HAPİSHANE ISLAHATI BAĞLAMINDA ÇERKES HAPİSHANESİNİN MODERNLEŞME ÇALIŞMALARI

Yıl 2011, Cilt: 17 Sayı: 66, 81 - 94, 01.08.2011

Jülide Akyüz Orat

Öz

Osmanlı Devleti modernleşme çalışmalarına 19. yüzyılda hız vermiştir. Direk insana
yönelik çalışmalardan birisi de “hapishaneleri ve hapsedilenleri” kapsamaktadır. Yaşam
hakkının kutsal sayıldığı bir anlayış çerçevesinde Batı’nın dayatmasıyla hapishanelerin yeniden
düzenlenmesi gerekmiştir. Bu düzenleme çerçevesinde Çerkes Hapishanesi araştırmamızın
dayanağını oluşturmaktadır. Hapishanenin durumu, sağlık koşulları, hapishanenin yeniden
inşası gibi ayrıntılar arşiv belgeleri yardımıyla ve bu alandaki çalışmalara katkı amacıyla
değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, reform, hapishane, Çerkes, sağlık

THE MODERNIZATION MOVEMENTS IN ÇERKES PRISON AT THE CONTEXT OF PRISON RENOVATION

Öz

The Otoman State accelerated its modernization movements in 19th century. The first
renovation that has been made for human beings is “the prisons and imprisoned people”.
It was essential to organize the prisons again by the pressure of West according to the view
which defends life right virtuous and sacred. The Çerkes Prison has become the main point
of our research because of its renewed organization. The situation, health conditions, the new
construction of the prison has been evaluated by the addition of archieve documents as it is
thought to help us in this study.

Anahtar Kelimeler

Otoman, reform, prison, Çerkes, health

Kaynakça

• DH. MB. HPS. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dahiliye Mebani-i Emiriye ve Hapishaneler Müdiriyeti Belgeleri.
• BARDAKOğLU Ali, “Hapis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA)/XVI, İstanbul 1997.
• BOZKURT Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, TTK Yayınları, Ankara 1996.
• DEMİRBAŞ Timur, “Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların ve Cezaevlerinin Evrimi”, Hapishane Kitabı, Editörler: Emine Gürsoy Naskali-Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2005.
• FOUCAULT Michel, Hapishanenin Doğuşu, Çeviren: Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Yayınları, Ankara 2000.
• İPŞİRLİ Mehmet, “XVI. Yüzyılın İkinci Yarısında Kürek Cezası İle ilgili Hükümler”, Tarih Enstitüsü Dergisi, S: 12, İstanbul 1982.
• KORTANTAMER Samira, “Memluklerde Hapishaneler”, Hapishane Kitabı, Editörler: Emine Gürsoy Naskali-Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2005.
• ÖZKUL Ali Efdal, “XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Kıbrıs’ta Kalebentler ve Cezirebentler”, Hapishane Kitabı, Editörler: Emine Gürsoy Naskali-Hilal Oytun Altun, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2005.
• SAMİ Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul 1317.
• SERTOğLU Midhat, Osmanlı Tarih Lugatı, İstanbul 1986.
• ŞEN Hasan, “Osmanlı’da Hapishane Mefhumu”, Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza, Derleyenler: Noémi Lévy-Alexandre Toumarkine, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2008.
• ŞEN Ömer, Osmanlı’da Mahkum Olmak Avrupalılaşma Sürecinde Hapishaneler, Kapı Yayınları, İstanbul 2007.
• ŞİMŞİR Nahide, Osmanlı Araştırmaları (Makaleler I), IQ Yayınları, İstanbul 2004.
• TEMEL Mehmet, “XX. Yüzyılın Başlarında Menteşe Sancağı Hapishaneleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S: 26, Güz 2009.
• ÜNLÜ Mucize, “Hapishane Reformu Sürecinde Canik Hapishanesini Islah Çalışmaları (1876-1918), Karadeniz Tarihi Sempozyumu (25-26 Mayıs 2005),/II, Trabzon 2007.
• YILDIZ Gültekin, Osmanlı Devleti’nde Hapishane Islahatı (1839-1908), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2002.
• Ek- 1. DH. MB. HPS Dosya: 158 Gömlek: 10 12 Şevval 1334/ 20 Temmuz 1332
• tarihli Çerkes hapishanesi krokisi. hAPİShANE ıSlAhATı BAğlAMıNDA ÇErKES hAPİShANESİNİN
• MODErNlEşME ÇAlışMAlArı