Psikolijik Danışma Sürecinde “Kendini Kabul” ve “Savunucu Davranış” Kavramlarının Felsefi ve , Psikolojik Boyutları

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 74, 61 - 72, 01.08.2013

Gürsen Topses

Öz

Bu makalenin amacı, psikoloji bilimi ve psikolojik danışma edebiyatında (literatüründe), psikolojik
sağlık sorunları açısından önem taşıyan “kendini kabul” (self-acceptance) ve “savunucu davranış”(defensive
behovior) kavramlarını, felsefi ve psikolojik boyutlarıyla inceleme konusu yapmak olmuştur. Makalede
her iki kavramın, felsefi kökenleri, psikolojik davranış uygulamaları ışığında geliştirilen kendini kabul ve
savunucu davranış ölçeklerinin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları süreçleri de özetlenmiştir.
Savunucu davranışın, özellikle existantialist felsefenin içeriğinde yer alan yabancılaşma kavramıyla
ilişkilendirilerek, savunucu davranışa ve onun insanlararası ilişkilerde oluşturduğu sorunların çözümlenmesi yapılmıştır. Ayrıca savunucu davranış ve insanlararası iletişimi engelleyen etmenler, yapılan
araştırmalar ışığında incelenmiştir.
Kendini kabul kavramının içeriğinde yer alan, gerçekle yüzleşme ve gerçeği kabul etme kavramları,
existantialist felsefe, psikoanalitik ve hümanistlik psikoloji kuramları çerçevesinde inceleme konusu
yapılmıştır. Söz konusu kuramlar, gerçekle yüzleşebilme, kendini kabul ve bunların tam tersi kavramı
olarak ele alınan savunucu davranışla ilgili ölçeklerlerin kimi maddelerinden örnekler verilmiş, ge-
çerlik ve güvenirlik çalışma süreciyle ilgili çalışmalar özetlenmiştir. Ayrıca insanın “kendini gerçekçi
olarak kabul etmesinin” hümanistik psikolojinin temel kavramlarından sayılan “kendini gerçekleştirme
(self actualizng) ve varoluşçu felsefe ve psikoloji kuramının “varoluş özden önce gelir” önermesiyle
olan ilişkisi de psikolojik sağlığın temel göstergeleri olarak vurgulanmıştır. Savunucu davranış kavramının
Freudyen psikoloji kuramı içindeki konumu ve buna bağlı savunma düzenekleri içindeki yerleri
tartışma konusu yapılmıştır. Ayrıca, savunucu davranışı azaltma programından yararlanarak yurtdışında
ve Türkiye’de yapılmış araştırmalardan söz edilmiştir. Savunucu davranışı azaltma programının, aile
terapisi kapsamında aile ve okul ve çeşitli akran grupları ve arkadaş ilişkilerini konu edinen araştırma
örnekleri özetlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Savunucu davranış, kendini kabul, kendini gerçekleştirme

THE PHILOSOPHICAL AND PSYCHOLOGICAL ASPECTS OF SELFACCEPTANCE AND DEFENSIVE BEHAVIORS

Öz

This study is a literature review on the philosophical and psychological aspects of self-acceptance
and defensive behaviors, which are of great importance in psychological health problems. The article
also focusing on the two concepts’ philosophical origins and the implications of the psychological behavior
summarizes the process of validity and reliability in the researches on self-concept and defensive
behavior.
The study examining in particular the defensive behavior in relation to the concept of alienation
which is a part of the philosophy of existentialism, attempts to solve the problems created by defensive
behavior among individuals. In addition, defensive behavior and the elements preventing the interpersonal
communication will be investigated.
The concepts of facing the reality and accepting the reality as the main parts of self-acceptance
have been among the topics that existentialist philosophy, psychoanalysis, and humanistic psychology
try to study. These theories giving some examples about some articles of the questionnaires about
facing the reality and self-accepting and defensive behavioral as their opposite concept summarizes
studies on the validity and reliability. Thus, the study depicting the individual as “accepting the self
as the reality”, focuses on the relationship of “self-actualization stated by humanistic psychology and
“existence precedes essence” pointed by the existential philosophy and the theory of psychology as the
basic indicators of psychological health.

