begüm Yalçın , Selvinaz Albayrak

https://doi.org/10.56061/fbujohs.1152134

Öz

Bu araştırma, hemşirelerin en sık uyguladıkları ilaçlara ilişkin bilgi düzeyleri ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı-ilişki arayıcı nitelikteki bu araştırmanın örneklemini, erişkin cerrahi, dahiliye ve yoğun bakım ünitelerinde çalışan 167 hemşire oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında, hemşirelerin tanıtıcı özelliklerini ve araştırmacılar tarafından hazırlanan ilaç bilgi düzeylerini belirlemeye yönelik sorulardan oluşan veri formu kullanılmıştır. Veriler, çevirim içi veri sistemi kullanılarak toplanmıştır. Çalışmaya katılan hemşirelerin %14,4’ünün, farmakoloji bilgi düzeylerini yeterli buldukları belirlenmiştir. İlaçların farmakolojik sınıflarına %63,5, ilaçların etki mekanizmasına %11,4 ve ilaçların kullanıldığı durumlara ilişkin sorulara %53,9 oranında doğru cevap verdikleri saptanmıştır. En son farmakoloji eğitimini beş yıldan fazla süre önce alan hemşirelerin, ilaçların farmakolojik sınıfı ve kullanımda dikkat edilmesi gerekenleri bilme düzeyleri arasında anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir p<0.05. Ayrıca, sorulan ilacın farmakolojik sınıfını ve ilacın etki mekanizmasını bilme ile, ilacın kullanımında dikkat edilmesi gerekenler ve hasta eğitimi arasında anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır p<0.001.Hemşirelerin, sık kullandıkları ilaçlara yönelik sorulara yaklaşık yarısının doğru cevap verdiği ve en sık uygulanan ilaçlara yönelik farmakoloji bilgilerini yetersiz buldukları belirlenmiştir. Lisans eğitiminde klinik farmakoloji odaklı ders içeriklerinin oluşturulması ve mezuniyet sonrası hastanelerde hizmet içi ya da birim içi düzenlenecek eğitim programları ile hemşirelerin farmakolojik bilgi düzeylerinin güçlendirilmesi ve ilaçların güvenli uygulanması sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Farmakoloji, hemşire eğitimi, bilgi düzeyi

Nurses’ Level of Knowledge Regarding the Most Frequently Administered Drug And Affecting Factors

Öz

This study was conducted to determine nurses’ level of knowledge regarding the most frequently administered drug and affecting factors. This cross‐sectional and correlational study consisted of 167 nurses working in adult surgical and internal medicine clinics and intensive care units. The data were collected via the online data collection system. The structured data collection form, created by the authors, which includes questions to determine the descriptive characteristics of nurses and their level of knowledge regarding drugs were used for data collection. It was determined that only 14.4% of the nurses found their level of pharmacology as sufficient. 63.5% of the nurses gave correct answers to pharmacological class of drugs, 11.4% correct answers to the drug mechanisms and 53.9% of the nurses gave and the cases in which drugs are used. Nurses, who received their most recent pharmacology training more than five years ago, knew the pharmacological class of the drugs and considerations statistically significantly more accurate p<0.05. In addition, it was determined that there is a significant relationship between knowing the pharmacological class, the mechanism of the drug, and the information should be given during patient education p<0.001. About half of the nurses gave correct answers to the questions about the drugs they use frequently and found their pharmacology knowledge insufficient. Nurses' knowledge level about the most commonly used drugs was moderate. Pharmacological knowledge levels of nurses can be strengthened, and drug administration’s safety can be provided with the development of clinical pharmacology-oriented courses in undergraduate programs and post-graduate in-unit training programs in hospitals.

