KENTLERDE YENİ BELLEK MEKANLARI: KENT MÜZELERİ

Yıl 2014, Cilt: 20 Sayı: 79, 25 - 39, 01.10.2014

Necat Keskin

Öz

Bellek, içinde geçmiş, unutma, anımsama, hatırlama gibi ifadeleri barındıran, bu anlamda
geçmişin yeniden hatırlanması üzerine inşa edilen kimlik olgusunun açıklanmasında da önemli
olan bir kavramdır.
Geçmişin korunduğu ve hatırlandığı mekanlar olarak müzeler öteden beri bulundukları
yerlerde birer bellek mekanı olarak değerlendirilmekte ve topluluk kimliğinin inşasında da önemli
işlevleri olduğu düşünülmektedir.
Gelişen teknolojinin, artan göç ve nüfus artışının baskısı altındaki kentlerde de ‘hafıza’nın
kaybolması, kent ‘kimlik’i açısından bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Kent kimliğinin yeniden
inşa edilmesi, kent tarihinin yeniden ele alınması, kentle ilişkili gelenek, göreneklerin toplanması,
kayıt altına alınması, yani bir anlamda kentin geçmişinin hatırlanması ile ilişkili bir süreçtir.
Bu bağlamda kent müzelerinin, kentin geçmişine ait bilginin, belgenin yer aldığı, kaybolan
gelenek, zanaat ve mesleklere ait kayıtların toplandığı ve yeniden sergilendiği mekanlar olarak,
şimdiki ve sonraki kuşakların yararlanacağı birer bellek mekanı işlevi gördükleri söylenebilir.
Diyarbakır Kent Müzesi de, gerek kurulma amacı gerekse kurulma süreci ile yukarıda
belirtilenlere bir örnek teşkil etmektedir. Bu çalışmada, bellek, birer bellek mekanı olarak müzeler
ve kent müzeleri, bu mekanların kente yeni bir ‘kimlik’ ve ‘tarih’ kazandırma çabaları ile ilişkisi
anlatılmaya çalışılacak ve bu bağlamda Diyarbakır Kent Müzesi örnek olarak sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bellek Mekanları, Kent, Kimlik, Kent Müzeleri, Diyarbakır

NEW MEMORY SPACES IN CITIES: CITY MUSEUMS

Öz

Memory is a concept including expressions such as past, to forget, to remember,reminiscence
and in this sense it is important in explanation of the identity phenomenon which is created on
Remembering past again.
Museums, as the locations where the past is preserved and remembered, have all along been
appreciated as memory locations in the places they exist and are thought to have an important
function in the creation of the collective identity.
Loss of ‚memory‘, in cities which are under pressure of developing technology, increase of
immigration and overpopulation, comes out as a problem in terms of city ‚identity‘. Reconstruction
of city identity is a process related to handling the history of the city once again, collecting and
recording the customs and traditions of the city, meanly remembering the past of the city.
It can be said, in this context, as the spaces where information and documents about past of the
city take place, recordings about lost craft, traditions and jobs are collected and re-exhibited, city
museums have the function of ‚memory spaces‘ where the contemporary and new generations
can benefit.
Diyarbakır City Museum is also a sample of what is specified above, both in terms of aim and
process of its foundation. In this study memory, museums as memory spaces and city museums,
the relationship between these spaces and struggle for bringing a new identity and history to the
city will be explained and in this context Diyarbakır City Museum will be presented as a sample.

