Türkiye Özelinde Finansal Gelişmenin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Eşbütünleşme İlişkisi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 25 - 38, 30.06.2022

Bahar Oğul

Öz

Küreselleşme süreciyle birlikte finansal gelişmeler ile ilgili çalışmalar önem kazanmaya başlamıştır. Özellikle en önemli makroekonomik unsurlardan biri olan ekonomik büyüme ile ilişkisi çeşitli araştırmalara konu olmuştur. Ekonomik büyüme, reel milli gelirde meydana gelen artış anlamına gelirken finansal gelişme kavramı bu unsuru etkileyen etmenlerden biridir. Bu çalışmadaki amaç finansal gelişmenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisini Türkiye ekonomisindeki 1980-2019 dönemine ait veriler ile incelemektir. Çalışmanın ampirik kısmında öncelikle serilere birim kök testleri uygulanmıştır. Literatürde sıklıkla kullanılan Augmented Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips Perrons (PP) birim kök testlerinden yararlanılmıştır. ADF ve PP birim kök testleri sonucunda modelde kullanılan serilerin birinci fark düzeyinde durağan olduğu görülmüştür. Finansal gelişme ve ekonomik büyüme değişkenleri arasındaki eşbütünleşme ilişkisi Johansen eşbütünleşme testiyle incelenmiştir. Değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisine dair elde edilen bulgular neticesinde uzun dönem katsayı tahmincilerinden olan Tamamen Geliştirilmiş En Küçük Kareler (FMOLS), Dinamik En Küçük Kareler (DOLS) ve Kanonik Eşbütünleşik Regresyon (CCR) yöntemlerinden yararlanılmıştır. Elde edilen bu bulgular uzun dönemde finansal gelişmede meydana gelen %1’lik bir artışın ekonomik büyümeyi; FMOLS’ye göre %0.65, DOLS’ye göre %0.64 ve CCR’ye göre %0.65 artıracağı yönündedir. Ampirik analizler sonucunda finansal gelişmenin ekonomik büyümeye katkıda bulunduğu bulgusu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Finansal Gelişme, Eşbütünleşme Testleri, Türkiye Ekonomisi

The Effect of Financial Development on Economic Growth in Turkey: Cointegration Relationship

Öz

With the globalization process, studies on financial developments have started to gain importance. Especially its relationship with economic growth, which is one of the most important macroeconomic factors, has been the subject of various researches. While economic growth means an increase in real national income, the concept of financial development is one of the factors affecting this factor. The aim of this study is to examine the effect of financial development on economic growth in the Turkish economy with the data of 1980-2019 period. In the empirical part of the study, firstly, unit root tests were applied to the series. Augmented Dickey-Fuller (ADF) and Phillips Perrons (PP) unit root tests, which are frequently used in the literature, were used. As a result of ADF and PP unit root tests, it was seen that the series used in the model were stationary at the first difference level. The cointegration relationship between financial development and economic growth variables was examined with the Johansen cointegration test. As a result of the findings about the cointegration relationship between the variables, Fully Modified Ordinary Least Squares (FMOLS), Dynamic Least Squares (DOLS) and Canonical Co-integrated Regression (CCR) methods, which are long-term coefficient estimators, were used. These findings obtained indicate that 1% increase in financial development in the long term will increase economic growth; 0.65% according to FMOLS, 0.64% according to DOLS and 0.65% according to CCR. As a result of empirical analysis, it was found that financial development contributes to economic growth.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Financial Development, Cointegration Tests, Turkish Economy