Anahtar Kelimeler

Pharmacology, nurse education, knowledge level

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Hemşirelik Yönetmeliği 2016. (https://www.saglik.gov.tr/TR,10533/hemsirelik-yonetmeligi.html . Erişim Tarihi: 12 Mart 2020).
• Armitage G, Knapman H. Adverse events in drug administration: a literature review. Journal of Nursing Management. 2003; 112: 130–140. https://doi.org/10.1046/j.1365-2834.2003.00359.x
• Hemşirelik Eğitimi Derneği, Hemşirelik Ulusal Çekirdek Eğitim Programı Huçep çalışmagrubu-2014. (http://www.hemed.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=547&Itemid=178. Erişim Tarihi: 12 Nisan 2019).
• Zaybak A, Taşkıran N, Telli S, Yaşar Ergin E, Şahin M. Hemşirelik öğrencilerinin ilaç uygulamalarına ilişkin bilgilerini yeterli bulma durumları. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2017; 14 1: 6-13. https://doi.org/10.5222/HEAD.2017.006
• Işıklı D. Hemşirelerin farmakoloji bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. 2006.
• Aştı T, Kıvanç M. Ağız yolu ile ilaç verilmesine ilişkin hemşirelerin bilgi ve uygulamaları. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2003; 6: 1-9.
• Ndosi ME, Newell R. Nurses’ knowledge of pharmacology behind drugs they commonly administer. Journal of Clinical Nursing. 2008; 184: 570-580. https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2008.02290.x
• Damodar SK, Joseph J, Cheaten S, Rajendran N, Vijayan PM, Guru G. Assessment of knowledge, awareness and practices among healthcare professionals about pharmacovigilance and adverse drug reactions reporting in dharmapuri and krishnagiri districts of tamilnadu, India. Journal of Pharmacy Practice and Community Medicine. 2018; 41. https://doi.org/10.5530/jppcm.2018.1.9
• Miladinia M, Zarea K, Baraz S, Mousavi Nouri E, Pishgooie AH, Gholamzadeh Baeis M. Pediatric nurses’ medication error: the self-reporting of frequency, types and causes. International Journal of Pediatrics. 2016; 43: 1439-1444.
• Salanterä S, Lauri S. Nursing students’ knowledge of and views about children in pain, Nurse Education Today. 2000; 20: 537-47. https://doi.org/10.1054/nedt.2000.0472
• King RL. Nurses’ perceptions of their pharmacology educational needs. Journal of Advanced Nursing. 2004; 454: 392-400. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.2003.02922.x
• O’Callaghan J, Griffin BT, Morris JM, Bermingham M. Knowledge of adverse drug reaction reporting and the pharmacovigilance of biological medicines: a survey of healthcare professionals in Ireland. BioDrugs. 2018; 323: 267-280. https://doi.org/10.1007/s40259-018-0281-6
• Gavaza P, Brown CM, Lawson KA, Rascati KL, Wilson JP, Steinhardt M. Texas pharmacists’ knowledge of reporting serious adverse drug events to the Food and Drug Administration. Journal of the American Pharmacists Association. 2011; 513: 397-409a. https://doi.org/10.1331/JAPhA.2011.10079
• Biagi C, Montanaro N, Buccellato E, Roberto G, Vaccheri A, Motola D. Underreporting in pharmacovigilance: an intervention for Italian GPs Emilia–Romagna region. European Journal of Clinical Pharmacology. 2013; 692: 237-244. https://doi.org/10.1007/s00228-012-1321-7
• Ekman E, Petersson G, Tågerud S, Bäckström M. Awareness among nurses about reporting of adverse drug reactions in Sweden. Drug, Healthcare and Patient Safety. 2012; 4: 61. https://doi.org/10.2147/DHPS.S31103
• Santosh KC, Tragulpiankit P, Edwards IR, Gorsanan S. Knowledge about adverse drug reactions reporting among healthcare professionals in Nepal. International Journal of Risk & Safety in Medicine 2013; 251: 1-16. https://doi.org/10.3233/JRS-120578
• Dorji C, Tragulpiankit P, Riewpaiboon A, Tobgay T. Knowledge of adverse drug reaction reporting among healthcare professionals in Bhutan: a cross-sectional survey. Drug Safety. 2016; 3912: 1239-1250. https://doi.org/10.1007/s40264-016-0465-2
• Kaushal R, Goldmann DA, Keohane CA, Abramson EL, Woolf S, Yoon C, et.al. Medication errors in paediatric outpatients. Quality and Safety in Health Care. 2010; 196: 1-6. http://dx.doi.org/10.1136/qshc.2008.031179
• Donaldson MS, Corrigan JM, Kohn LT. Eds.. To err is human: building a safer health system Vol. 6: National Academies Press; 2000. p.26-42.
• Çırpı F, Merih Y, Kocabey M. Hasta güvenliğine yönelik hemşirelik uygulamalarının ve hemşirelerin bu konudaki görüşlerinin belirlenmesi. Uluslarası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiri Kitabı;19-21 Mart 2009; Antalya.
• Uzun S, Arslan F. İlaç uygulama hataları. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences. 2008; 282:217-222.
• Ives G, Hodge K, Bullock S, Marriott J. First year RNs' actual and selfrated pharmacology knowledge. The Australian Journal of Advanced Nursing: a quarterly publication of the Royal Australian Nursing Federation. 1995; 141: 13-19.
• Fisun V, Seval Ç, Birol V. Sık karşılaşılan ilaç uygulama hataları ve ilaç güvenliği. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014; 5 4: 271-275.
• Maurer MJ. Nurses perceptions of and experiences with medication errors. The University of Toledo Philosophy in Health Education Department, Unpublished Doctoral Thesis. 2010.
• Aygin D, Cengiz H. İlaç uygulama hataları ve hemşirenin sorumluluğu. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni. 2011; 45: 110-114.
• Sodha M, McLaughlin M, Williams G, Dhillon S. Nurses’ confidence and pharmacological knowledge: a study. British Journal of Community Nursing. 2002; 76: 309-315. https://doi.org/10.12968/bjcn.2002.7.6.10476
• Cassiani SHDB, Faria LMPD. Medication interaction: knowledge of nurses in intensive care units. Acta Paulista de Enfermagem. 2011; 242: 264-270. https://doi.org/10.1590/S0103-21002011000200017
• Şenyuva, E. Hemşirelikte yaşam boyu öğrenme: algılar ve gerçekler. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2013; 211: 69-75.
• Uzuntarla Y, Cihangiroğlu N. Hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin analizi. TAF Preventive Medicine Bulltein. 2016; 151: 1-8. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1428420168
• Westbrook JI, Woods A, Rob MI, Dunsmuir WT, Day RO. Association of interruptions with an increased risk and severity of medication administration errors. Archives of Internal Medicine. 2010; 1708: 683-690. https://doi.org/10.1001/archinternmed.2010.65