Bir Ölçek Geliştirme Çalışması: Sağlık İnanç Modeline Göre İdrar Yolu Enfeksiyonundan Korunmada Sağlık İnanç Ölçeği

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 293 - 304, 26.08.2024

Seda Fatma Kaçar , Nurcan Kolaç

https://doi.org/10.56061/fbujohs.1444026

Öz

Bu çalışmanın amacı Yetişkin Kadın Bireylerde Sağlık İnanç Modeline göre, İdrar Yolu Enfeksiyonundan Korunmada Sağlık İnanç Ölçeğinin geliştirilmesi, geçerlilik ve güvenilirliğinin belirlenmesidir. Araştırmanın örneklemini gönüllü 18-65 yaş arasında gönüllü 364 kadın oluşturdu. Ölçeğin kuramsal çerçevesini Sağlık İnanç Modeli oluşturdu. Ölçek, açımlayıcı faktör analizi ve indeks değerleri, doğrulayıcı faktör analizi, madde toplam korelasyonu ve puan ortalamaları kullanılarak değerlendirildi. Ölçeğin kapsam geçerliliği indeksi %90 olarak bulundu. Faktör analizi sonucunda değişkenler toplam varyansın %55,85’i açıklanan altı faktör elde edildi. Ölçeğin Cronbach’s Alpha değeri 0,888 olarak belirlendi. Tüm analizlerin sonucunda 26 maddeden oluşan beşli likert tipi bir ölçek geliştirildi. Ölçekte algılanan duyarlılık, algılanan ciddiyet, algılanan engel, algılanan yarar, sağlık motivasyonu ve öz yeterlilik olmak üzere altı faktör elde edildi. Ölçeğin toplam puanı İdrar Yolu Enfeksiyonundan Korunmada Sağlık İnancı puanını verir. Ölçekten 1’den 26’ya kadar olan maddeler için en düşük 26, en yüksek 130 puan alınır. Ölçeğin yetişkin kadınlarda idrar yolu enfeksiyonundan korunmada sağlık inancını belirlemek için kullanılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

İdrar yolu enfeksiyonu, kadınlar, sağlık inanç ölçeği

Etik Beyan

Çalışmaya katılmada gönüllülük esas alınmıştır. Çalışmaya başlamadan önce bir üniversitenin Etik Kurulundan (30.03.2023-45 protokol no’lu) izin alındı.

Destekleyen Kurum

Çalışmayı destekleyen kurum ve kuruluş yoktur.

Teşekkür

Çalışma sürecine katkılarından dolayı Talha Pekel'e teşekkürlerimi sunarım.

A Scale Development Study: Health Belief Scale in the Prevention of Urinary Tract Infection According to the Health Belief Model

Öz

The aim of this study is to develop and determine the validity and reliability of the Health Belief Scale in the Prevention of Urinary Tract Infection, according to the Health Belief Model in Adult Female Individuals. The sample of the research consisted of 364 volunteer women between the ages of 18-65. The theoretical framework of the scale was created by the Health Belief Model. The scale was evaluated using exploratory factor analysis and index values, confirmatory factor analysis, item-total correlation and score averages. The content validity index of the scale was found to be 90%. As a result of factor analysis, six factors were obtained, explaining 55.85% of the total variance of the variables. Cronbach's Alpha value of the scale was determined as 0.888. As a result of all analyses, a five-point Likert-type scale consisting of 26 items was developed. Six factors were obtained from the scale: perceived sensitivity, perceived seriousness, perceived obstacle, perceived benefit, health motivation and self-efficacy. The total score of the scale gives the Health Belief score in Protection from Urinary Tract Infection. For items from 1 to 26 on the scale, the lowest score is 26 and the highest score is 130. It is recommended that the scale be used to determine health beliefs in preventing urinary tract infection in adult women.

