Kültür ve Semboller Bağlamında Anadolu Söylencelerinin Kişiler Üzerindeki Algı Farklılıklarının Tasarım Açısından Değerlendirilmesi ve Bir Atölye Uygulamas

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 86, 29 - 44, 01.05.2016

Banu Bulduk

Öz

Anadolu söylenceleri, ülkelerin kültür mirasının belirgin göstergeleri olarak tanımlanan

kaynak niteliğindeki eserlerdir. Kültürlerarası iletişimin kurulması bağlamında geçmişten geleceğe

uzanan bir köprü olarak tanımlanabilen söz konusu Anadolu söylenceleri, masalları,

hikâyeleri vb. eserleri, kültürlerin üst üste yerleşmesi ve örülmesiyle şekillenmekte, nesilden

nesillere aktarılırken yeniden yapılanmaktadır. Keza, Anadolu anlatılarının tarihsel bir belge

niteliği taşımaları, gerçeklik payı taşımalarından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle söz konusu

anlatıların bir ülkenin kültür tarihinin bileşenlerinden olduğu söylenebilir. Öyle ki anlatıların

kişilerin yaşadıkları ülkelerin yapısal örüntüsüne göre şekillendiği de ifade edilebilir bir

gerçektir. Bu makale kapsamında bireylerin, öğrenme koşulları göz önünde tutularak Anadolu

söylencelerini algılama duyarlılıklarının değişkenliği incelenmektedir. Yöntem, Anadolu

mitolojilerinin farklı bireylere göre ifade ediliş biçimlerinin incelenmesi amacıyla tasarım öğrencilerinden oluşturulan bir grup öğrenci ile atölye çalışması gerçekleştirilmesi ile oluşturulur.

Aynı ya da farklı efsanelerin kişilerin yorumlama ve kâğıda yansıtma biçimlerindeki

değişkenliğinin gözlendiği atölye çalışmasında, uygulamalardaki farklılıklar, işaretler ve

semboller tasarım değerlendirme açısından / kültür ve sembol bağlamında incelenmektedir.

Algı ve yorumlama farklılıklarının nedeni, bilinen ve bilinmeyen anlatıların yorumlanış şekilleri

ve yaratıcılık süreci bu makale kapsamında değerlendirilmektedir. Araştırma sonucunda,

öğrenilmiş simgelerin ve sembollerin kişiler üzerindeki anlam farklılıklarının tasarımlara

yansıması ile belirginleşmektedir. Sonuç olarak, öğrenme ve bilgiyi kodlama farklılıklarının

kültürel bağlamda kişiden kişiye göre değişiklik gösterdiği açıktır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Söylenceleri, Algı, Kültür, Sembol

Kaynakça

• Adorno, Theodor W. (2014). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arnheim, Rudolf. (2009). Görsel Düşünme. İstanbul: Metis Yayınları.
• Aydın, Mustafa. (2014). Toplum Kültür Eğitim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Barnard, Malcolm. (2010). Sanat, Tasarım ve Görsel Kültür. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Boratav, Pertev, N. (2012). Türk Mitolojisi Oğuzların - Anadolu, Azerbaycan ve Türkmenistan Türklerinin Mitolojisi. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Cüceloğlu, Doğan. (2013). İnsan ve Davranışı. Psikolojinin Temel Kavramları. (27.Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gibson, Clare. (2013). Semboller Nasıl Okunur? Resimli Sembol Okuma Rehberi. (2. Baskı). İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Karakurt, Deniz. (2011). Türk Söylence Sözlüğü. Birinci Baskı. [Elektronik Sürüm]. http:// upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/0/00/TurkSoylenceSozlugu.pdf
• Kırışoğlu, Olcay Tekin. (2009). Sanat Kültür Yaratıcılık Görsel Sanatlar ve Kültür Eğitimi - Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Köktürk, Milay. (2014). Kültür ve Sembol. Bir Cassirer İncelemesi. Ankara: Aktif Düşünce Yayıncılık.
• Ögel, Bahaeddin. (1993). Türk Mitolojisi I. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Ögel, B. (2001). Türk Mitolojisi. (Cilt 2). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Sözeri, Tankut. (2014). Mistik / Gizil Simgeler Gelenek ve Kavramlar. İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• White, Alexander, W. (2011). The Elements of Graphic Design: Space, Unity, Page Architecture, and Type. (2. Baskı). New York: Allworth Press.