Battal-Nâme, Sasonlu Tavit ve Digenis Akritas Destanlarındaki Kahramanların Lord Raglan’ın Geleneksel Kahraman Kalıbına Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2011, Cilt: 18 Sayı: 67, 89 - 104, 01.10.2011

Mehmet Yılmaz

Öz

Türkler, Ermeniler, Araplar ve Rumlar tarihin belli dönemlerinde birbirleriyle bazen
savaşarak, bazen ticaret yoluyla, bazen de dini sebeplerle ilişkilerde bulunmuşlardır. Tabii bu
durum, sözünü ettiğimiz halkların ortak bilincinde farklı anlatı türlerinin doğmasına sebep
olmuştur. Tarihi olaylar bu anlatı türleri içinde, her toplumun bakış açısı, dini anlayışı ve
hayat görüşüne göre şekillenmiştir. Battal-nâme, Digenis Akritas ve Sasonlu Tavit destanları
ve bu destanların kahramanları dile getirdiğimiz tarihi olayların farklı farklı anlatılmalarının
başarılı birer örneğini teşkil ederler.
Biz, bu çalışmamızda bu üç destandan Digenis Akritas’ı ve Sasonlu Tavit’i tanıtırken
aynı zamanda destan kahramanlarını Lord Raglan’ın Geleneksel Kahraman Kalıbı’na göre
karşılaştırarak Türk destanlarındaki kahraman kalıbının bazı özelliklerini de belirlemeye
gayret gösterdik. Bunu yapmamızdaki maksat, sadece milli bir kahraman prototipi çıkarmak
değil, bunun yanında tarihte bir şekilde münasebette bulunduğumuz toplumların destan
gelenekleri, daha geniş bir ifadeyle sözlü anlatı gelenekleri, hakkında bilgi sahibi olmaktır.

Anahtar Kelimeler

Battal-nâme, Sasonlu Tavit, Digenis Akritas, Battal Gazi, Lord Raglan, Geleneksel Kahraman Kalıbı

An Evaluation according to Traditional Heroic Patterns by Lord Raglan on Heros in the Battal-name, Digenis Akritas and David of Sassoun

Öz

Turks, Arabs, Armenians and Greeks are fights with each other in certain periods of
history. They were found in relationships sometimes trade via, sometimes religious reasons.
This case, in the collective conscioussnes of people we spoke a different kind of narrative has
led to the creation. The historical event, has been shaped by every aspects of society, religious
understanding and view of life, in his narrative species. Battal-nâme, Digenis Akritas and
David of Sassoun are succefull examples of this events. We evaluated this epos according to
Lord Raglan’s Traditional Heroic Patterns. In this way, we showed some patterns of heroic
epos of Turkish. However, we did not just want to take the prototype of a national hero. Apart
from this, we are in a relationships in history is to have knowledge about not just epic, but
oral tradition.

Anahtar Kelimeler

Battal-nâme, Digenis Akritas, David of Sassoun, Battal Gazi, Lord Raglan, Traditional Heroic Pattern

Kaynakça

• And, Metin. 2007. Ritüelden Drama, Kerbelâ-Muharrem-Ta’ziye, YKY İstanbul.
• Armenian Literature.1904. Comprising Poetry, Drama, Folk-Lore, and Classic Traditions, Robert Arnot, M. A., Revised Edition.
• “ Battal-nâme (Eski Türkiye Türkçesi) 2006. Haz: Prof. Dr. Necati DEMİR, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Dursun Erdem, Hece Yayınları, Ankara.
• Baysal, Barış.2009. Digenes Akrites, Anadolu’nun Büyük Destanı, Grottaferrata ve Escorial Versiyonları, Kalkedon Yayınları: 105, Anadolu Tarihi: 1, Kasım.
• Boratav, Pertev Naili. 1993.“Battal” maddesi, İA, M.E.B. Yayınları, İstanbul Cilt. II.
• Çetin, Yrd. Doç. Dr. İsmet.1998. Türk Destan Kahramanları ve Köroğlu, Milli Folklor, Cilt:5, Yıl: 10, S.39, Ankara.
• Çobanoğlu, Özkul. 1996. “Lord Raglan’ın Batı Halk Kahramanı Kalıbı Açısından Oğuz Kağan ve Er Töştük Destan Kahramanlarına Bakış” Umay GÜNAY Armağanı, Ankara.
• David of Sassoun, The Armenian Folk Epic in Four Cycles.1964. Translated with An Introduction and Notes By Artin K. Shalian, Ohio University Press.
• Daredevils of Sassoun, The Armenian National Epic 1964.By Leon Surmelian, George Allen & Unwin Ltd, London.
• “Digenis Akritas, The Two-Blood Border Lord, The Grottaferrata Version .1972. Translated with an Intraduction and Notes by DENISON B. HULL, Ohio University Pres, Ohio.”
• Ekici, Metin İ.1998. Geleneksel Kahraman, Milli Folklor, 5, 10, 37, (Bahar) Ankara.
• Grousset, Rene.2006. Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi, Çev: Sosi Dolanoğlu, Aras Yayınları, İstanbul.
• The Heritage of Armenian Literature, Volume –II. Agop Hacikyan, Gabriel Basmajian, Edward S Franchuk,Nourhan Ouzounian. 2002. Wayne State University Press, Detroit.
• İşhanyan, Rafael.2006. Başlangıcıdan II. Yüzyıla Kadar Ermenilerin Tarihi, Çev: Sarkis Seropyan, Belge Yayınları, İstanbul.
• İslam Ansiklopedisi. 1993. Cilt: 4.
• Köse Doç. Dr. Nerin.1999. Lord Raglan’ın Geleneksel Kahraman Kalıbı ve Kococaş, Milli Folklor, Cilt:6, Yıl:11, Sayı:43, Ankara, Güz.
• Oğuz, Doç. Dr. M. Öcal.1999. “Lord Raglan’ın Geleneksel Kahraman Kalıbı ve Basat” Milli Folklor, Yıl: 11, Sayı: 41, Ankara.
• -------“Lord Raglan’ın Geleneksel Kahraman Kalıbı ve Boğaç Han”, Milli Folklor, Yıl:10, Sayı: 40.
• Ozansoy, Yrd. Doç. Dr.Esin. 2008. Basileios Digenis Akritas Destanı Üzerine Not, Prof. Dr. Işın Demirkent Anısına, Dünya Yayınları.
• Özçelik, Mustafa.2009. Seyyid Battal Gazi, T.C. Eskişehir Valiliği.
• Raglan, Lord. 1956. The Hero, A Study in Tradition, Myth,and Drama, New York Vintage Books.
• Say, Yağmur: “Anadolu İnanç ve Kültür Tarihinde Seyyid Battal Gazi Kült Kimliği” Bkz: www.aleviakademisi.org Erişim tarihi: 01/07/2010
• Sevim, Prof. Dr. Ali. 2002. Genel Çizgileriyle Selçuklu-Ermeni İlişkileri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Türkmen, Prof. Dr. Fikret.1992. Türk Halk Kültürünün Ermeni Kültürüne Tesiri, Akademi Kitabevi, İzmir.
• Urfalı Mateos Vekayi-namesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), 2000. Çev: Hrant D.Andreasyan, Notlar: Edouard Dulaurer, Prof.Dr. Halil Yinanç, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Yılmaz, Mehmet.2010. Ermeni Mitolojisi Üzerinde Bir Değerlendirme, Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Prof. Dr. Muhan Bali Özel Sayısı, Erzurum.