Anahtar Kelimeler

Health belief model, urinary tract infections, women

Kaynakça

• Alpar, R. (2012). Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle: Uygulamalı İstatistik ve Geçerlilik-Güvenirlik (7. Baskı). Detay Yayıncılık.
• Ayre, C., & Scally A. J. (2014). Critical Values for Lawshe’s Content Validity Ratio: Revisiting the Original Methods of Calculation. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47(1), 79–86. https://doi.org/10.1177/0748175613513808
• Çakmur, H. (2012). Araştırmalarda Ölçme-Güvenilirlik-Geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(3). https://doi.org/10.5455/pmb.1-1322486024
• Çiftci, N., & Kadıoğlu, H. (2020). Türkiye’de Sağlık İnanç Modeline Dayalı Geliştirilen ve Türkçeye Uyarlanan Ölçekler. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 2015-2021. https://doi.org/10.18506/anemon.775742
• Değirmenci, H.,Vural, S., & Yalçın, S. (2022). İstanbul’da Bir Özel Hastanede İdrar Yolu Enfeksiyonu Bulunan Hastalardan İzole Edilen Bakteriler ve Antibiyotik Duyarlılık Profillerinin Belirlenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 17, 426-439. https://doi.org/10.38079/igusabder.1123454
• Heshmati, H., Behnampour, N., Mir, M., Karimi, F., & Khajavi, S. (2015). Factors Associated with Urine and Genital Tract İnfection Preventive Behaviors Among Women Referred to Gorgan Health Centers Based on Health Belief Model. Iran J Health Educ Health Promot, 3(1), 59-68. http://doi.org/10.29252/ijhehp.7.4.323
• John, A.S., Mboto, C.I., & Agbo, B. (2016). A Review on The Prevalence and Predisposing Factors Responsible for Urinary Tract İnfection Among Adults. Euro J Exp Bio, 6(4), 7-11.
• Kurcer, M.A., & Erdogan, Z. (2020). Sağlık İnanç Modeline Göre Sigara Bırakma Ölçeğinin Geliştirilmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 464-470. https://doi.org/10.31067/0.2020.296
• Lawshe, C. H. (1975). A Quantitative Approach to Content Validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575. http://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
• Manjula, N. G., Math, G. C., Patil, A., Gaddad, S. M., & Shivannavar, C. T. (2013). Incidence of Urinary Tract İnfections and Its Aetiological Agents Among Pregnant Women in Karnataka Region. Advances in Microbiology. https://doi.org/10.4236/aim.2013.36063
• Mohammad Hossein, T., & Elham, N. (2012). The Effect of Health Education Based on Health Belief Model on Behavioral Promotion of Urinary Infection Prevention in Pregnant Women. Journal of Research and Health, 2(1), 44-54.
• Salvatore, S., Salvatore, S., Cattoni, E., Siesto, G., Serati, M., Sorice, P. & Torella, M. (2011). Urinary Tract Infections in Women. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 156(2), 131-136. https://doi.org/10.1016/j.ejogrb.2011.01.028
• Sarikaya, İ., Özgöl, M., & Yılar, R. (2017). Hayat Bilgisi Öğretimi Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İlköğretim Online, 16(3), 992-1006. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330237
• Sousa, V.D., & Rojjanasrirat, W. (2011). Translation, Adaptation and Validaditon of Instruments or Scales for Use in Cross-Cultural Health Care Research: A Clear and User-Friendly Guideline. Journal of Evaluation in Clinical Practice, 17(2), 268-274. https://doi.org/10.1111/j.1365-2753.2010.01434.x
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik (1. Baskı). Seçkin Yayıncılık. Şolt, A., Hür, S., Karaman, S., Avcı, N., & Aka, N. (2022). Effects of Genital Hygiene Behaviors of Midwifery and Nursing Students on Vaginal and Urinary Tract Infections. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi,16, 202-222. https://doi.org/10.38079/igusabder.991045
• Tiryaki, S., Gezginci, E., & Göktaş, S. (2021). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Genital Hijyen Davranışlarının Belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 9(2), 510-522. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.843789
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerliği İçin Kapsam Geçerlik İndekslerinin Kullanılması [Tam Metin]. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Denizli, Türkiye. http://doi.org/10.17556/erziefd.297741
• Yurttaş, A., Gültekin, Ü., & Apay, S.E. (2018). İdrar Yolu Enfeksiyonu Geçiren 15-49 Yaş Arası Kadınların Perine Bakımı Uygulamalarının İncelenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 297-301. https://doi.org/10.31067/0.2018.28