Anahtar Kelimeler

Defensive behovior, self-acceptance, self actualizing

Kaynakça

• Anna, Freud (1989), Ego ve Savunma Mekanizmaları, Çev: Yeşim Erim, Bağlam yayıncılık, Ankara.
• Baron, Alma (19876) “The Key to Open Communication”. Personel Administrator, s: 21(5), 49,51-52)
• Coşkuner, Ayşe (1994) İletişim Becerileri Geliştirme Eğitiminin İşgörenlerin İletişim Çatışmalarına Girme Eğilimlerine, Yalnızlık Düzeylerine ve İş Doyumlarına Etkisi. Ankara Üniversitesi Ens- titüsü, yayınlanmamış doktora tezi, Ankara
• Çelik, Fatma.(2001) “Grupla Savunucu İletişimi Azaltma Programının Üniversite Öğrencilerinin Savu- nucu Davranış Düzlerine Etkisi” Gazi Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Davut, Aydın (1997), Bilişsel Davranışçı Yaklaşımlı Grupla Psikolojik Danışmanın Üniversite Öğren- cilerinin İletişim Çatışmalarını Önlemedeki Etkisi. Gazi Üniversitesi Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Ankara
• Çam, Sabahattin (1997). İletişim Becerileri Eğitim Programının Öğretmen Adaylarının Ego Duru- muna ve Problem Çözme Becerisi Algılarına Etkisi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara
• Cüceloğlu, Doğan. (2000) Yeniden İnsan İnsana. Sistem Yayıncılık, İstanbul
• _______________ (2002) İletişim Donanımları. Remzi Kitabevi İstanbul,
• Dökmen, Üstün (1995) İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayıncılık. Sistem Yayıncılık, Ankara.
• ________________( 1996) Sanatta ve Günlük Yaşamda İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayın- cılık, Ankara.
• ________________(2007) Küçük Şeyler. Remzi Kitapevi, Ankara
• Eadie, F. William (1978) Defensive communication As Traid and State. Paper presented at the Animal Meeting Of The İnternational. Commnication Association, april: 25-29, Chicago
• Gander J. ve W. Gardıner. Çocuk ve Ergen Gelişimi. Editör: Bekir Onur. İmge Yayınevi, Ankara.
• Geçtan (1982). Çağdaş İnsanda Normal Dışı Davranışlar. A.Ü.Basımevi, Ankara.
• ___________-(1986) İnsan Olmak, Remzi kitapevi, Istanbul
• Gıbb. J.Jack (1961) Defensive Communication. Journal of Communication, s; 141-148 New York.
• Goleman D. (2000) İşbaşında Duygusal Zeka. Varlık Yayınları, İstanbul.
• Gottman, J.M (1993) ‘The Roles of Contlict Engament, İnteraction: A Longitudinal Viev of Fit
• Types Couples’. Journal of Counsutting and Clinical Pyschology, 61(1), S. 615-617, New York.
• Işık, A.Zeynep. (1993), İletişim Becerileri Konusunda Ebeveynlere Verilen Eğitimin İletişim Çatışma- larına Girme Eğilimi Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Kahn, Michael (1995), İletişimin Tao’su (çev: Hande Gündüz), Okyanus Yayıncılık, İstanbul.
• Kılışçı, Yadigar. (1988). Kendini Kabul Envanteri Genç Yetişkin (Ü) ve Ergen (L) Formları Uygulama Kılavuzu. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Korkut, Fidan (1996) ‘İletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi Güvenirlik Ge- çerlik Çalışması’. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, sayı 2 (7), s: 18-23, Ankara.
• Landfıeld, W.Alvin (1954) ‘A Movemend İnterpretation Of Theat’. Journal Of Abnormal And Social Psychlogy, 49, S. 529-532
• Navaro, Leyla (1999). Gerçekten Beni Duyuyor musun?, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• Özer, A.Kadir (1989). Duygusal Gerilimle Baş edebilme (Ben Değeri Tiryakiliği), Varlık Yayınları, İstanbul,
• ____________ (1995) İletişimsizlik Beceresi. Varlık Yayınları, İstanbul,
• Özgit, Şahin (1991) İletişim Becerisi Konusunda Verilen Eğitimin İletişim Çatışmalarına Girme Eğili- mi Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi. İstanbul.
• Rozema, j. Hazem (1986) .Defensive Communivation Climate as Barrier to Sex Education in The Home. Familey Relations, 35, S: 531-537
• Selçuk, Ziya (1989) Üniversite Öğrencilerinin Kendini Açma Davranışları. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Sucuoğlu, Bulbin (1991) ‘Davranış Bilimlerini İletişim Becerileri Kazandırma Yolu İle Azaltılması Vak’a Sunusu’. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi Yayınları, s: 24(1), 161
• Sunburg, F. James (1998). Working With Defensive Projections in Conjoint Marriage Counselling Fa- miley Relations, (29(1), s: 107-109, New York.
• Şahin, Yüksel (1997). Grupla İletişim Becerileri Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinin İletişim Beceri düzeylerine Etkisi.. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Toffler, Alvin (1974) Gelecek Şoku. Çev: Selami Sargut. Altın Kitaplar, Istanbul
• Topses, Gürsen (2001) İletişimde Savunucu Davranış Düzeyini Belirleme Ölçeği. “Grupla Savunucu