Anahtar Kelimeler

Memory Spaces, City, Identity, City Museums, Diyarbakır

Kaynakça

• alTunbaş, aysun & ÖZdeMir, Çiğdem (2012) “Çağdaş Müzecilik anlayışı ve ülkemizde Müzeler”, ankara. (http://teftis.kulturturizm.gov.tr/Tr,45763/mufettis-yardimcilari-aysun- altunbas-ve-cigdem-ozdemir-.html) (erişim Tarihi: 04.02.2013)
• anderSOn, benedict (2004) hayali Cemaatler (3.bsk),(çev. iskender Savaşır), istanbul: Metis.
• arTun, ali (2006) Tarih Sahneleri: Sanat Müzeleri 1: Müze ve Modernlik, istanbul: iletişim.
• aSSMann, Jan (2001) kültürel bellek: eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik (çev.ayşe Tekin), istanbul: ayrıntı.
• aydın, Suavi (1999) kimlik Sorunu, ulusallık ve ‘Türk kimliği’, ankara: Öteki.
• belında, barnet (2004) “Technical Machines and evolution”,
• http://www.ctheory.net/articles.aspx?id=414 erişim Tarihi: 23.06.2013
• Canlı, Cemalettin & uÇak, h.ibrahim (2011) hattın dört yanında Cemilpaşazadeler, ankara. dipnot.
• COhen, anthony p. (1999) Topluluğun Simgesel kuruluşu (çev.Mehmet küçük), ankara: dost.
• COnnerTOn, paul (1999) Toplumlar nasıl anımsar? (Çev.alaeddin şenel), istanbul: ayrıntı.
• deMir, Sema (2012) “kültürel bellek, gelenek ve halk bilim Müzeleri” Milli Folklor, yıl.24, sayı.95, 183-194.
• diken, şeyhmus (2012) diyarbekirli udi yervant bostancı ‘ula Fılle hoş geldin’, istanbul: iletişim.
• dÖnMeZ, banu M. & kılınÇer, Zafer (2011) “Müziğin yunan Mitolojisi ve batı kültürü içindeki algılanışı” inönü üniversitesi Sanat ve Tasarım dergisi, c.1. sayı. 1. 101-113.
• dunCan, Carol & WallaCh, alan (2012) “evrensel Müze” (çev. renan akman) Tarih sahneleri: Sanat Müzeleri 2, Müze ve eleştirel düşünce, ed. ali artun, istanbul: iletişim, 49-86.
• ekMan, Mattias (2009) “The Memories of Space”, adgd Conference 17-19 September 2009, nothingam Trent university. www.academia.edu (erişim Tarihi:13.05.2013).
• knıTTel, Susanne C. (2011) uncanny homelands: disability, race, and the politics of Memory, new york: Columbia university.
• MalMıSanıJ (2010) yirminci yüzyılın başında diyarbekir’de kürt ulusçuluğu (1900-1920), istanbul: Wate.
• MerCan, Mehmet (2013) “Tarihi Cemil paşa konağı”,
• http://diyarbakirgrubu.blogspot.com/2009/09/tarihi-cemil-pasa-konag-mehmet-mercan.html erişim Tarihi: 29.02.2013
• nOra, pierre (2006) hafıza Mekanları (çev.M.emin Özcan), ankara: dost.
• OlıCk, Jeffrey k. (1999) “Collective Memory: The Two Cultures” Sociological Theory, vol. 17 (3), 333-348.
• Onur, bekir (2012) Çağdaş Müze, eğitim ve gelişim: Müze psikolojisine giriş, ankara: imge. rıCOeur, paul (2011) hafıza, Tarih, unutuş (çev.M.emin Özcan), istanbul: Metis.
• Silier, Orhan (2006) “kent Müzeleri ve Türkiye’de bu Tür Müzelere duyulan ihtiyaç” Melit’dan battalgazi’ye Tarih-arkeoloji-kültür-Sanat günleri, Tarih ve arkeoloji Sempozyumu, Malatya.
• Tdk (2005) Türkçe Sözlük 10.bsk ankara:Türk dil kurumu.
• vaCCarı, andrés (2009) “unweaving the program: Stiegler and the hegemony of Technics”, http://www.transformationsjournal.org/journal/issue_17/article_08.shtml erişim Tarihi: 23.06.2013 Web Siteleri: http://icom.museum/
• http://icom.museum/the-vision/museum-definition/
• http://www.camoc.icom.museum/about/index.php
• http://www.human-memory.net/intro_what.html
• http://www.osmanlicaturkce.com/?k=h%Fdfz&t=%40