Kaynakça

• Acaravcı, A., Öztürk İ. & Kakilli S.A. (2007), “Finance-Growth Nexus: Evidence from Turkey”, International Research Journal of Finance and Economics, 11, 30-40.
• Akimov, A., Wijeweraa, A., & Dollery, B. (2009), “Financial Development and Economic Growth: Evidencefrom Transiton Economies”, Applied Financial Economics, 2009, 19(12), 999-1008.
• Al-Yousif, Y. K. (2002), “Financial Development and Economic Growth: Another Look at the Evidence from Developing Countries”, Review of Financial Economics, 11(2), 131-150.
• Anuya, D. E., & Ifionu, E. P. (2021), “Financial Market Development and Economic Growth in Sub-Saharan Africa: A Dynamic Panel Gmm Approach”, Mediterranean Publication and Research International, 13(7), 97-115.
• Aydın, M. K., Ak, M. Z. & Altıntaş, N. (2014), “Finansal Gelişme”nin “Büyüme”ye Etkisi: Türkiye Özelinde Nedensellik Analizi”, Maliye Dergisi, 167, 149-162.
• Aydın, Y. (2019), “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Kırılgan Beşli Ülkeleri İçin Analizi”, Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(1), 37-49.
• Bozoklu, Ş. & Yılancı, V. (2013), “Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 161-187.
• Calderon, C. & Liu L. (2003), “The Direction of Causality Between Financial Development and Economic Growth”, Journal of Development Economics, 72, 321-334.
• Chang, T., & Caudill, S. B. (2005), “Financial Development And Economic Growth: the Case of Taiwan”, Applied economics, 37(12), 1329-1335.
• Çeştepe, H., & Yıldırım, E. (2016), “Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 12-26.
• Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1979), “Distribution of Estimators of Autoregressive Timeseries with a Unit Root”, Journal of the American Statistical Association, 74, 427-431.
• Dinler, Z. (1997), “İktisada Giriş”, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Dritsakis, N., & Adamopoulos, A. (2004), “Financial Development and Economic Growth in Greece: An Empirical Investigation with Granger Causality Analysis”, International Economic Journal, 18(4), 547-559.
• Ergeç, E. H. (2004), “Finansal Gelişme ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi ve Türkiye Örneği: 1988-2001”, Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 51-66.
• Eyüboğlu, K. & Akan, K. (2020), “Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: RALS-EG Eşbütünleşme Testi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4), 974-988.
• Felek, Ş., Yayla, N. & Çağlar, A. (2018), “Türkiye’de AB Doğrudan Yatırımları, Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisine ARDL Yaklaşımı”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (20), 63-82.
• Fendoğlu, E. (2021), “Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Fourier Testlerden Kanıtlar”, Journal of Empirical Economics and Social Sciences, 3(2), 19-34.
• Güneş, S. (2013), “Finansal Gelişmişlik ve Büyüme Arasındaki Nedensellik Testi: Türkiye Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 73-85.
• Güryay, E., Şafakli, O. V. & Tüzel, B., (2007), “Financial Development and Economic Growth: Evidence from Northern Cyprus”, International Research Journal of Finance and Economics, 8, 57-62.
• Hansson, P. & Jonung, L. (1997), “Finance and Economic Growth: The Case Sweeden, 1834-1991”, Research in Economics, 51, 276-277.
• IMF, https://www.imf.org/en/Data, Erişim Tarihi: 02.03.2022.
• Işık, N., Yılmaz, S. S. & Kılınç, E. C. (2017), “İthal Otomobil Satışlarının Döviz Kuru Esnekliği: Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(33), 84-92.
• Johansen, S. & Juselıus, K. (1990), “Maximum Likelihood Estimation and İnference on Cointegration with Applications to the Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52(2), 169-210.
• Johansen, S. (1988), “Statistical Analysis of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254.
• Kandır, S. Y., İskenderoğlu, Ö. & Önal, Y. B. (2007), “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki ilişkinin Araştırılması”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 311-326.
• Kar, M., & Taş, S. (2004), "İktisadi Kalkınmada Para ve Sermayenin Yeri. Kalkınma Ekonomisi: Seçme Konular”, (Ed.) Sami Taban & Muhsin Kar (159-188), Bursa: Ekin Kitabevi.
• Karamelikli, H., & Kesgingöz, H. (2017), “Finansal Gelişme Bileşenlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği”, Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 6(1).
• Khan, M. & Qayyum, B. (2007), “Trade Liberalisation, Financial Development and Economic Growth”, Pakistan Institute of Development Economics Working Paper, No. 22204.
• MacKinnon, J. G. (1991), “Critical Values for Cointegration Tests”, (Ed. R. F. Engle and C. W. J. Granger), Chapter 13 in Long-Run Economic Relationships: Readings in Cointegration, 267-276, Oxford University Press, Oxford.
• Özcan, B. & Arı, A. (2011), “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği”, İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 121-142.
• Park, J. Y. (1992), “Canonical Cointegrating Regressions”, Econometrica: Journal of the Econometric Society, 60(1), 119-143.
• Pata, U. K. & Ağca, A. (2018), “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği”, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 115-128.
• Phillips, P. CB. & Hansen, B. E. (1990), “Statistical Inference in Instrumental Variables Regression with I (1) Processes”, The Review of Economic Studies, 57, 99-125.
• Phillips, P. CB. & Perron, P. (1988), “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”, Biometrica, 75(2), 335-346.
• Saikkonen, P. (1992), “Estimation and Testing of Cointegrated Systems by an Autoregressive Approximation”. Econometric Theory, 8(1), 1-27.
• Saci, K. & Holden, K. (2008), “Evidence on Growth and Financial Development Using Principal Components”, Applied Financial Economics, 18(19), 1549-1560.
• Sağlam, Y. & Sönmez, F. E. (2017), “Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Avrupa Geçiş Ekonomileri Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12(1), 121-140.
• Stock, J. H. ve Watson, M. W. (1993), “A Simple Estimator of Cointegrating Vectors in Higher Order Integrated Systems”, Econometrica: Journal of the Econometric Society, 61(4), 783-820.
• Türkoğlu, M. (2016), “Türkiye’de Finansal Gelişmenin Ekonomik Büyümeye Etkileri: Nedensellik Analizi”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 6(1), 84-93.
• Uğurlu, S., & Keser, E. (2020), “Dış Ticaretin Gelişiminde Lojistik Sektörünün Rolü: Ekonometrik Bir Analiz”, Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6(37), 2061-2069.
• Yucel, F. (2009), “Causal Relationships Between Financial Development, Trade Openness and Economic Growth: The Case of Turkey”, Journal of Social sciences, 5(1), 33-42.
• WDI, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators# ,